16مهرماه امسال امضای یک تفاهمنامه، پردیسان را به مهم‌ترین خبر محافل محیط‌زیستی تبدیل کرد.
به گزارش ، براساس این تفاهمنامه که تحت عنوان «تفاهمنامه بهسازی و احیای پارک پردیسان» به امضای رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهردار تهران رسید، قرار است مدیریت پارک پردیسان با حفظ مالکیت برای 15سال به شهرداری تهران واگذار شود.
واگذاری مدیریت پردیسان یک‌بار پیش از این در دولت‌دهم هم نام این پارک را بر سر زبان‌ها انداخته‌بود اما در آن زمان با مخالفت کارشناسان و فعالان محیط‌زیست و موضعگیری معصومه ابتکار که ریاست کمیته محیط‌زیست شورای شهر را برعهده داشت و نیز فشار رسانه‌ها ناکام ماند؛ اکنون مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در واکنش به نگرانی کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست می‌گوید که قرار نیست هیچ اقدامی مغایر با طرح جامع پارک پردیسان صورت بگیرد.
نگرانی کارشناسان محیط‌زیست اما روز جمعه گذشته و در پی بازدید اتفاقی دکتر حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران شدت گرفت. او در گزارشی که با تصاویر متعدد در فضای مجازی منتشر کرد، از پاکتراشی گونه‌های بومی در سطح وسیعی از پارک پردیسان خبر داد و با استفاده از تعبیر «گیاه‌کشی در پردیسان» این رویداد را غیرمسئولانه و مغایر با روح طرح جامع پارک پردیسان اعلام کرد.
علی محمد مختاری که بیش از 30سال است مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران است و خود را خادم و باغبان مردم تهران می‌خواند، در واکنش به آنچه در پردیسان رخ داده به همشهری گفت: که آنچه در پردیسان اتفاق افتاده در واقع نظافت و پاکسازی زباله‌ها بوده است و صرفا با هدف سروسامان دادن به وضعیت نامناسب پردیسان انجام شده و هیچ جای نگرانی نیست.
مختاری درباره تفاهمنامه امضا‌شده میان سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهرداری هم گفت: هیچ واگذاری‌ای صورت نگرفته و همانطور که در متن این تفاهمنامه آمده است، این تفاهمنامه «جهت حفظ یکپارچگی مدیریت بوستان‌های فوق، مدیریت ساماندهی و بهسازی و بهره‌برداری بوستان طبیعت پردیسان به شهرداری تهران در چارچوب طرح جامع پارک، موضوع تفاهمنامه است».
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران با تأکید بر حفظ گونه‌های ارزشمند گیاهی موجود در پردیسان گفت: آنچه برای ما اصل است، طرح جامع پارک پردیسان است و هرگونه اقدامی در قالب و چارچوب این طرح با نظر متخصصان و کارشناسان محیط‌زیست عملیاتی خواهد شد با این هدف که پوشش گیاهی این پارک به‌عنوان سرمایه‌های طبیعی و فلور گیاهی شهر حفظ شود.
او با اشاره به حساسیت سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهری برای حفاظت از میراث طبیعی و حفظ گونه‌های گیاهی بومی یادآور شد: 4ماه قبل بخش قابل‌توجهی از پوشش گیاهی پردیسان به‌دلیل آتش‌سوزی نابود شد و اگر شهرداری برای خاموش‌کردن آتش اقدام نکرده بود، بخش عمده پوشش گیاهی پردیسان اکنون وجود نداشت.
مختاری گفت که کلانتری هنگام امضای تفاهمنامه گفتند که سازمان محیط‌زیست اعتبار ندارد و از شهرداری برای حفظ سرمایه‌های طبیعی شهر و مخصوصا اجرای طرح جامع پردیسان کمک خواستند شهرداری هم مصمم به حفظ این سرمایه‌های ملی و طبیعی است و بدیهی است بهره‌برداری صحیح از مواهب زیست‌محیطی و منابع طبیعی برای دستیابی به مفهوم علمی توسعه پایدار برای عموم مردم را در دستور کار خود دارد.
ضمن اینکه شهرداری به پیشنهاد سازمان محیط‌زیست با هدف حفظ این سرمایه طبیعی به این موضوع ورود کرده و گرنه شهرداری آنقدر پروژه در دست دارد که نیازی به این پروژه ندارد.
تشکل‌های مردمی نظارت کنند
زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران هم در این‌باره به همشهری گفت: پردیسان به‌عنوان یک پارک ارزشمند و اکوپارک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌دلیل گونه‌های ارزشمند گیاهی و ارزش اکولوژیکی باید حفظ شود.
او با اشاره به امضای تفاهمنامه میان شهرداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: این تفاهمنامه با هدف فراهم‌کردن سازوکارهای لازم برای احیای این پارک و تأمین نیازهای آن امضا شد زیرا سازمان حفاظت محیط‌زیست این امکان را ندارد که بتواند برای حفاظت از این پارک و تقویت آن، هزینه و سازوکارهای لازم را فراهم کند و قرار است این اقدامات توسط شهرداری انجام شود.
نوری در توضیح این مطلب گفت: هر اقدامی که در پارک پردیسان بخواهد انجام شود باید براساس طرحی صورت بگیرد که قبلا تهیه شده و تلاش شورای شهر تهران هم این است که مدیریت روی پارک پردیسان براساس طرح باشد.
