سعید سبحانی : از ابتدای سال 2000 میلادی تا کنون، سه زن در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا نقش پررنگ و به سزایی ایفا کرده اند. یکی از این افراد، کاندو لیزا رایس مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه اسبق ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری جرج واکر بوش بود. پس از پایان دوران ریاست جمهوری بوش و در دوران ریاست جمهوری اوباما، شاهد نقش آفرینی پررنگ سوزان رایس به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا بودیم.
سوزان رایس در ابتدا به عنوان نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، نقش به سزایی در اعمال و تشدید تحریمهای چند جانبه شورای امنیت علیه ایران داشت . پس از آن نیز سوزان رایس در مسند مشاور امنیت ملی آمریکا به اقدامات خود علیه کشورمان ادامه داد. در حال حاضر نیز متعاقب حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید، شاهد حضور پررنگ نیکی هیلی در حوزه سیاست خارجی آمریکا هستیم. نیکی هیلی هم اکنون نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد است.در اینجا به بررسی مواضع هر یک از این سه "زن دیپلمات آمریکایی" در قبال برنامه هسته ای ایران می پردازیم:
کاندولیزارایس؛تلاش برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت
در دورانی که کاندولیزارایس به عنوان وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و در دولت جرج واکر بوش مشغول فعالیت بود، اصلی ترین دغدغه او و همراهانش، ارسال پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت و وضع تحریمهای چند جانبه اقتصادی علیه ایران بود. در فروردین ماه سال 1384 ، یعنی حدود دوازده سال پیش بود که رایس در یک کنفرانس مطبوعاتی، از اقدامات جدی دولت بوش برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت خبر داد. وزیر امور خارجه اسبق امریکا در این خصوص عنوان کرده بود:
" دولت بوش همچنان گزینه ارجاع پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل به منظور آنچه متوقف کردن برنامه تسلیحات هسته ای این کشور خواند، مد نظر دارد. اگر مذاکرات اروپاییها با ایران به نتیجه ای منجر نشود، در آن صورت گزینه ارجاع پرونده به شورای امنیت همچنان باز است ؛ اقدامی که می تواند به معنای اعمال مجازات های اقتصادی علیه ایران باشد. واشنگتن تصمیم نهایی را در خصوص اتخاذ موضع سخت تر بر ضد برنامه هسته ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل اتخاذ خواهد کرد."
سوزن رایس؛ تلاش برای وضع و تشدید تحریمها علیه ایران
بدون شک سوزان رایس نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل و مشاور امنیت ملی سابق آمریکا، اصلی ترین نقش را در وضع و تشدید تحریمها علیه ایران ایفا کرده است. با این حال، نام سوزان رایس بیشتر در بین سالهای 2013 تا 2015 میلادی مورد توجه مخاطبان پرونده هسته ای ایران قرار گرفت. سوزان رایس در طول این دو سال، به صورت مستمر به اوباما در خصوص نحوه مواجهه با پرونده هسته ای ایران مشاوره می داد. این مشاوره ها به اندازه ای برای رئیس جمهور سابق آمریکا اهمیت داشت که حتی وی در موارد مهمی، نظر وی را به نظر افرادی مانند جان کری و جو بایدن ترجیح می داد. به عنوان مثال، از سوزان رایس به عنوان کسی یاد می شود که نقش مهمی در تمدید هفت ماهه مذاکرات هسته ای ( در آذر ماه سال 1393) گردید، این در حالی بود که طرفین مذاکرات هسته ای برای توافق بر سر کلیات آماده شده بودند. همچنین سوزان رایس در دور نهایی مذاکرات هسته ای وین، که منتج به امضای برجام میان ایران و اعضای 1+5 گردید، نقش پررنگی در تعریف فرآیند بازگشت تحریمها علیه ایران ایفا کرد.
از همان ابتدا میان جان کری وزیر امور خارجه و «سوزان رایس» مشاور امنیت ملی اوباما بر سر موضوع حساس رفع تحریم های ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد اختلاف وجود داشت که همین امر منجر به عدم اعلام نظر قطعی رئیس جمهور آمریکا در خصوص این موضوع اختلافی شده بود.در نهایت سوزان رایس توانست نظر اوباما را نسبت به سخت گیری بیشتر در حوزه رفع تحریم های شورای امنیت جلب نماید.
نیکی هیلی؛ مشوق اصلی ترامپ در مواجهه با برجام
هم اکنون، با فردی به نام نیکی هیلی در مسند نمایندگی ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد مواجه هستیم. فردی تندرو که هم اکنون اصلی ترین دغدغه او، تصدی پست وزارت امور خارجه آمریکاست. در نوامبر 2016 میلادی، دونالد ترامپ اعلام کرد که قصد دارد نیکی هیلی را به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل منصوب کند. در 24 ژانویه 2017 مجلس سنای آمریکا، او را با 96 رای موافق در مقابل 4 رأی مخالف، به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل تأیید کرد.
نیکی هیلی اصلی ترین مشوق دونالد ترامپ در رویکرد تقابلی اخیر وی با ایران محسوب می شود. نشریه پالیتیکو در گزارش خود اعلام کرد که این «نیکی هیلی» سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد بود که در مقابل حزم و احتیاط سایر اعضای کابینه ترامپ، راه را برای عدم تأیید برجام هموار نمود.در اوایل ماه ژوئیه، ترامپ با اکراه و بی میلی پایبندی تهران به توافق هسته ای ایران را اعلام کرد. اعلام این پایبندی از سوی دولت آمریکا به تشویق «رکس تیلرسون» و «جیمز متیس» وزرای خارجه و دفاع این کشور صورت گرفت.
به رغم نفرت و بیزاری ترامپ از برجام، این دو وزیر با این استدلال که وی فاقد ادله محکم برای اعلام عدم پایبندی تهران به این توافق است، ترامپ را به تأیید برجام قانع ساختند.اما نیکی هیلی در نشستی که اواخر ماه ژوئیه در کاخ سفید و با حضور «هربرت مک مستر» مشاور عالی امنیت ملی ترامپ و «مایک پنس» معاون رئیس جمهور برگزار شد، از رئیس جمهور آمریکا خواست که به وی فرصتی دهد تا ادله لازم برای این عدم تأیید را فراهم نماید.
هم اکنون ، نیکی هیلی عملا به نزدیک ترین فرد به ترامپ در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است. این در حالیست که بسیاری از همراهان ترامپ نسبت به عواقب و تبعات پیروی رئیس جمهور آمریکا از این دیپلمات تندرو به وی هشدار داده اند.
