سرویس فرهنگ و هنر مشرق - ششمین هم‌اندیشی سینماانقلاب پنجشنبه‌گذشته در حوزه هنری به کار خود پایان داد. در حاشیه این برنامه نشست‌های کارشناسی هم با حضور کارشناسان و سینماگران برگزار شد. آنچه در ادامه می‌آید گزارش یکی از آخرین نشست‌های این جشنواره است که با حضور دکتر مجید شاه‌حسینی در حوزه هنری برگزار شده است.
شب قدر سینمایی ایران
دکتر مجید شاه حسینی سخنان خود را این گونه آغاز کرد: زمانی این جمله را گفتم و عده‌ای خیلی خوششان آمد که جشنواره فیلم فجر شب قدر سینمایی انقلاب اسلامی ایران است. بعضی گمان کردند که تعریف ویژه‌ای از جشنواره کرده‌ایم اما شب قدر از باب مخاطبان آن. مانند مردمی که فقط سالی یک بار به مسجد می‌روند. حتماً میان سینما و مسجد تفاوت بسیار است. وجه شبه این است که در شب قدر سینمایی ایران هم کسانی هستند که سالی یک نوبت به سینما می‌روند که همان دهه فجر است. مردمی که در دوره جشنواره به سینما می‌روند فیلم‌ها را بررسی می‌کنند که تا چه حد آن‌ها به ارزش‌هایشان احترام گذاشته‌اند. اگر نظرشان مساعد بود دیگران را نیز در طول سال به تماشای آن فیلم دعوت می‌کنند.
سینما به هر مسأله‌ای کار دارد اما اجازه ارزیابی خود را به کسی نمی‌دهد
وی در ادامه افزود: سینما درباره هر موضوعی نظر می‌دهد. دین، تربیت، اخلاق، جامعه، سیاست، شیوه زندگی و هر مسأله دیگری. به هر امری می‌پردازد و به هر مسأله‌ای کار دارد اما وقتی نوبت به ارزیابی سینما می‌رسد، می‌گوید فقط منتقدان فیلم، کارشناسان سینما و از جنس سینما و دارای کارت عضویت خانه سینما حق نظر دارند. تدریجاً در شیوه توزیع بلیت‌های جشنواره هم ولو به قیمت این که سالن‌های سینما خالی بماند امکان حضور مردم عادی برای دیدن فیلم‌ها، هر سال در حال کمرنگ‌تر شدن است.
دوری سینما از هنجارهای مردم
مدیر سال‌های دور بنیاد سینمایی فارابی در ادمه افزود: سال‌هاست که هنجارها روی پرده سینما خیلی به واقعیت جامعه مربوط نیست. جنسی از سینما که خود سینماگران به آن سینمای اجتماعی می‌گویند به شیوه‌ای دارد مطرح می‌شود و روی پرده سینما هنجار تلقی می‌شود که اصلاً مسائلش، مسائل جامعه نیست. نه این که در جامعه نباشد بلکه هنجار جامعه نیست.
ارزش‌ها و ضد ارزش‌هایی مطرح می‌شود که دغدغه جامعه نبوده یا در گروه‌های حداقلی مطرح شده. فقط به عنوان مثال ببینید مسأله ترنس سکشوال‌ها یا دگرباش‌های جنسی از جهت آماری چند درصد جامعه ما را تشکیل می‌دهند؟ و چند فیلم در این رابطه ساخته شده است؟ یا همان رهگفت معروف چهار چالشی که بارها در عرایض بنده شنیده‌اید. چرا این‌ها مسائل سینمای ماست؟
سینما عرصه خلق و ایجاد است
مدرس این روزهای سینما در ادامه با اشاره به اینکه جنس سینما خلق و ایجاد است و صرفاً نمایش نیست، گفت: نباید تصور کنیم که آن چه سینما نشان می‌دهد ضرورتاً مسأله جامعه است. این را برای کسانی می‌گویم که مدام شعار می‌دهند که ما فیلم اجتماعی می‌سازیم. کدام اجتماع؟ بهتر است از آن‌ها بپرسیم کدام زیر گروه اجتماعی مورد نظر شماست؟ این که شما آسیب‌ها را این طور تغلیظ شده بازنمایی و ادعا می‌کنید که قصدتان اطلاع رسانی است، چه نوع سینمایی است؟ وقتی مسأله‌ای با غلظت فراوان به تصویر کشیده می‌شود منتشر و تکثیر می‌شود.
