مشاهده دود سفید از خانه سیاه سیگاری‌ها

شاید مثبت‌ترین نتیجه افکار سنجی«ایسپا» درباره اعداد و ارقام دخانیاتی، این بخش باشد که در آن آمده است:«شیوع مصرف روزانه سیگار، از 10.9 به 10.1 درصد کاهش یافته است؛ در مقایسه با گذشته 500 هزارنفر روزانه کمتر سیگار می‌کشند.»
مصرف سیگار در کشور ما و بین سنین مختلف در حال شیوع بوده و این اتفاق نگران کننده‌ای است که رخ داده و با سرعت زیاد در حال از بین بردن شاخص‌های سلامتی مردم کشور است. در ایران بر اساس آمارهای رسمی و غیررسمی حدود 20 میلیون نفر سیگار می‌کشند که از این تعداد بین8.5 تا 10 میلیون نفر به عنوان افراد معتاد به مصرف نیکوتین شناخته شده‌اند.
تعداد افراد سیگاری در جهان 1.3 میلیارد نفر تخمین زده می‌شود که از این تعداد یک میلیارد نفر مرد و سیصد میلیون نفر زن هستند. با روند فعلی تا سال 2025 این رقم به1.7 میلیارد نفر افزایش می‌یابد. ضمن اینکه چهار پنجم این افراد در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند.
در سراسر جهان روزانه 80 تا صد هزار نفر شروع به سیگار کشیدن می‌کنند که نیمی از آنها در آسیا زندگی می‌کنند. طبق آمار حدود یک چهارم کل افراد بالغ جهان مصرف‌کننده سیگار و سایر مواد دخانی هستند و از هر 2 سیگاری، یک نفر در اثر بیماری‌های ایجاد شده در اثر سیگار فوت می‌کند.
سیگار و تنباکو به عنوان دومین علت مرگ و میر در جهان شناخته شده و سالانه جان 6 میلیون نفر را در جهان می‌گیرد؛ یعنی در حال حاضر هر 6 ثانیه یک نفر، روزانه بیش از 15 هزار و سالانه حدود 6 میلیون نفر بر اثر استعمال دخانیات جان خود را در جهان از دست می‌دهند. با همین روند بیش از 10 میلیون مرگ تا 2020 پیش بینی می‌شود.

نیازمند برنامه جامع هستیم

شیوع مصرف روزانه سیگار، از 10.9 به 10.1 درصد رسیده که کاهش هشت دهم درصدی را نشان می‌دهد. این کاهش درصد مصرف به این معناست که در مقایسه با سال‌های گذشته پانصد هزار نفر روزانه کمتر سیگار می‌کشند و فرصت زندگی به خودشان می‌دهند.
کاهش مصرف مواد دخانی نیازمند برنامه ریزی جامع و ایفا شدن نقش همه سازمان‌هایی است که در مبارزه با دخانیات وظایفی را بر عهده دارند. وزارت بهداشت، وزارت رفاه، ستاد مبازره با مواد مخدر، سمن‌ها وNGOها همگی باید دست به دست هم بدهند تا بتوان شاهد کاهش مصرف مواد دخانی باشیم.
آقای منوچهر جمالی سوسفی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفته است: «نمی‌توان با تعطیلی کارخانه دخانیات مصرف سیگار و دخانیات را به صفر رساند اما برای کنترل مصرف دخانیات نیازمند برنامه‌ای جامع هستیم.»

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان در پاسخ به این سؤال که چرا تولید سیگار در کشور با توجه به سیاست‌های مبارزه با دخانیات کاهش نمی‌یابد، ادامه می‌دهد: «سابقاً شرکت دخانیات ایران واردکننده سیگار بود اما حالا خود این شرکت کار تولید را انجام می‌دهد. زمانی که تولید به اندازه مصرف نباشد، مجبورند به‌گونه‌ای نیاز کشور را با واردات از مبادی رسمی تأمین کنند. با تولید در داخل توجه بیشتری به بهداشت سیگار و پایین آوردن سموم آن می‌شود.»

مصرف دخانیات به صفر نمی‌رسد

براساس آمار، سالانه بین 10 تا 12 هزار میلیارد تومان در این بازار دود می‌شود. در کنار دود شدن این همه سرمایه، هزینه‌های درمانی و دارویی و افزایش بیماری‌هایی نظیر سرطان ریه و دستگاه گوارشی را نیز باید درنظر گرفت که خود هزینه‌های دیگری را به جامعه تحمیل می‌کند.
کاهش تولید سیگار و اعمال محدودیت برای واردات قانونی شاید ممکن نباشد اما فرهنگ سازی می‌تواند راه بهتری برای مبارزه با این پدیده باشد. جمالی می‌گوید: «ما باید بسته‌های فرهنگی کاهش مصرف را بیشتر نشر بدهیم اما میزان استفاده از سیگار به صفر نخواهد رسید و باید برای تقاضای موجود پاسخگویی داشته باشیم.»

قانون گمشده در سازمان‌ها

برای مبارزه با دخانیات قانون‌های مختلفی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است اما آمارهای مصرف نشان دهنده اجرا نشدن دقیق این قوانین است. آقای احمد حمزه، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با «صبح نو» با تأیید بر اینکه قوانین در حوزه مبارزه با دخانیات به درستی اجرا نمی‌شوند، می‌گوید: «قانون مبارزه با دخانیات در کشور داریم و اینکه این قانون چقدر اجرایی شده اطلاعی ندارم. قطعاً خوب اجرایی نشده که امروز شاهد افزایش آمار مصرف دخانیات در کشور هستیم. مصرف دخانیات هزینه‌های زیادی را به کشور در بخش‌های مختلف از جمله مالی و جانی تحمیل کرده است.»
وی اضافه می‌کند: «بحث مبارزه با دخانیات بحث‌چند‌پهلوست و عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن دخالت دارند. گرد هم آوردن همه اینها و تعیین راهکار واحد کار بسیار سختی است. مهم‌ترین اقدام دراین زمینه فرهنگ سازی از طریق رسانه و سازمان‌های مرتبط است و باید به این موضوع ورود و به کاهش مصرف کمک کنند.»
حمزه در پاسخ به این سؤال که چرا شرکت دخانیات ایران که خودش منبع تولید سیگار است، تعطیل نمی‌شود در حالی‌که هزینه‌های مصرف می‌توانست صرف کارخانجاتی که به تعطیلی رسیدند بشود، می‌گوید: «دیدگاه من به عنوان یک پزشک همین است اما برخی از اقتصاددانان این‌گونه فکر نمی‌کنند و می‌گویند اگر ما تولید نکنیم، قاچاق افزایش می‌یابد.»
اینکه امروز شاهد کاهش چشمگیر مصرف کنندگان دخانیات هستیم اتفاق بسیار خوبی است که در سایه اقدامات پیدا و پنهان مسوولان رخ داده است؛ اتفاقی که می‌تواند با توجه به علل آن و توسعه نقاط مثبت، در کشور گسترش یابد تا در آینده شاهد ریشه کن شدن مصرف دخانیات باشیم. این آمار خوشحال کننده که سال‌ها منتظرش بودیم باید بارها و بارها تکرار شود تا به جای دود شدن سالانه هزاران میلیارد تومان، این ارقام در توسعه کشور هزینه شوند.