-*رضا پوروزیری: حادثه ساختمان پلاسکو یک اتفاق در مقیاس ملی و بین‌المللی بود. در جریان این حادثه و در روزهایی که این اتفاق افتاده بود، فضای کشور متاثر از این حادثه دلخراش بود و بازتاب آن در فضای بین‌المللی منعکس شد.
به گزارش ، ایران نوشت: تاریخ ساخت پلاسکو به عنوان نخستین ساختمان بلند مرتبه تهران در بافت با ارزش تاریخی، نحوه ساخت، مدیریت و کارکرد ساختمان در دوران قبل و بعد از انقلاب، تغییرات کیفی، کاربردی و مدیریتی در آن، همه و همه نکات مهم و تأثیر‌گذاری است که در نحوه مواجهه با این ساختمان بسیار حائز اهمیت است. اینکه چه موضوعاتی و با چه نظام و چه دسته‌بندی و بر اساس چه منطقی در رابطه با حادثه پلاسکو مطرح است یک نگرش همه جانبه می خواهد که آنها را مد نظر قرار دهیم. حادثه ساختمان پلاسکو به نوعی بازتاب نحوه مدیریت شهری ما است. بر این اساس تعدادی از موضوعات کلیدی به صورت خلاصه در پی خواهد آمد. به طور قطع، موضوعات دیگری باید به این عوامل افزود و تا ارائه یک دیدگاه جامع، باید همه گفته‌ها را شنید و به جزئیات و کلیات موضوعات مطرح شده توجه کرد.
رسیدگی به حادثه دیدگان؛ ضرورت دارد تا همه حادثه دیدگان به نحو مطلوب و شفاف مورد رسیدگی قرار گیرند. خسارت ها به صورت قانونی و روشن پرداخت شود و سهم هر یک از دستگاه‌های متخلف و مؤثر در جریان این فاجعه مشخص شود. همه سازمان‌ها باید ضمن جبران خسارت، خود را برای عدم تکرار این فاجعه آماده کنند و اکنون که حدود 8 ماه از این حادثه می‌گذرد زمان کافی بوده است تا اعلام کنند که چه اقداماتی در رابطه با عدم تکرار این فاجعه انجام داده‌اند. ضرورت دارد تا دادگاه وضعیت حادثه دیدگان را به نحو روشنی مشخص کند و منبع تأمین خسارت نیز مشخص شود.
اطلاع‌رسانی به مردم؛ مهمترین فرصتی که هر حادثه در اختیار جوامع قرار می دهد، تجربیات حاصل از آن است. این تجربیات باید با همکاری دستگاه های مقصر یا مرتبط مستند شود و در اختیار عموم جامعه قرار گیرد. کلیه گزارش‌های رسمی و مرتبط با موضوع باید از طریق ایجاد یک کمپین به اطلاع مردم برسد.
ظرفیت های قانونی و قانونگذاری ؛ مجلس شورای اسلامی بویژه کمیسیون اصل 90 باید در رابطه با کوتاهی، بی توجهی و یا ضعف های قانونگذاری نسبت به موضوع ورود کند و در یک بازه زمانی مشخص، این ضعف ها را پوشش دهد. اگر ضروری است که قانونی مصوب گردد یا دستورالعملی طراحی و به تصویب برسد باید سریعاَ مورد اقدام قرار گیرد.
استفاده از تجربه تلخ حادثه پلاسکو و جلوگیری از تکرار حادثه؛ بهانه حادثه پلاسکو برای توجه و تمرکز به موضوع حادثه در تهران با توجه به تأثیری که بر نزدیک به 20 درصد از جمعیت کشور خواهد داشت و همچنین امنیت ملی را با توجه به حساسیت های منطقه ای مورد تهدید قرار می دهد، باید به عنوان یک تجربه تلخ و پر هزینه مورد توجه قرار گیرد تا بتوانند زمینه را برای جلوگیری از تکرار آن فراهم آورد.
