خداوند در سوره بلد آیه ۳ می فرماید خلقنا الانسان فی کبد ؟ اساسا فلسفه اینکه خداوند انسان را در رنج و سختی آفریده؟

طبیعت دنیا رنج و سختی و نزاع و ... است. دنیا دار ماده و محدودیت است و به سختی به دست می آید و برای نگهداری اش باید سختی کشید و خالص و بی شائبه نیست بلکه لذتش با رنج آمیخته است همچنان که در عذابش هم تخفیف و شائبه هایی از آسانی است و ...

این ها طبیعت دنیا است و در این دنیا که با رنج و درد آمیخته است ، انسان باید زندگی کند و در خلال این درد و رنج کشیدن ها به خدا می رسد و به دار لقای خدا منتقل می شود و با چهره رحمت یا غضب خدا ملاقات می کند:

یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلی‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقیه (1)

ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت می‏روی و او را ملاقات خواهی کرد!

ابتلا و اختبار و تکامل در دنیایی که با درد و رنج و مشکلات همراه باشد ، ممکن است و خداوند انسان را آفریده تا در چنین جهانی امتحان شود و مبتلا گردد و کمال یابد و شایستگی ورود به دار کرامت خدا را بیابد. رسیدن به مقام خلافت اللهی جز در دنیا که برای ابتلا و امتحان مناسب است ، امکان پذیر نیست. موجودات عالم ملکوت با همه ارزش ذاتی ای که دارند ، برای مقام خلافت شایسته نبودند چون زندگی و جهان آنان دار امتحان و اختبار و سختی نبود. 

خداوند این حقیقت را یادآور می شود تا به پیامبرش دلگرمی دهد که مواجهه با سختی ها و رنج ها طبیعت این دنیا است (2) تا بدون اندوه و فتور و سستی به انجام وظیفه رسالت ادامه داده و صبر ورزد و به موفقیت برسد. (3)

خود این طبیعت دنیا ، دلیلی بر قیامت و معاد هم هست زیرا خداوند نه ظلم می کند و نه عبث ؛ و آفریدن انسان بدون غایت آخرت عبث است و آوردن آن در این دنیای قرین به درد و رنج بدون وجود جهانی مالامال از سعادت ناب هم ، خلاف حکمت و عدل است و این دنیا هم که به طبیعت خودش نمی تواند جایگاه نعمت خالص یا عذاب خالص باشد ، پس باید دنیایی بعد از آن باشد ، خالی از درد و رنج تا کارش حکیمانه و رسیدن به آن دنیا و آن زندگی ، هدف خلقت باشد (4)

و خداوند این درد و رنج و نصب و مقهور بودن انسان را یادآوری می کند تا به او تذکر دهد که پس بدان که خدا بر تو مسلط است و تو در ید قدرت اویی و او همیشه ناظر بر تو و مسلط و قاهر بر تو است پس حساب کار خودت را داشته باش . (5)

خلاصه آن که مقداری از سختی ها لازمه زندگی محدود دنیاست . و دنیای بدون مشکلات وسختی دنیا نیست بلکه بهشتی است که در آخرت یافت میشود .و مطلب بعد آنکه اگر در زندگی انسانها مشکلات و سختی نباشد . سر تعظیم در برابر خدواند خم نخواهند کرد . در روایات هم به همین مضمون آمده است که اگرفقر و مریضی و مرگ نبود کسی بندگی نمی کرد .و تجربه هم نشان می دهد که غالب انسانهای ثروتمند و کاخ نشین از بندگی خداوند سر باز می زنند

پی نوشت ها:

1. انشقاق (84) آیه 6.

2. بیضاوی ،   أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت ، دار احیاء التراث العربی ، 1418 ق ، ج ‏5 ، ص 313.

3. ملا حویش ، بیان المعانی ، دمشق ، مطبعة الترقی ، 1382 ق، ج‏1، ص 271.

4. صادقی ، الفرقان ، قم ، انتشارات فرهنگ اسلامی ، 1365 ش ، ج 30 ، ص 324.

5. طباطبایی ، المیزان ، ترجمه موسوی همدانی ، قم ، انتشارات اسلامی ، 1363 ش ، ج 20 ، ص 488.