شیوع اختلالات جنسی در ایران و کشف ردپای مشکلات جنسی در لایه‌های زیرین مراجعات افراد و تاثیرش در طلاق بتدریج ضرورت تاسیس کلینیک‌های سلامت جنسی را برای متخصصین و مسئولان امر روشن کرد، با این وجود هنوز شرم حضور و برخی باورهای فرهنگی مانع شناخت عمومی جامعه از این مراکز و استفاده از خدمات تخصصی آن است.
به گزارش تبیان، دکتر آرش رمضانی، فوق تخصص سلامت جنسی و عضو پژوهشکده خانواده در دانشگاه شهیدبهشتی برخی نقاط مبهم در باره ضرورت و کارکرد کلینیک‌های جنسی اشاره میکند.
کارکرد کلینیک‌های سلامت جنسی چیست و در چه مواقعی افراد باید به این کلینیک‌ها مراجعه کنند؟
رفتارشناسی جنسی رفتار انسان را به سه دسته تقسیم میکند: هویت جنسی، جهت گیری جنسی و عملکرد سیستم جنسی که تمام اینها در قالب یک شریک جنسی مطرح می‌شود.
هنگامی که در هر کدام از این سه دسته اختلال ایجاد می‌شود و از سطح نرمال خارج می‌شود یا سطوح بیولوژیک بدن را رعایت نکند، فرد دچار اختلال شده و باید به کلینیک سلامت جنسی جهت درمان اختلال جنسی مربوطه مراجعه کند.
در حال حاضر بیشتر برای چه اموری مراجعه می‌کنند؟
در مشاوره پیش از ازدواج قرار نیست نحوه ی رابطه جنسی آموزش داده شود، بلکه بیشتر متمرکز بر آگاهی بخشی در خصوص بدن خود فرد است و این آگاهی ها در جامعه ی ما باید به صورت کلی ارایه شود
در حال حاضر بیشترین مراجعات به کلینیک را موارد مربوط به اختلال عملکرد جنسی تشکیل می‌دهد و یا شکایات زوجین درباره ی عدم کارکرد درست رابطه جنسی؛ این اختلالات شامل این موارد می‌شود: بی میلی جنسی که در تمام دنیا شایع‌ترین علت مراجعه به کلینیک جنسی محسوب می‌شود و در ایران هم به همین ترتیب بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است. در مورد خانم ها بیشترین مشکل، اختلال ارگاسم است و آقایان نیز اغلب با مشکل زودانزالی مراجعه می کنند که بعد از بی میلی رتبه دوم مراجعات را به خود اختصاص داده است.
چند درصد طلاق در حال حاضر ناشی از مسایل جنسی است؟
با توجه به اینکه طلاق از پدیده‌های چندعاملی محسوب می‌شود، نمی‌توان آمار دقیق و مشخصی از علت اصلی طلاق ارایه داد، اما مطالعاتی که توسط دکتر کلانتری و همکاران و همینطور مطالعاتی در سال 2012 انجام شده است، نشان می‌دهد که در بین 60 تا 70 درصد طلاق‌ها می توان ردپای مشکلات جنسی را به عنوان یکی از عوامل لحاظ کرد و با توجه به همین نکته در واقع مشکلات جنسی علت اصلی محسوب نمی‌شوند، اما یکی از مهمترین عوامل سوق دهنده به سمت طلاق است که در آمار فوق حداقل در یکی از سه جنبه‌ی رفتار جنسی اختلال وجود داشته است.
چقدر ضرورت دارد تمهیداتی اندیشیده شود تا جوانان به عنوان مراحل قبل از عقد به این مراکز مراجعه کنند؟
در طب، پیشگیری همیشه قبل از درمان و ارجح بر آن توصیه شده است، بسیاری از مشکلات جنسی نیز ناشی از عدم هماهنگی بین زن و مردی است که در آستانه ازدواج قرار دارند، بنابراین می‌توان گفت نقش مشاوره‌های قبل از ازدواج و بخصوص دوران عقد، در کاهش مشکلات کلینیکی می‌تواند بسیار مهم باشد.
البته مشاوره در خصوص اختلال جنسی پیش از محرم شدن زوجین چندان کارآیی ندارد، اما پس از آن و بلافاصله پس از عقد و تداوم چند جلسه‌ای در دوران عقد می‌تواند برای زوج‌های جوان بسیار مفید باشد و در پیشگیری از بسیاری از مشکلاتی که منجر به کج کاری رابطه جنسی می شود، موثر باشد و همچنین سطح کیفی رابطهی زناشویی زوجین را ارتقا دهد. به همین دلیل پیشگیری قبل از درمان و مراجعه به کلینیک‌های سلامت جنسی را توصیه می‌کنیم و البته لازم به تاکید است که با توجه به حساسیت موضوع، مشاوران باید از تبحر و تخصص کافی در این زمینه برخوردار باشند.