مشارکت مردمی؛ ضرورت دارد تا نقش مردم در رابطه با مشارکت در موضوعاتی با این درجه از اهمیت که تأثیر مستقیم بر حیات جامعه دارد، به صورت ویژه بررسی شود و زمینه‌های مشارکت واقعی مردم در این رابطه فراهم شود.
بافتهای فرسوده ایران؛ یکی از مسائل اصلی شهرهای ایران این است که بافت های مرکزی و قدیمی شهر فرسوده شده‌اند و این فرسودگی باعث دگرگونی کارکردی آنها شده است؛ به طوری که در مناطقی که در چند دهه پیش مناطق فعال مسکونی بوده‌اند، امروز استفاده‌های دیگری از آنها می شود و از تراکم جمعیتی مناسب برخوردار نیستند. محدوده زندگی شهری در شهرهای ایران، مرتباَ در حال حرکت است. این باعث شده است تا به طور مثال، در محدوده بافت قدیم تهران، بخصوص در منطقه بازار، با شکل‌گیری کارگاه‌های تولیدی، عمده فروشی و خرده فروشی، بدون در نظر گرفتن هیچ معیار و الگویی در جهت کیفیت و کاملاً بی‌توجه به وضعیت حوادث و خطرات این محدوده‌ها شکل بگیرند و در یک نگاه کلان، سرمایه‌ای هزاران برابر پلاسکو در معرض خطر مشابه قرار دارد. جمعیت بسیاری را نیز از نقطه نظر خطرپذیری تحت تأثیر قرار خواهد داد. از این جهت حادثه پلاسکو، یک توجه ویژه و یک آژیر خطر است.
حادثه و مدیریت شهری؛ مجموعه عوامل مؤثر در این رابطه، باعث شده است تا موضوعاتی که در رابطه با حادثه پلاسکو مطرح است، به وسعت همه مسائل مربوط به نظام مدیریت شهری ایران وسیع شود؛ و ضرورت دارد تا انعکاس این مسائل در نحوه برخورد با این موضوع دیده شود.
بررسی تأثیر حادثه نسبت به اقتصاد شهری تهران؛ از نقطه نظر اقتصادی، تأثیر این حادثه نسبت به اقتصاد شهری تهران می‌بایست بررسی شود، سپس با طرح دیدگاه‌های متنوع در خصوص ظرفیت ها با محدودیت‌های مربوط به آن با شناخت، بستر واقعی پروژه مورد سنجش قرار گیرد.
تعریف خط پروژه برای حادثه پلاسکو؛ تعریف خط پروژه برای حادثه پلاسکو یکی از کلیدی‌ترین و مهمترین موضوعات در مواجهه با این پروژه است. اینکه این محدوده چه قلمرویی دارد و چه حوزه‌هایی را در بر می گیرد. به طور قطع، تأثیر این پروژه بر اقتصاد شهری تهران با لحاظ کردن یک خط پروژه بزرگ و انجام هماهنگی‌های بسیار سخت اما ممکن می تواند کمک مناسبی برای شهرداری تهران در ساماندهی بافتهای فرسوده و احیای آن باشد. تعاملات مربوط به بانک‌ها و مؤسسات اقتصادی بر اساس یک برنامه کاری- مالی جدی و متعامل با دانش مالیه شهرداری ها و اقتصاد شهری جهانی با پایلوت قرار دادن این منطقه می توان ظرفیت های بسیار بزرگی را برای باز ساخت هسته مرکزی تهران فعال کرد. فرآورده‌های مالی، کاری و کارکردی جدید تولید و عرضه کرد و سرنوشت تهران و به تبع آن سرنوشت شهرهای دیگر ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
تغییر رویکرد توسعه شهری؛ حادثه پلاسکو یک تهدید بزرگ بود و برای تغییر رویکرد، یک فرصت طلایی است. اصلی‌ترین پروژه مربوط به حادثه پلاسکو پروژه تغییر رویکرد مدیریت شهری ایران به بافت های فرسوده است. شاید اگر این تغییر پیش از شکل‌گیری پروژه مسکن مهر معرفی می شد سرزمین ایران مهمترین فرصت توسعه‌ای خود را از دست نمی داد. فرصتی که می توانست به تغییر در جهت ارتقاء کیفیت زندگی منجر شود و به جای ساختن شهرهای بی‌کیفیت در خارج از شهرها، هزینه برای بازسازی اندام های اصلی و داخلی پیکر شهرهای ایران تأمین می شد و بدین بهانه جمعیت به این بخشها باز می گشت.
