آنتی‌بیوتیک؛ مضرات یک نجات دهنده

فرادید؛خیلی از ما وقتی اولین علایم بیماری سرماخوردگی را در کودک می‌بینیم سریع برایش آنتی بیوتیک تجویز می‌کنیم. تصور ما از سرماخوردگی همراه با گلو درد و تب لزوما حضور ویروس‌هایی است که فقط با آنتی بیوتیک‌ها برطرف می‌شوند.

 

خواندن این گزارش به شما کمک می‌کند از تجویز خودسرانه آنتی بیوتیک دست بردارید و قبل از اینکه سر خود برای بیماری تصمیم بگیرید با پزشک مشورت کنید.

 

الکساندر فلمینگ با کشف پنیسیلین شاید خودش هم نمی‌دانست که بزرگ‌ترین انقلاب علم پزشکی را انجام داده است. کشف اولین ماده آنتی‌بیوتیک در سال 1928 توسط الکساندر فلمینگ صورت گرفت.

 

او به طور اتفاقی متوجه اثر ضدباکتریایی ماده‌ای شد که از قارچ پنی‌سیلیوم نوتاتوم ترشح می‌شد.بعدها، با ایجاد تغییرات در آن‌ها انواع صنعتی آنتی‌بیوتیک‌ها تولید شدند که اثر بخشی و ثبات شیمیایی بیشتری داشتند.

 

 

 کشف اولین ماده آنتی‌بیوتیک در سال 1928 توسط الکساندر فلمینگ صورت گرفت

 

قبل از کشف انتی بیوتیک‌ها بیماری‌های عفونی مرگ و میر خیلی زیادی داشتند. الکساندر فلمینگ با این کشف که کاملا اتفاقی هم متوجه آن شد، از تمام علوم پزشکی در آینده بیشتر جان انسان‌ها را نجات داد.

 

 ولی امروز مردم با مصرف بی‌رویه این دارو بیشتر از فایده به خودشان ضرر می‌رسانند. متاسفانه مصرف انتی بیوتیک در ایران حتی از کشور چین با آن همه جمعیت بیشتر است که این اصلا نشانه خوبی نیست.

 

سازمان بهداشت جهانی از مقاومت دارویی در برابر آنتی بیوتیک ها به عنوان یک "تهدید بزرگ جهانی" نام برده است. به گفته کارمن پسووا سیلوا، مدیر بخش مقاومت آنتی بیوتیکی سازمان بهداشت جهانی، ابعاد جهانی این خطر بسیار جدی است.

 پسووا سیلوا گفت: "این موضوعی است که در همه کشورها باعث نگرانی شده و این مشکل تنها در یک کشور دیده نمی شود و در همه کشورهای مورد بررسی دیده شده است و مقابله با این پدیده نیاز به اقدام هماهنگ همه کشورها دارد."

 

ایران یکی از کشورهایی است که با تجویز بیش از اندازه این دارو‌ها روبروست و مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران تقریباً برابر با کل مصرف آن در اروپاست. بر این اساس، مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران 16 برابر استاندارد جهانی است.
 
علایم نیاز به آنتی‌بیوتیک

اولین چیزی که در یک سرماخوردگی شدید بروز می‌کند گلو درد و احتمالا تب کردن است. اما برای مصرف آنتی بیوتیک لازم است یکسری علائم در فرد بیمار حتما وجود داشته باشد. از آنجایی که پزشکان معتقدند آنتی بیوتیک‌ها بر باکتری تاثیر گذارند باید وجود باکتری ثابت شود و بعد مصرف آنتی بیوتیک را آغاز کرد.

 

 

از مهم‌ترین علایمی که به شما هشدار می‌دهد نیار به مصرف آنتی بیوتیک دارید این‌ها هستند:

تب، که بالا رفتن غیر طبیعی دمای بدن است و اگر از حدی بالا‌تر رود ایجاد تشنج می‌کند.

 

طول مدت بیماری؛ یادتان باشد هر بیماری مدت زمانی دارد، اگر سرماخوردگی‌های ویروسی بیش از 10 الی 14 روز ادامه پیدا کند نیاز به مصرف آنتی بیوتیک مناسب با تجویز پزشک وجود دارد.

 

ترشحات رنگی، مخاط بینی در حالتی که عفونتی وجود ندارد بی‌رنگ است اما ترشح سبز رنگ بینی نشانه وجود یک باکتری یا ویروس است.

 

زخم گلو، در این مرحله دیگر شما باید به پزشک مراجعه کنید، چون گلو درد نشانه وجود باکتری است و فقط دکتر با دیدن لکه‌های سفید رنگ در حلق شما می‌تواند برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند.

