مرسولات پستی ایران یک سوم سرانه پستی دنیاست/ ایرانیان مبتکر ارتباط پستی در جهان هستند

 به گزارش خبرنگار حوزه ارتباطات گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ پست، کهن ترین و گسترده ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان دیگر سرزمینها و مناطق جهان است. هر پستچی از انجام 3 هزار سفر جلوگیری می کند که هر سفر افزون بر هزینه، پیامدهای دیگری چون اتلاف وقت، فشارهای عصبی و روحی، آلودگی هوا و انواع خسارتهای احتمالی مالی و جانی را نیز به همراه دارد.

در قرون 17 و 18 میلادی مبادلات مرسولات پستی از طریق قراردادهای دوجانبه، بین کشورها صورت می‌گرفت. این روند در قرن 19 میلادی به علت روند رو به توسعهٔ تجارت و بازرگانی بین‌المللی چندان کارآمد نبود و مردم نیازمند تأسیس یک سرویس خدمات پستی جهانی بودند. از سوی دیگر اصلاحات ملی و داخلی کشورها بر عملیاتی شدن تأسیس این اتحادیه تأثیر فراوانی گذاشت. در انگلستان «رولند هیل» توانست سیستمی را در پست راه بیاندازد که به وسیلهٔ آن مخارج حمل مرسولات پستی باید از پیش پرداخته می‌شد.

در سال 1863 در ادامهٔ روند اصلاحات «مونتگمری بلیر»، رئیس ادارهٔ پست ایالات متحده آمریکا کنفرانسی را با دعوت از نمایندگان 15 کشور اروپایی و آمریکایی در پاریس ترتیب داد. کشورهای شرکت‌ کننده در این کنفرانس حیطهٔ اختیاراتشان بسیار محدود بود و به دلیل نداشتن یک سازمان بین‌المللی پستی صرفاً توانستند چند اصول کلی و عمومی، راجع به موافقت‌ نامه‌های دوجانبه سرویس‌های پستی وضع کنند.

«هاینریش ون استفان»، مدیرکل پست کنفدراسیون آلمان شرقی توانست طرح اتحادیه جهانی پست را تنظیم کند. بر اساس طرح پیشنهادی او نمایندگان 22 کشور در اولین کنگره پستی جهان که از سوی دولت سوئیس تشکیل شده بود، گرد هم آمدند. در 9 اکتبر 1874 بر اساس معاهده «برن»، اتحادیهٔ عمومی پست‌ها تأسیس شد. اعضای این اتحادیه در طول 3 سال به شدت افزایش یافت و به همین دلیل در سال 1878 عنوان اتحادیهٔ عمومی پست‌ها به اتحادیهٔ جهانی پست تغییر نام یافت.پس از تأسیس سازمان ملل متحد در سال 1984 پست به عنوان یکی از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل مطرح شد.

هر سال 9 اکتبر سال 1878(17 مهر)، سالروز تأسیس اتحادیهٔ جهانی پست گرامی داشته می‌شود. این روز به طور رسمی توسط قطعنامه مصوب کنگره توکیو، 1969 به عنوان روز جهانی پست نامگذاری شد.

ارتباط پستی در ایران قدمتی سه هزار ساله دارد

ارتـبـاط پـسـتـى در ایـران ، قدمتى سه هزار ساله دارد. برخى از مورخین ، ایرانیان را مبتکر این ارتباط مى دانند، ولى با وجود این، پست در کشور ما هـیـچـگـاه شـکـوفـایـى و تـوسـعه کافی را نداشته و خدمات پستى در مقاطع گوناگون تاریخى در اختیار نخبگان جامعه قرار داشته است . حتى در طـول 150 سـال گـذشـتـه کـه ارتـبـاط پـسـتـى در جـوامـع صـنـعـتـى ، نـقـش اسـاسـى در رونـد تـوسـعـه و پـیـشـرفـت داشـتـه ، در ایـران بـه عـلل گـونـاگـون ، نـاشـنـاخته و دور از دسترس مردم مانده است .

سابقه فعالیت هاى مربوط به ارائه خدمات پست و تلگراف و تلفن در ایران به شـیـوه جـدیـد، تـقـریـبـا بـه یـک قـرن پـیـش بـر مـى گـردد. تـا پـیـش از سـال 1297  پـسـت در ایران به صورت اداره فعالیت داشت . در این سـال بـه واسـطـه مـوفـقـیـت هـایـى کـه بـه دسـت آمـده بـود، نـاصـر الدیـن شـاه دسـتـور داد تـا مـوسـسـه پـسـت آن روز بـه وزارت تـبـدیـل شـود و اداره آن را بـه امـیـن المـلک ، وزیـر وظـایـف و رئیـس دارالشـورا سـپـرد. در سال 1303  کتابچه کوچکى در 52 صفحه به نام ((تعرفه اداره جلیله پست خانه ایران )) با چاپ سنگى منتشر شد. در این رساله نقشه هـایـى از کـلیـه تـلگـراف خـانـه هـا، پـسـتـخـانـه هـا و چـاپـارخـانـه هـا و خـطـوط پـسـتـى آمـده بـود. بـه مـوجـب مـحـتـویـات آن رسـاله ، کـشـور در سال 1303 داراى 7 خط اصلى و پنج خط فرعى پست بوده است .