همچنین هیچ‌گونه کار موردی و پیمانکاری هم نباید انجام بگیرد و هر اقدامی که به بافت پارک و گونه‌های گیاهی آن آسیب بزند ممنوع است و باید از آن جلوگیری شود. با همین رویکرد ما از سازمان بوستان‌ها و برخی اساتید دانشگاه و نیز نماینده سازمان محیط‌زیست خواسته‌ایم تا هفته آینده در جلسه‌ای که قرار است با حضور متولیان مربوطه برگزار شود حضور داشته باشند تا در یک کار چند‌جانبه، طرح عملیاتی شده و مقدمات اجرای آن ایجاد شود.
عضو شورای شهر تهران تأکید کرد: تمام تلاش ما این است که هیچ‌گونه عدولی در اجرای طرح صورت نگیرد و به‌طور دائم نظارت جدی و مستمر بر اجرای طرح وجود داشته باشد تا پارک دستخوش اقدامات غیراصولی نشود. در این میان، از سازمان‌های غیردولتی و تشکل‌های محیط‌زیستی و گروه‌های مردمی هم می‌خواهیم نقش نظارتی را بر عهده بگیرند و درصورت مشاهده کوچک‌ترین اتفاق نگران‌کننده، موضوع را گزارش دهند و ما را در این زمینه یاری کنند.
سازمان حفاظت محیط‌زیست مقصر است
حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران و از منتقدان جدی واگذاری پارک پردیسان به همشهری گفت: تا پیش از این هم چندبار سازمان‌ها و نهادهای دولتی تلاش کردند پارک پردیسان را در اختیار بگیرند اما با مخالفت فعالان محیط‌زیست و فشار رسانه‌ها این طرح‌ها مسکوت ماند.
برای نمونه در دولت دهم برنامه‌ای بود که پارک را بفروشند توافقاتی هم با بعضی دستگاه‌ها شده بود مصوباتی هم وجود داشت اما همانطوری که گفته شد فشار رسانه‌ها و اعتراض فعالان محیط‌زیست باعث ناکامی این طرح شد.
با انتصاب کلانتری به ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست و همسویی او با شهرداری این اتفاق با چراغ خاموش انجام شد و زمانی رسانه‌ها متوجه شدند که تفاهمنامه در حال امضا بود.
او درباره پیشینه پارک پردیسان هم یادآورشد: براساس برنامه‌ای که اسکندر فیروز، بنیانگذار سازمان حفاظت محیط‌زیست برای این پارک درنظر گرفته بود، قرار بود 5قاره جهان در این پارک طبیعی بازسازی شود. برای تحقق این برنامه، یک شرکت معماری به نام ماندلا طرح مفصلی را در سال 54 برای ایجاد پارک طبیعت تهیه کرد اما به‌دلیل گستردگی، این طرح اجرا نشد. بعد از انقلاب هم این طرح در سال‌های 73و 79 بازنویسی و قرار شد طرح تعدیل شده پارک پردیسان عملیاتی بشود که بازهم مسکوت ماند.
آخانی می‌گوید: پردیسان متأسفانه طی سال‌های اخیر مورد دست‌اندازی و تجاوز قرار گرفته و بخشی از آن را وزارت مسکن و بخشی را سازمان آب تصرف کردند. علاوه بر این، عبور اتوبان از وسط و اطراف این پارک باعث کاهش عرصه‌های آن شد.
اما در این میان، شهرداری با تصرف دره فرحزاد که در بخش غربی پارک واقع شده، این دره را که از زیباترین اکوسیستم‌های دست نخورده تهران بود و گونه‌های منحصر‌به‌فرد ازجمله یک گونه ارکیده خاص در آن رشد می‌کرد، تبدیل به پارک کرد و در نتیجه خسارت جبران‌ناپذیری به اکوسیستم پردیسان وارد شد.
او گفت: در 3سال اخیر هم با وجود اینکه ابتکار رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست، به‌طور رسمی پردیسان را به شهرداری واگذار نکرد اما به‌صورت نرم در اختیار شهرداری تهران قرار دارد و اطراف این پارک در حاشیه اتوبان‌ها به گل کاری و کاشت گیاهان زینتی اختصاص یافت.
انتقاد از رویکرد سازمان حفاظت محیط‌زیست
حسین آخانی،استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران ، ضمن انتقاد از رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌خاطر امضای تفاهمنامه واگذاری پردیسان گفت: کلانتری با این استدلال که ما اعتبار و بودجه نداریم که 300میلیارد تومان هزینه کنیم این تفاهمنامه را امضا کرد درحالی‌که این نقض غرض است چطور سازمانی که وظیفه دارد مناطق تحت حفاظت خودش را نگهداری کند و هر سال تلاش می‌کند بخش‌هایی از عرصه‌های کشور را به مناطق حفاظت شده اضافه کند نمی‌تواند منطقه‌ای را که در وسط تهران است و مقر سازمان محیط‌زیست هم در آن واقع شده، حفظ کند.
اکنون این شائبه ایجاد شده که سازمان حفاظت محیط‌زیست در سایر مناطق حفاظت شده هم توانایی مدیریت و حفاظت ندارد و مجال ورود سازمان‌ها و تشکیلات مخرب به بهانه اجرای طرح‌های گردشگری، معدنکاری و طرح‌های مشابه به این مناطق فراهم می‌شود. براین اساس انتظار آن بود که کلانتری به جای واگذاری پردیسان با استفاده از لابی‌های خود اعتبار و بودجه لازم را تأمین می‌کرد.
