فرادید؛ فربد زاوه از آن دست کارشناسانی است که اقتصاد کلان و تحلیل خرد را با نبض بازار گره می‌زند تا تحلیلی شفاف از فضای حاکم بر بازار خودرو ارائه کند. فرادید پیرامون مسائل موجود در بازار و صنعت خودروی ایران با این کارشناس اقتصادی گفتگویی را ترتیب داده است که شرح ان در ادامه می‌آید.
آقای زاوه شرایط حاکم بر بازار خودرو مخصوصا در بخش خودروهای وارداتی به شدت آشفته است و مقامات وزارت صنعت نیز فعلا گفته‌اند، سایت ثبت سفارش را باز نمی‌کنند. تحلیل شما زا تلاقی شوک ارزی ایخر و کمبود عرضه در بازار خودرو چیست. چه آینده‌ای را برای بازار خود متصور هستید؟
بازار خودروی ایران هیچ‌گاه برنامه یا چشم‌انداز روشن و مشخصی نداشته است و مسائل پیش‌آمده در دوره اخیر هم چندان عجیب نیست. در چند هفته اخیر نیز گرچه با افزایش قیمت گسترده‌ای در بهای خودروهای وارداتی روبرو شده‌ایم که عمده آنها به لغو سامانه ثبت سفارش خودرو برمی‌گردد اما بازار فعلا به ثبات نرسیده و این موضوع دلایل متعددی دارد که تنها دو مورد آن دیده می‌شود و عمده تحلیل‌ها پیرامون کمبود عرضه و موضوع دلار ارائه می‌شود. این همه ماجرا نیست. عامل مهمی که نباید آنرا نادیده گرفت بحث رقابت در بازار وارداتی‌هاست که به محض اینکه کاهش می‌یابد فعال اقتصادی را به سمت ازایش قیمت‌ها سو می‌دهد.
بالاترین قیمت ممکن همواره راهنمای همه فعالان بازار است و وقتی رقابت از بین می‌رود، خود به خود مکانیسم افزایش قیمت به کار می‌افتد. در عین حال عدم ضمانت تداوم کار در آینده که به دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد ایران رخ می‌دهد، موجب شده تا چرخه تعدیل یا کاهش قیمت از کار بیفتد و فعال اقتصادی تلاش کند کالای خود را با بیشترین سود ممکن عرضه کند از بیم اینکه ممکن است هرلحظه با خطر مرگ کسب و کارش روبرو شود. در واقع عمده فعالان بازار امیدی به آینده فعالیت شان در این بخش ندارند ازینرو برای زیان کمتر، قیمت به سقف خود می‌رسد.
در عین حال سیاست‌های وارداتی هم به ضرر رقابت است و هم بین برندها و هم درون برندها چرخه‌ای به اسم رقابت مختل شده است. رقابت بین برندها که موضوعی روشن است و پیوسته تعداد آنها کاهش یافته و انحصار بیشتر می شود اما مسئله رقابت درون برندها به گری مارکت و حاشیه بازار هر مدل خودرو مربوط می‌شود که توسط واردکنندگان کوچک مدیریت می‌شود. مادامی که ما گری‌مارکت یا عرضه کنندگان غیررسمی را حذف می‌کنیم، به افزایش انحصار و میل به قیمت بالاتر توسط واردکننده اصلی کمک می‌کنیم.
اشاره کردید که باید باز هم منتظر افزایش قیمت‌ها در بازار خودروهای وارداتی باشیم. افزایش سطح قیمت‌ها در این بازار تا چه اندازه می تواند رشد پیدا کند؟ آیا امکان دارد گرانی به بازار خودروهای تولید داخل هم سرایت کند؟
با توجه به اینکه در طول ماه‌های اخیر شاهد افزایش قیمت ارز آزاد بین 8 تا 10 درصد و نیز افزایش قیمت ارز مبادله‌ای به میزان 3 تا 5 درصد بوده‌ایم، باید به این قضیه دقیق‌تر پرداخت. در مورد مدل‌های وارداتی افزایش قیمت خودروها به شکل میانگینی از درصد رشد قیمت ارز آزاد و درصد رشد ارز مبادله‌ای است ازینرو باید شاهد حدود 5 تا 7 درصد افزایش قیمت در بازار خودروهای وارداتی باشیم. البته چون فعلا مجرای عرضه بسته مانده و سایت ثبت سفارش باز نشده، قیمت خودروهای وارداتی از این ناحیه هم به شدت آسیب‌پذیر است و بسته به اتفاقاتی که در آینده می‌افتد، می‌تواند بازار را تحریک کند. اما در بازار خودروهای دولتی و خصوصا خودروهایی که به صورت سی‌کی‌دی وارد می‌شوند، این تاثیر کمتر بوده و معادل رشد سطح قیمت ارز مبادله‌ای است. ازینرو باید منتظر یک افزایش 3 تا 5 درصدی در بازار خودروهای وارداتی هم باشیم.
در نهایت اینکه با توجه به اظهارنظرهای ترامپ و جنجالی که از مصاحبه کارلوس گون، مدیرعامل رنو درباره قراردادهای پسابرجامی این برند با ایران شکل گرفته، آیا می‌توان منتظر تغییراتی عمده درباره نحوه همکاری خودروسازان ایرانی با طرف‌های خارجی باشیم. اتفاقاتی از قبیل ترک ایران یا قطع و تعلیق همکاری‌ها؟
به شخصه از حرف‌های دونالد ترامپ یا اظهارنظرهای اخیر مقامات رنو متوجه موردی دال بر قطع همکاری‌های خودروسازان جهانی با ایران و یا خروج رنو از صنعت خودرو نشدم. در واقع بعید نیست در آینده اتفاقاتی بیفتد و مثلا شاهد برخی فشارها در 6ماه آینده باشیم اما فعلا مورد خاصی رخ نداده است که روند حرکتی کند ما را مختل سازد. به نظرم ما همچنان با همین روند آهسته پیگیر قراردادهای خود خواهیم بود و مشکل خاصی هم برای این همکاری ها پیش نمی‌آید. حرف‌های شب گذشته ترامپ البته به کاهش ریسک کار با ایران هم منجر شد چرا که احتمال رقم خوردن اتفاقت بدتری وجود داشت ولی مشخص شد آمریکا فعلا برنامه خاصی در رابطه با محدودسازی صنعت خودرو ندارد.