کلینیک‌های جنسی در ایران چه خدماتی ارایه می‌دهد؟
مدت کوتاهی است که با توجه به شیوع بالای اختلالات جنسی در ایران و ضرورت آموزش و درمان در این زمینه، وزارت بهداشت کلینیک‌هایی را در این زمینه در سراسر کشور تاسیس کرده است که با عنوان "کلینیک سلامت جنسی" تاسیس کرده است.
در این مراکز طبق استاندارد معمول، خدمات مربوط به درمان اختلالات جنسی، خدمات پیشگیری از بارداری و کنترل موالید و همچنین ارایه ی مشاوره در زمینه ارتقای روابط جنسی زوجین و همچنین در خصوص بیماری‌های خاص نظیر اختلال هویت جنسی، تشخیص، ارزیابی و درمان این اختلال‌ها یا ارجاع به کمیسیون های مربوطه در پزشکی قانونی که در کشور ما نیز مجاز شناخته شده است.
از جمله موارد دیگری که این کلینیک‌ها می‌توانند آنها را پوشش بدهند ارایه خدمات در خصوص تربیت جنسی کودک برای مربیان یا والدین می‌باشد. البته این کلینیک‌ها معمولا چند منظوره هستند، در نتیجه انواع تخصص‌ها در این مجموعه فعالیت می‌کنند؛ نظیر متخصص زنان و زایمان، اورولوژیست، سکس تراپ و متخصصین بهداشت جنسی نظیر ماماها و همینطور روانپزشک متخصص در این زمینه.
چرا افراد از ورود به چنین کلینیک‌هایی خجالت می‌کشند؟
در حال حاضر بیشترین مراجعات به کلینیک را موارد مربوط به اختلال عملکرد جنسی تشکیل می‌دهد و یا شکایات زوجین درباره ی عدم کارکرد درست رابطه جنسی.
در کشور ما با توجه به محدودیت سواد جنسی، شرم حضور باعث عدم مراجعه ی بسیاری از این بیماران به کلینیک های سلامت جنسی می شود، البته آمار دقیقی از کلینیک‌های دولتی در دسترس نیست، اما تجربه ی شخصی من و آنچه در کلینیک‌های خصوصی و نیز مجموعه ی دانشگاه شهید بهشتی دیده ام، این هست که مردم به سختی مراجعه می‌کنند و اغلب ترجیح می دهند که مشاوره تلفنی داشته باشند و از حضور و ابراز مستقیم مشکل جنسی شان شرم و ابا دارند.
حتی در مراجعات معمول بارها اتفاق افتاده است که مراجع برای مشکل مربوط به فرزند یا مسایل ارتباطی با همسرش مراجعه کرده اما در ادامه ی مشاوره مشخص شده است که علت اصلی مراجعه اختلال عملکرد در رفتار جنسی بوده است. بنابراین گرفتن شرح حال دقیق از مراجع و لحاظ کردن دیدگاه بایوسایکوسوشیال و بررسی مشکل مراجع از زوایای مختلف می تواند ما را راهنمایی کند به مشکل اصلی که مراجع درواقع به خاطر آن به کلینیک مراجعه کرده است.
در زمان انتخاب همسر به چه میزان درباره مباحث جنسی و شناخت جنسی باید صحبت کرد؟
یکی از مهمترین مواردی که در مشاوره قبل از ازدواج باید به آن توجه شود و بهتر است جزء آموزش ها قرار بگیرد، آموزش های سایکو سکسچوال یا روانشناختی –جنسی است که می‌تواند به جوان ها کمک کند که شناخت بهتری از بدنشان داشته باشند و نقش اندام هایشان را در عملکردهای جنسی بهتر بشناسند و در انتخاب همسر نیز ترجیحات، تمایلات و فانتزی‌های جنسی را بشناسند و در ارتباط با همسر بکار بگیرند.
البته در مشاوره پیش از ازدواج قرار نیست نحوه ی رابطه جنسی آموزش داده شود، بلکه بیشتر متمرکز بر آگاهی بخشی در خصوص بدن خود فرد است و این آگاهی‌ها در جامعه‌ی ما باید به صورت کلی ارایه شود؛ همچنانکه طبق تحقیقات موجود حتی در کشورهای غربی، روابط آزاد پیش از ازدواج توصیه نمی‌شود، بنابراین آموزش پیش از ازدواج به کمک تئوری‌های مختلف روانشناسی به زوجین کمک میکند در آینده درک بهتری از روابط داشته باشند و زندگی مشترک باکیفیت‌تری را رقم بزنند.