پـس از صـدارت امـیـر کـبـیـر، تـحـولات تـازه اى در پـسـت کـشـور ایـجـاد شـد، بـه نـحـوى کـه فـعـالیـت پـسـتـى کـشـورهـاى اسـتـعـمـارگـر تـعـطـیـل شد و پیکهاى پست ایران ، با نظم و نظامى که امیر کبیر در ترکیب وزارت پست ایجاد کرده بود، با سرعت و دقت بسیار، امور مراسلاتى را انجام مى دادند.

در سـال 1327 اداره تلگراف به پست اضافه شد و نام وزارت پست و تلگراف به خود گرفت . در سال 1350  این وزارت طرح خرید سهام شرکت تلفن را به مجلس داد.

پـس از تـصـویب مـجـلس و خـریـد سـهـام شـرکـت تـلفـن ، ایـن وزارتـخـانـه بـه وزارت پـسـت و تـلگـراف و تـلفـن تبدیل شد و از این سال به بعد توسعه همه جانبه اى یافت.

برنامه ریزان امور ارتباطى در کشور ما اهداف کلان پست را در 10 محور از جمله  حضور پست در نقاطى که بیش از یکصد نفر جمعیت دارد،جذب مرسولات پستى در سطح جامعه ، کوتاه کردن زمان قبول تا توزیع مرسولات پستى از هر نقطه به نقطه دیگر کشور تا 10 ساعت،  جایگزینى ارتباط پستى و جلوگیرى از مراجعه مردم به سازمانها و مؤسسه هاى دولتى، کاهش مسافرتهاى شهرى و بین شهرى، جلوگیرى از آلودگى محیط زیست،کاهش مشکل رفت و آمد در شهرهاى بزرگ، گرایش به سوى تحقق این هدف که هر پستچى کار هزار نفر را انجام مى دهد، گـرایـش بـه سـوى تـحـقـق ایـن هـدف کـه مـردم جـز بـراى انـجـام کـار اخـتـصـاصـى روزانـه و تـفـریـح ، از منزل خارج نشوند، صـرفـه جـویـى در هـزیـنـه هـاى ارزى کـشـور در رابـطـه بـا تـهـیـه مـواد سـوخـتـى و قـطـعـات یـدکـى وسایل نقلیه اعلام کرده اند.

آشنایى مردم با خدمات تازه پستى مى تواند سریع تر به هدفهاى توسعه در شبکه پستى کشور، کمک کند. بخشى از این خدمات عبارت است از:

 پـسـت تـلفـنـى : اشـخـاصـى کـه بـه هـر دلیـل نمى توانند در ادارات پست حضور پیدا کنند، مى توانند با تلفن ، امور پستى خود را از طریق ماموران پست انجام دهند.

 پست مالى : یکى از موثرترین خدمات پستى است که کار نقل و انتقال وجوه نقدى را در سراسر کشور انجام مى دهد.

 پست خرید: سرویس جدیدى است که با استفاده از دفترچه هاى راهنماى آن ، مردم مى توانند خرید روزانه خود را توسط پست انجام دهند.

 پـسـت تـصـویـرى (فـاکـسـى مـایـل ): ایـن سـرویـس بـا اسـتـفـاده از یـک خـط تـلفـن مـتـصـل بـه دسـتـگـاه مـخـصـوص ، قـادر اسـت هـر نـوع پـیـام خـطـى یـا تـصـویـرى را در کـوتـاه تـریـن زمـان بـه داخل یا خارج کشور مخابره کند.

 طرح خدمات خودرو:  به منظور تسهیل در مراجعات مردم براى دریافت برگه عدم خلافى و سایر استعلامها در این زمینه به وجود آمده است .

 سـرویـس پـسـت پـیـشـتـاز: ویـژگـى ایـن سـرویـس ، تـسـریـع در ارسـال و دریافت مرسولات پستى است . زمان حمل مرسولات در داخل استان 10 ساعته ، بین استان 24 ساعته و در شبکه بین المللى 72 ساعته است.

پست آبونمان : جهت اشتراک مجلات و روزنامه ها و نشریات 

 پست سیار، پست در ساعات غیر ادارى، پست اکسپرس ،طرح تعویض شناسنامه 

در حـال حـاضر پست در کشور ما 97 نوع خدمات ارائه مى کند که بیان همه آنها ممکن نیست . پست در زمینه توزیع قبضهاى دولتى ، توزیع صورت حساب بانکها، قبول اسناد پزشکى ، توزیع حقوق جانبازان و بازنشستگان و غیره فعالیت دارد.

گرچه در بسیاری از گزارش‌ها و همایش‌های برگزار شده، بارها به مشکلات و همچنین اثرات مثبت ارائه صحیح خدمات پستی اشاره شده است، اما همچنان مشکلات زیربنایی اداره پست دولتی، از جمله زمان ارسال بسته‌های پستی، امنیت مرسوله‌ها و نیز شرایط و قوانین ارسال بین المللی مرسولات، توجه بسیاری از متقاضیان را به استفاده از خدمات شرکت‌های پست خصوصی جلب کرده است.

به گفته حسین مهری مدیر عامل شرکت پست ایران، سرانه مرسولات پستی ایران یک سوم سرانه پستی دنیاست.

پست ایران علیرغم همه فعالیتی که تاکنون در زمینه افزایش خدمات الکترونیکی پستی داشته، اما هنوز در بخش فیزیکی ارسال، یعنی رساندن محموله پستی به درب منازل و دست افراد، از توان بالایی برخوردار نیست. این در حالی است که تعطیلی تنها یک روز خدمات پستی در بعضی از کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا، باعث بروز مشکلات جدی در حوزه اقتصاد، آموزش و درمان می‌شود.