 آنتی بیوتیک در کودکان

وقتی کودک مریض می‌شود اولین خواسته والدین خوب شدن هرچه سریع‌تر آنهاست. اما باید دید این سرعت عمل در بیماری به چه قیمتی تمام می‌شود. شما اول باید مطمئن شوید اصلا برای ببیماری فرزند شما نیازی به تجویز آنتی بیوتیک هست یا نه.

 

 

بعضی از پزشکان معتقدند که مصرف آنتی بیوتیک برای اکثر کودکان بیش از اندازه انجام می‌شود. باید بدانید برعکس آنچه پدر و مادر‌ها فکر می‌کنند بچه‌ها در محیطی استریل بزرگ نمی‌شوند.

 

بلکه هر بچه‌ای در پوست و بینی و گلو و شکم یا روده خود حداقل چند باکتری دارد. تعدادی از این باکتری‌ها بد هستند که معمولا به وسیله سیستم دفاعی بدن شناسایی و دفع می‌شوند. اما بعضی از این باکتری‌ها واقعا مضر هستند و برعکس تعدادی دیگر مفید‌اند (مانند نمونه‌ای که در شکم زندگی می‌کند).

 

 

 

اشکال اساسی اینجاست که گاهی وقت‌ها این آنتی بیوتیک‌ها همزان با کشتن باکتری‌های بد باکتری‌های مفید را هم از بین می‌برند. زمانی که کودک مصرف آنتی بیوتیک را قطع می‌کند، و یا دوره مصرفش تمام می‌شود باکتریهای خوب و بدی که باقی می‌مانند در مقابل آنتی بیوتیک مصرف شده مقاوم می‌شوند.

 

تحقیقات جدید در دانشگاه کارولینای جنوبی نشان داده است که مصرف آنتی بیوتیک در اولین سال زندگی، خطر ابتلا به آلرژی غذایی را افزایش می‌دهد.

 

بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیقات جدید، مصرف آنتی بیوتیک در سال اول زندگی، خطر آلرژی غذایی را 21. 1 برابر افزایش می‌دهد. از میان آنتی بیوتیک‌های تجویز شده، سفالوسپورین و سولفانامید‌ها، بیشترین خطر را در ایجاد آلرژی دارند. بنابراین، با توجه به حساسیت‌های این دوره، توجه به تشخیص مناسب و محدود کردن تجویز آنتی بیوتیک به موارد ضروری و اجتناب از مصرف بی‌مورد دارو‌ها کاملاً ضروری بوده و در تضمین سلامت آینده کودک بسیار مهم است.

 

 پزشکان معتقدند اینکه والدین بفهمند که اختلافی بین بیماریهای باکتریایی و بیماریهای ویروسی وجود دارد بسیار مهم است.

 

 

چون هر کدام راه درمان خود را دارند. باید دقت کرد که آنتی بیوتیک فقط در مورد درمان بیماریهای باکتریایی تجویز می‌گردد و مصرف آنتی بیوتیک هیچگونه کمکی به درمان بیماریهای ویروسی نمی‌کند.

 

 ویروس‌ها عامل اصلی بیماریهای عمومی مانند سرما خوردگی و سرفه و آبریزش بینی هستند. برای درمان بیماریهای ویروسی باید آثار آن‌ها را مانند تب خفیف – سرفه یا گرفتگی بینی برطرف کرد. فقط باید صبر کرد تا دوران بیماری سپری شود. معمولا بیماریهایی که عامل آن‌ها ویروسی باشد خود به خود از بین می‌روند. البته این اتفاق همیشگی نیست ولی سعی کنید اگر علایم شدید و خطرناکی نبود از مصرف آنتی بیوتیک دوری کنید.

 

گوش درد

عفونتهای مزمن سینوسی

سرماخوردگی هایی که بیش از دو هفته طول بکشد

تب بالا در اثر عفونت

 

 

به یاد داشته باشید 60تا70 درصد سرماخوردگی‌های شیرخواران ویروسی است و یک دوره درمانی 5 تا 7 روزه دارد. این مشکل همراه با تب و مختصری سرفه خواهد بود که اگر صبر کنید دوره آن تمام شود فرزند شما خوب می‌شود. و نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست.

 

 در این موارد یا بیماری‌هایی مشابه این والدین هرگز نباید دست به خوددرمانی بزنند. اما اگر کودک عوارضی مانند برونشیت، گرفتگی صدا یا گوش درد چرکی داشت و تب و سرفه ادامه داشت و پزشک تشخیص داد مصرف آنتی بیوتیک ضروری است.

