قتل و تجاوز به دختر خردسال، سوزاندن جسد همسر و فرزندان، عکس سلفی با بدن نیمه جان و ... این‌ها عناوینی است که با نگاهی به صفحات حوادث به آنها برمی‌خوریم. اینکه چه عوامل و شرایطی بیشتر در وقوع چنین حوادثی موثر است و چگونه می‌توان از وقوع آنها جلوگیری کرد همواره مورد توجه دولت، مردم و کارشناسان بوده است.
به گزارش به نقل از فرارو، در چند ماه گذشته جنایاتی مثل قتل بنیتا و ملیکا شدیدا احساسات مردم را جریحه‌دار کرده است. به گفته سخنگوی قوه قضاییه در سال جاری شاهد افزایش آمار قتل‌های فجیع بوده‌ایم. حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا و چگونه این اتفاقات رخ می‌دهند. آیا راهکاری برای کاهش این جرائم وجود دارد؟
اهمیت پژوهش و بررسی‌های آماری
به اعتقاد کارشناسان بررسی‌های دقیق و کمک گرفتن از اطلاعات آماری می‌تواند به شناخت و علت‌یابی جرائم کمک کند.
در جوامع پیشرفته بررسی‌های علمی در مورد پدیده قتل به‌صورت منظم انجام می‌گیرد تا اقدامات لازم برای پیشگیری و کاهش این جرائم صورت گیرد.
در کشور ما هم بسیاری از محققان این حوزه بر اهمیت این نوع بررسی‌ها تاکید کرده‌اند.
برای نمونه "عباس عبدی" در تحقیقی ارتباط قتل با شرایط اجتماعی و ... قاتلان را نشان می‌دهد. به طور مثال قاتلان تحصیلکرده بسیار کمترند و بیشتر قتل‌ها توسط مردان زیر 40 سال اتفاق افتاده. به گفته کارشناسان پرداختن جامعه شناسان و روانشناسان به چنین تحقیق‌هایی می‌تواند به کاهش جنایت کمک کند.
طبق بررسی‌های فرادید در مورد قتل‌های 6 ماه اول امسال به نظر می‌رسد مسائل خانوادگی و مالی مهم‌ترین انگیزه برای قتل بوده‌اند. همچنین نیمی از قتل‌ها بدون نیت قبلی و 7 مورد فقط در حین درگیری و مشاجره اتفاق افتاده است.
همچنین تعدادی از قتل‌های امسال از جمله یکی از فجیع‌ترین آنها (قتل جوان مهابادی) آن طور که گفته می‌شود با انگیزه ناموسی رخ داده است.
براساس مشاهدات، نقش مواد مخدر در وقوع بسیاری از قتل‌ها دیده می‌شود. طبق یک تخمین جهانی 49 درصد قتل‌ها به مصرف مواد مخدر و الکل مربوط می‌شود.
در ایران هم به گفته یک درمانگر اعتیاد، 25 درصد قتل‌ها به طور مستقیم یا غیر مستقیم با مواد مخدر ارتباط دارند. تاثیر مستقیم مواد مخدر، در مورد افزایش قتل‌های سال جاری نیز به چشم می‌خورد. مساله‌ای که سخنگوی قوه قضاییه هم به پیشتر به آن اشاره کرده بود.
قتل کودکان
در شش ماهی که از سال پشت سر گذاشته‌ایم تعداد قابل توجه‌ای از قتل‌ها مربوط به کودکان بود که بعضا بسیار جنجال آفرین شد.
آزار و قتل کودکان همواره مورد توجه مردم و رسانه‌های سراسر دنیا بوده است و نهادهای مرتبط همواره به بررسی آماری و علت‌یابی این قتل‌ها می‌پردازند.