نقش سازمان های مؤثر؛ ضرورت دارد تا خط پروژه‌ای واقعی حداقل محدود به 4 خیابان اصلی پلاک پلاسکو با این تعریف در نظر گرفته شود و با مشارکت بنیاد مستضعفان، مسکن و شهرسازی، میراث فرهنگی و شهرداری تهران بر اساس یک برنامه جامع، با در نظر گرفتن رویکردهای جدید به مدیریت شهری پروژه برنامه‌ریزی و اجرا گردد.
برجسته کردن اشتباهات؛ پروژه حادثه پلاسکو، پروژه ساختمان پلاسکو نیست. در ابتدا این پروژه، پروژه‌ای برای نساختن است. پروژه‌ای است که در آن به همه این اشتباهات عجیب بزرگ و مثال‌زدنی توجه می کنیم. آنها را مرور و سپس آغاز می‌کنیم.
پروژه حادثه پلاسکو و دگرگونی در توسعه شهری تهران؛ پلاسکو، پروژه آغاز یک تغییر و دگرگونی برای شهر تهران است. در این پروژه ارزش های تهران دیده می شود، و آینده تهران، آینده‌ای که می خواهیم داشته باشیم تصور و تصویر می‌گردد.
تجارب بین‌المللی؛ حادثه پلاسکو، پروژه‌ای برای آشتی با تخصص خواهد بود. پروژه‌ای که تجربیات خوب جهان باید به دقت مورد استفاده قرار گیرند و از ظرفیت های اقتصادی، مالی و مدیریتی برای پیشبرد برنامه پروژه استفاده کرد.
اهمیت حیات مردم و کیفیت زیست؛ پروژه حادثه پلاسکو، پروژه‌ای برای مسئولانه نگاه کردن به زندگی شهروندان یک شهر است. این قلمرو می تواند به همه حوزه‌ها وسیع شود. محدوده پروژه حادثه پلاسکو، محدوده پایلوتی خواهد بود که در آن استانداردهای زیست به صورتی جدی لحاظ می شود.
عدم تقلیل پروژه به ساختمان سازی؛ پروژه حادثه پلاسکو یک پروژه جامعه شناسی است. پروژه مربوط به مدیریت شهری است. پروژه مربوط به میراث فرهنگی است. پروژه محیط زیست است. پروژه مالی و اقتصادی و پروژه کلان توسعه شهری است. به دقت باید از تبدیل شدن این پروژه به یک ساختمان‌سازی در هر مقیاسی جلوگیری کرد.
نقش جامعه مدنی- حرفه ای؛ ضروری است که جامعه مدنی- حرفه‌ای توسعه شهری، صرف نظر از اقداماتی که بنیاد مستضعفان در جریان بازسازی این پروژه خواهد کرد از این بهانه به دور از انگیزه‌های سیاسی در جهت بهبود زیست شهری استفاده بهینه کند و مجموعه اقدامات مؤثر خود را بر پایه یک جریان اجتماعی مستقل شکل دهد.
18- مشارکت همه بخش های دولت؛ ضرورت دارد که این مهم، البته با تعامل همه دستگاه های اجرایی کشور صورت گیرد تا این ظرفیت در جهت بهبود کیفیت زیست مورد استفاده قرار گیرد.
*معمار و پژوهشگر توسعه شهری ایران
