مراقبت‌های پس از زایمان

تحریریه ماهنامه کودک سالم

مراقبت‌های پس از زایمان را باید بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع کرده و تا زمانیکه بدن مادر به حالت پیش از بارداری بازگردد ادامه داد. مادران جدید برای بازیابی انرژی از دست رفته خود باید علاوه بر استراحت کافی، به تغذیه خود نیز توجه لازم را داشته باشند.

استراحت

هر فردی که به تازگی پدر یا مادر شده است خیلی زود متوجه می‌شود که ساعت بدن نوزادان با بزرگسالان متفاوت است. یک نوزاد معمولی هر سه ساعت یکبار از خواب بیدار می‌شود و مادر باید به او شیر بدهد، پوشک او را تعویض کند و نوزاد را آرام کند.

به همین دلیل است که مادر، خصوصا اگر این اولین نوزاد او باشد، پس از مدت کوتاهی شدیدا احساس خستگی خواهد کرد. هر چند که در بسیاری مواقع مادران باید با خواب هشت ساعته کامل خداحافظی کنند، اما با استفاده از چند راهکار می‌توانند از خستگی خود بکاهند و انرژی بیشتری در طول روز داشته باشند.

در هفته‌های اول، مادر نباید هیچ مسئولیتی در خانه، به جز شیر دادن به نوزاد و مراقبت از خود داشته باشد. در این راستا، همسر و سایر اعضای خانواده باید با کمک یکدیگر به امور خانه رسیدگی کنند و از مسئولیت‌های مادر نوزاد بکاهند.
هر گاه نوزاد می‌خوابد، مادر نیز باید بخوابد.

شاید از نظر شما چند دقیقه خوابیدن تاثیر چندانی در خستگی مفرط شما نداشته باشد، اما توجه داشته باشید که با جمع شدن این دقایق کوتاه، می‌توان به میزان قابل توجهی از شدت خستگی کاست.
در زمان و انرژی برای رفت و آمد صرفه جویی کنید.

بهترین راه برای اینکار این است که تخت نوزاد را کنار تخت خودتان قرار دهید تا بدین وسیله لازم نباشد در طول شب چندین بار از تخت خواب خود بیرون بیایید و به اتاق نوزادتان بروید.

به خودتان فشار نیاورید. در روزهای اولیه پس از تولد نوزاد، معمولا دوستان و آشنایان برای دیدن مادر و فرزند تازه متولد شده‌اش به خانه شما می‌آیند. هرچند این دیدارها بر روحیه شما تاثیر مثبت می‌گذارد، اما هرگاه احساس خستگی کردید، خجالت نکشید و خیلی راحت با عذر خواهی از دیگران برای استراحت به اتاق خودتان بروید.

هر روز دقایقی را از خانه بیرون بروید. کافیست مقداری در اطراف خانه پیاده روی کنید و یا مطابق دستورالعمل پزشک ورزش کنید. خواهید دید که همین مدت کوتاه در بهبود روحیه شما و بازیابی انرژی‌تان تاثیر زیادی خواهد داشت.

تغذیه

معمولا توصیه‌های متخصصان تغذیه برای مادرانی که از شیر خود فرزندشان را تغذیه می‌کنند با مادرانی که از شیر خشک کمک می‌گیرند تفاوت چندانی ندارد. اما اکثر آنها معتقدند که مادرانی که فرزندشان از شیر خودشان تغذیه می‌کند باید هر گاه احساس گرسنگی می‌کنند چیزی بخورند. اما از نظر اینکه چه مواد غذایی باید در رژیم غذایی مادران وجود داشته باشد، باید به نکات ویژه‌ای دقت داشت. به طور کلی چند گروه باید حتما در برنامه غذایی روزانه مادران وجود داشته باشد که عبارتند از:

غلات: گندم، برنج، جو، ذرت و سایر انواع غلات باید حتما بخشی از رژیم غذایی روزانه را تشکیل دهند.

سبزیجات: هر چه تنوع سبزیجات در رژیم غذایی بیشتر باشد، بهتر است. سبزیجات علاوه بر اینکه ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن را فراهم می‌کنند، دارای فیبر زیادی نیز هستند و باعث می‌شوند فرد دیرتر احساس گرسنگی کند.
در نتیجه برای مادرانی که قصد کاهش وزن دوران بارداری خود را دارند گزینه مناسبی محسوب می‌شود.

میوه‌ها: هر عدد میوه را می‌توان یک وعده محسوب کرد. هر چه تعداد وعده‌های مصرف میوه بیشتر باشد، انرژی بیشتری برای بدن فراهم می‌شود. قند طبیعی موجود در میوه در سرحال ماندن مادر و بازیابی انرژی او تاثیر زیادی دارد.

لبنیات: لبنیات شامل شیر و مشتقات آن می‌شود. بهتر است از لبنیات بدون چربی یا کم‌چرب استفاده شود. این نوع لبنیات، علاوه بر اینکه از افزایش وزن جلوگیری می‌کنند، حاوی کلسیم بیشتری نیز هستند و کلسیم آنها بهتر جذب می‌شود.

پروتئین: همه ما می‌دانیم که بهترین مصادیق پروتئین، گوشت، خصوصا گوشت قرمز است. اما باید از مصرف گوشت‌های چرب خودداری کرد. همچنین می‌توانید برای ایجاد تنوع بیشتر، از سایر منابع پروتئین نظیر محصولات دریایی، مغزها، دانه‌ها و حبوبات استفاده کنید.

چربی‌ها جزء گروه‌های غذایی نیستند اما برخی روغن‌ها، مانند روغن انواع دانه‌ها، حاوی مواد مغذی مفیدی برای بدن هستند و مصرف آن بلامانع است. اما چربی‌هایی نظیر چربی حیوانات، چربی‌های جامد هستند و باید از مصرف آنها پرهیز کرد.
در کنار مصرف مواد غذایی ضروری، مادران شیرده باید مایعات بیشتری نیز مصرف کنند.

بسیاری از مادران شیرده دچار تشنگی مفرط می‌شوند. سعی کنید همیشه لیوانی آب، آب میوه یا شیر در کنارتان باشد تا با مصرف آنها، علاوه بر رفع تشنگی، به نیاز بدنتان به ویتامین‌ها یا کلسیم نیز پاسخ دهید.

هرچند که بسیاری از مادران دوست دارند پس از زایمان وزن خود را کاهش دهند و به وزن پیش از بارداری بازگردند، اما رژیم‌های غذایی غیر اصولی و شدید هم برای سلامت مادر خطرناک است هم برای سلامت نوزاد (اگر مادر از شیر خود فرزندش را تغذیه می‌کند).

توجه داشته باشید همانطور که وزن مادر در طول چند ماه افزایش یافته است، برای کاهش این وزن نیز به مدتی طولانی نیاز است و نمی توان این وزن را سریعا به حالت اول بازگرداند. اما اقداماتی نظیر کاهش مصرف مواد غذایی چرب و آماده و افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند به کاهش وزن تدریجی و سالم کمک کند. ورزش نیز با توصیه و راهنمایی پزشک اقدامی موثر و مفید است.