طبق آمار سازمان ملل بیش از نیمی از قربانیان جرائم منجر به قتل افراد زیر 30 سال هستند که 8 درصد از آنها را کودکان زیر 15 سال تشکیل می‌دهند. همچنین در بررسی یکسال قتل‌ها در آمریکا نشان داده شد که روزانه 3 کودک در اثر آزار خانواده مرده اند. کشورهایی مثل آلمان و ژاپن در این زمینه وضعیت مناسب تری دارند.
طبق برسی‌های فرادید حدود 15 درصد از قتل‌های سال جاری در کشور صرفا در مورد کودکان اتفاق افتاده است.
نگاه آماری به قتل‌های شش ماهه اول سال*
چه باید کرد؟
افزایش قتل‌های فجیع در نیمه اول سال جاری زنگ خطری را به صدا در‌آورد که هرچه زودتر باید برای کاهش اینگونه جرائم دست به کار شد. جرائمی که در این مدت احساسات مردم را به شدت جریحه دار کرده‌است.
به اعتقاد آرمان شهرکی جامعه شناس و پژوهشگر این حوزه، ریشه قتل ناموسی را باید در فرهنگمان جستجو کنیم، وجود خشونت شدید و اینکه چرا انگیزه ناموسی در ایران می‌تواند به چنین قتل‌های فجیعی منجر شود نیاز به بررسی‌های عمیق جامعه شناسانه و روان‌شناسانه دارد.
به گفته وی با توجه به اینکه بسیاری از قتل‌ها بدون قصد قبلی و در حین مشاجرات خیابانی اتفاق می‌افتد باید به واکاوی نقش متغیر‌های میانه مانند محل و شرایط خاص هر قتل بپردازیم.
این پژوهشگر اعتقاد دارد وقوع قتل‌های فجیع به شدت تحت تاثیر شکل جنایات داعش و تکثیر و نمایش این خشونت توسط رسانه‌ها و فضای مجازی است. پیشتر سخنگوی قوه قضاییه هم تاکید کرده بود باید برای جلوگیری از تاثیرات منفی فضای مجازی اقداماتی انجام گیرد.
همچنین باید به نقش پر رنگ خانواده در کاهش اینگونه جرائم اشاره کرد. پرداختن به تحقیقات علمی و آماری دقیق، تقویت نهادهای فرهنگی و مدنی توسط مسوولان و عضویت در گروه‌های اجتماعی که به قول امیل دورکیم عامل تقویت منافع جمعی و موجب کاهش خشونت در جامعه می‌شود، از جمله فعالیت‌هایی است که می‌توانیم با توجه بیشتر به آنها کمتر شاهد چنین اخبار تلخی باشیم.
*توضیح:
در این گزارش به تمام قتل‌های این بازه زمانی پرداخته نشده؛ از جمله قتل هایی که جزییات پرونده آن مشخص نشده یا مبهم است و پرونده‌هایی که گزارش رسمی از آنها منتشر نشده، همچنین مواردی که مربوط به مسائل سازمانی نیروهای نظامی و انتظامی است در این گزارش لحاظ نشده است.
هر قتلی که تنها توسط یک نفر و بدون هیچ همکاری صورت گرفته، فردی و هرچیزی جز آن گروهی به شمار آمده است.
در مورد آلت قتل، هرچیزی که کارویژه برای جرم نداشته باشد، سایر محسوب شده است مانند جسم سخت، ضربات متعدد و ...
در مورد انگیزه قتل، اصطلاحات به کار رفته لزوما با تعریف دقیق حقوقی منطبق نیستند و معنی عرفی مد نظر بوده است.
در مورد ویژگی‌های مقتول، در وضعیتی که قتل عام یک خانواده به حساب می‌آمده از توجه به سن و جنسیت مقتولین صرف نظر شده است.
در مورد قصد قبلی قتل هم از تعریف دقیق حقوقی (قتل عمد و...) استفاده نشده و فهم عرفی با توجه به وقایع دادگاه و اظهارات متهم و شاهدان مد نظر بوده است.