دهه فجر اوج آرمان خواهی مردم ایران اسلامی است و بزرگ‌ترین تظاهر اعتقادی، دینی و ملی ما در قالب راهپیمایی بیست و دوم بهمن است. اگر شما سینمایی داشتید که با این‌ها اصلاً نسبتی نداشت یعنی مسأله آن عزت ملی، نقاط قوت جامعه، اخلاق و ... نبود و مسأله سینما زیر سقف تنگ ذهن فیلمساز محدود شده باشد که قرار است او با گفتن آن حرف یک تجلی جهانی بکند، مخاطبانی در آن سوی مرزها برای خود فراهم می‌کند.
نگاهی کلی به فیلم‌های جشنواره
شاه‌حسینی در ادامه با اشاره به فیلم «ایتالیا ایتالیا» افزود: در یکی از فیلم‌ها از نام فیلم گرفته تا خوانندگان آن کشور و هنجارهای آن کشور در این فیلم فریاد زده می‌شود. فیلمساز محترم تشخیص داده که فرهنگ کشور دیگری را این گونه ستایش گرانه قاب بگیرد. پدیده سینما سفارت تا این حد از پر رنگی؟ نسبت این فیلم با فرهنگ و جامعه ما چیست؟ یا در فیلم‌های دیگر غلظت فمنیسم در جشنواره امسال از همه سال‌های قبل بیشتر بود. ریشه این فمنیسم در یونان باستان است. آن هم فمنیسم آرتمیسی یعنی خطرناک‌ترین و رادیکال‌ترین گرایش فمنیستی که وجه غالب جشنواره امسال بود. این یارکشی عجیبی که روی پرده سینمای ایران اتفاق افتاده است چیست؟ ممکن است بگویید اکثر فیلمسازان ایرانی مردند. بله همین طور است اساساً نهضت فمنیسم در دنیا نهضتی مردانه است که تظاهر به دفاع از حقوق زنان می‌کند. به اسامی مشهور توجه نکنید به تاریخ فمنیسم رجوع کنید.
زیبایی‌های زندگی ایرانی
شاه‌حسینی در انتهای دیدگاه‌های خود گفت: جشنواره فجر می‌آید و می‌رود. سیمرغ‌ها، تقدیرها یا نادیده گرفتن‌ها فراموش می‌شوند. آن چه می‌ماند، فیلم‌ها هستند. فیلم‌ها تا سال‌ها می‌مانند و تصویری از جامعه شما هستند. فرزندان من و شما در آینده اگر بخواهند درباره امروز کشور خود نظری بدهند، ناگزیرند به فیلم‌های این دوره رجوع کنند که دعوی فیلم اجتماعی بودن دارند. آیا واقعاً به تصویر درستی از جامعه امروز می‌رسند؟ امیدوارم روزی آرمان‌ها، نکات ارزشمند و بزرگی که در تاریخ خود داشته‌ایم، هنجارهای زیبای زندگی ایرانی و شیوه زیست انسان ایرانی در جامعه انقلابی امروز را به درستی ترسیم کنیم. ارزش‌های جهان بینی دینی را بگوییم. انسانی که ذیل سپهر دینی زندگی می‌کند، زیبایی‌های فراوانی در رفتارش وجود دارد. چرا این زیبایی‌ها را نشان نمی‌دهیم؟ امیدوارم روزی به این سمت برویم.
