خداوند پیامبران را فرستاده تا مقتدا باشند و مردم پیرو آنان شده و اطاعت شان کنند:
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّه؛ (1)
هیچ پیامبری را نفرستادیم جز آن که دیگران به امر خدا باید مطیع فرمان او شوند.
این قانون کلی خداوند است. در قرآن مؤمنان بدان جهت که مطیع پیامبران بودند، تمجید و کافران بدان جهت که در مقابل پیامبران ایستادند، توبیخ شده اند.
اطاعت از پیامبران که برای هدایت مردم و خارج ساختن آن ها از ظلمت های جهل و کفر و شرک و نفاق و گناه و بردن آنان به وادی نور و هدایت و ایمان و سعادت آمده اند، اصل کلی است که خداوند از روز اول خلقت بدان گوشزد کرده است:
قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمیعاً فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون؛(2)
گفتیم: همه از بهشت فرو شوید. پس اگر از جانب من راهنمایانی برای تان آمد، بر آن ها که از راهنمایی من پیروی کنند، بیمی نخواهد بود و خود اندوهناک نمیشوند.
بنا بر این وجوب اطاعت از پیامبران اصل کلی و اولی است که سعادت و هدایت و نجات و فلاح را در پی دارد.
وجوب اطاعت از پیامبر اسلام نیز بارها در قرآن مورد تاکید قرار گرفته است که به مواردی اشاره می کنیم:
مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفیظا(3)
قُلْ أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرینَ(4)
وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُون(5)
و موارد فراوان دیگر.
در این آیات به اطاعت مطلق از رسول دستور داده شده و اطاعت رسول را اطاعت خدا شمرده است.
آیه اولی الامر نیز از آیاتی است که به اطاعت مطلق از خدا و رسول و اولی الامر دستور داده شده و برای این اطاعت هیچ قیدی نیاورده است:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم(6)
در این آیه امر اطاعت از رسول و اطاعت از اولی الامر مانند امر به اطاعت از خدا مطلق و بدون قید است. معلوم می شود همان گونه که باید مطیع بدون قید و شرط خدا بود، باید مطیع بدون قید و شرط پیامبر و اولی الامر هم بود.
اما نام امامان در قرآن نیامده و با اوصاف به عنوان "ذی القربی"(7)، "اهل البیت"(8) "ابناؤنا و نساءنا و انفسنا"(9)و اولی الامر(10) و... معرفی شده اند. محبت و اطاعت و ولایت آن ها واجب گشته و رسول خدا بیان فرموده که مصداق این عنوان ها امامان دوازده گانه اند.
پی نوشت ها:
1. نسا(4) آیه64.
2. بقره(2) آیه38.
3. نسا، آیه80.
4. آل عمران(3) آیه32.
5. همان، آیه132.
6. نسا، آیه59.
7. اسراء(17)آیه26.
8. احزاب(33)آیه33.
9. آل عمران(3)آیه61.
10. نسا، آیه59.
