"در 7 سال گذشته که در بازار واردات خودرو فعالیت داشتهام، یادم نمیآید هیچ شش ماهی که به دلیل تصمیمات به یکباره و نسنجیده، بحرانی در این بازار بوجود نیاید!" این جملهای بود که سال گذشته در یکی از کنفرانسهای یک شرکت واردکننده خودرو توسط یکی از اعضای انجمن واردکنندگان به صورت خصوصی به خبرنگاران خودرویی گفته شد و امروز باید گفت حرف ایشان مجدداً تایید میشود. گویا بازار خودرویی کشور چنان طلسم و محکوم به مرگ است که در نهایت باید با همین 405 و پراید کنونی به لقاءالله برویم! عصر یخبندانی که از ورود پراید و پیکان و 405 و البته مشتقات آن و از زمان کودکی ما آغاز شد و هنوز هم سرمای آن بر تن بیجان بازار خودرو رخنه کرده و گویا به این زودیها قصد خروج ندارد. خودروهایی که سالها جان هزاران نفر را میگیرند و چهره کسلکننده آنها باعث شده هنگام دیدن یک چینی تازهواردی که در خود کشور چشمبادامیها هم شناخته شده نیست، چشمانمان از شوق و ذوق، گرد و اشکآلود شود.
اما در این میان، سالانه دوجین خودرو کاملاً معمولی در سطح جهانی، به عنوان خودروی لوکس به کشور وارد میشد که آن هم هر از گاهی عنایت ویژه مدیران مملکتی به آن میشود. یک روز بحث واردکنندگان رسمی است و روز دیگر داستان تولید داخلی! من متوجه نمیشوم وقتی تولیدکنندگان 30 ساله کشور این چنین تولیدات با کمال و افاضاتی دارند، چگونه از یک واردکننده خودرو چنین انتظاری میرود!؟ اما وخامت اوضاع زمانی نمایان میشود که تمام این تصمیمها به یکباره و شبانه گرفته شده و خریدار بیگناهی که چند سال پول خود را که هر ساله ارزش آن در سطح جهانی کمتر نیز شده، پسانداز کرده و قرار است یک خودروی کاملاً معمولی را با قیمتی بیش از 2 برابر جهانی و البته با خدماتی کمتر از ½ جهانی خریداری کند، این وسط، این خریدار بیچاره قربانی این آشفته بازار پرپیچ و خم شده و پول بیزبان خود را که دقیقاً شب این تصمیم به شرکت داده، نه میتواند به این راحتیها پس بگیرد و نه اصلاً خودرویی وجود دارد که بتواند در ازای آن محصول مورد نظر خود را تحویل بگیرد.
بارها گفته شده که سهم واردات خودرو در کل بازار خودرویی کشور بسیار ناچیز است. بازار کوچکی که به آن هر سال سختگیریهای مختلفی انجام میشود و تعرفهها و عوارضهای رنگارنگی از آنها گرفته شده است، شاید بد نباشد هر از گاهی با همین چشم و سطح سختگیری، کمی هم به خودروسازان وطنی فشار آورده شود که سالها است در جاده مخصوص رخنه کرده و بدون هیچ رقیب جدی و بدون توجه به مقوله کیفیت و البته ناشنوا در مقابل فریادهای خریداران شاکی، چرخ خود را میچرخانند و در حیاط خلوتی پر از میوههای فربه، با قدرت به تولیدات چند دهه خود بدون هیچ تغییر جدی ادامه میدهند.
از بسته شدن به یکباره ثبت سفارش خودرو چند ماهی است که میگذرد و دلایل آن را مکرر در رسانههای مختلف خواندهاید. هر آنچه باشد اگر بازار خودرو همانند همه کشورهای این دنیای خاکی، بازاری آزاد و با رقابت باشد، خود به خود نه تنها حجم واردات و عرضه، بلکه قیمتها نیز متعادل میشوند و خدمات مختلف برای جلب رضایت مشتری ارایه داده میشود، اما پس از سالها گویا هنوز هم باید با سعی و خطا پیش برویم و قوانین یک شبه و تعرفههای مختلف، کماکان ما را از آنچه دنیا امتحان کرده و نتیجه گرفته دور و دورتر میکند.
در مورد خودروهایی صحبت میکنیم که تا دیروز با قیمتهای بسیار زیاد در مقیاس جهانی جزو آرزوهای دور هر مرد و زنی بوده که در رویاهای شبانه، خود را سوار بر خودرویی اروپایی، ژاپنی و یا کرهای میدیدند و پس از سالها اگر در جادههای کشور زنده مانده باشند، بالاخره از دست تحفههای تولیدی وطنی خلاص شده و همچنین خود را به عنوان موش آزمایشگاهی چینی نیز سوار بر برندهای عجیب ندیده ودر نهایت یک خودرویی سوار شدهاند که اگر یک نام آن را به یک خارجی بگویند، متعجب به او خیره نشود. اما اتفاقی که با این تصمیمات ناگهانی میافتد، افزایش افسار گسیخته قیمتها است که آن را از حیطه آرزوها نیز به گور میبرد و باعث افزایش قیمت همه خودروهای وارداتی و البته چینیهایی میشود که تا دیروز رقیب وطنیها بودهاند و با این افزایش قیمت بازار، جا پای کرهایها و ژاپنیهای دیروز گذاشته از فردا باید به جای آرزوی کرهای سواری، به رویای چینی سواری بپردازیم و حتی اگر وخامت اوضاع به همین منوال پیش رود، شاید برسد روزی که همین چینیهای گمنام را "لوکس" صدا بزنیم!
امیدوارم یک روز، یک مدیر، یک وزیر و یا هر مسئول دیگری، جرات و جربزه این را داشته باشد که بالاخره پس از دههها، خودروسازان وطنی را به رقابتی واقعی و جدی دعوت کند که مطئنم نهتنها باعث بیکار شدن این شرکتها نخواهد شد، بلکه در کنار خودروسازان بزرگ و با همکاریهای آتی میتوانند به اشتغالزایی بیشتری نیز برسند و از این کرختی و تنبلی و اعداد و ارقام پوشالی به پیشرفتی واقعی در کنار واردات آزاد خودرو نایل شوند و در این میان تنها کسی که سود واقعی را خواهد برد، مردمی هستند که هیچگاه از خودرویی خوش کیفیت و با قیمتی مناسب بهره نبردهاند.