 

آنتی بیوتیک‌هایی مثل «آموکسی سیلین» و «کوآموکسی کلاو» و «سفیکسیم» امروزه بیشترین کاربرد را برای کودکان دارد و معمولا 12 ساعته است. و باید بعد از غذا مصرف شود. حداکثر دوره درمانی آن‌ها 7 تا 10 روزاست.

 

 دقت کنید در صورت حساسیت دارویی به صورت اسهال یا بثورات پوستی باید هرچه سریع‌تر با دستور پزشک دارو قطع شود و از داروی دیگری استفاده کنید.

 

 در زمان وجود تب و علایم آن، قطره و شربت استامینوفن برای پایین آوردن تب و درجه حرارت بدن بچه‌ها توصیه می‌شود. البته مادران نباید با احتمال تب و گرمای بدن به طور حدسی از این دارو‌ها استفاده کنند.

 

 تب، یک واکنش دفاعی بدن است. در دمای بالا ویروس‌ها و میکروب‌ها از بین می‌روند پس برای درجه حرارت 38 تا 5. 38 احتیاج به تجویز استامینوفن نیست. چنانچه درجه حرارت بدن از 5. 38 درجه بالا‌تر رفت برحسب وزن بدن از قطره استامینوفن استفاده می‌شود.

 

 برای کودکان زیر یک سال 5 تا 10 قطره هر 4 ساعت در دوران تب تجویز می‌شود و در کودکان یک سال به بالا از شربت استامینوفن به مقدار 5سی سی یا معادل یک قاشق مرباخوری هر 4 ساعت تجویز می‌شود.

 

 شربت ایبوبروفن نیز مسکن و تب بر خوبی است

 

شربت ایبوبروفن نیز مسکن و تب بر خوبی است و امروزه در کشور آمریکا و اروپا بیشتر جهت تب استفاده می‌شود. می‌توان برحسب وزن و تب 5. 1 تا دو قاشق مرباخوری هر 6 ساعت یا 8 ساعت یا همراه با استامینوفن استفاده کرد.

 

 در صورت استفراغ و تب بالا در صورتی که اسهال وجود نداشته باشد می‌توان از شیاف استامینوفن استفاده کرد. جهت پایین آوردن تب شیرخوار می‌توان از پاشویه با آب نیز استفاده کرد.

 

این روز‌ها تحقیقات نشان داده یک نفر از هر 5 کودک بعد از مصرف آنتی بیوتیک دچار اسهال می‌شود.

 

 ولی احتمال ایجاد این نوع اسهال در کودکان دو ساله و یا  سنین بالا‌تر کمتر است. معمولا این نوع اسهال شدید نیست و تا زمانی که کودک را دچار کم آبی بدن نکرده، مضر نیست.

 

 هم زمان با مصرف آنتی بیوتیک، مدفوع حالت شل و آبکی پیدا می‌کند و معمولا بین یک تا هفت روز این حالت در مدفوع کودک دیده می‌شود. این نوع اسهال معمولا از روز دوم تا روز هشتمِ مصرف آنتی بیوتیک ادامه دارد.

 

 علت اسهال

 پیش‌تر اشاره کردیم که مصرف آنتی بیوتیک‌ها جهت از بین بردن باکتری‌های مضر گاهی باکتری‌های خوب روده‌ای را نیز از بین می‌برند. پروسه از بین رفتن باکتری‌های خوب روده‌ای و ایجاد دوبارهٔ آن‌ها سبب ایجاد اسهال می‌شود.

 

 عوارض اسهال در اثر مصرف آنتی بیوتیک‌ها

خطر کم آبی بدن در کودکانِ کمتر از یک سال که مبتلا به اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک هستند، بیشتر است. بنابراین باید از رسیدن مایعات به مقدار کافی به بدن کودک اطمینان پیدا کنید و علائم آن  را به خاطر بسپارید.

 

 البته پیش می‌آید که مصرف آنتی بیوتیک ایجاد عارضه التهاب رودهٔ بزرگ بکند، گرچه این اتفاق به ندرت می‌افتد اما دانستن علایم آن ضرر ندارد.

 

 

اسهال شدید که ممکن است همراه با خون باشد/ تب/ درد شکمی/ ضعف شدید.

 

 رسیدگی به کودک در خانه

اگر شدت اسهال زیاد نبود و حال عمومی کودک خوب بود، درمان با آنتی بیوتیک را ادامه دهید و هرگز خودسرانه دوره را نیمه کاره‌‌ رها نکنید.

 

 بدن کودک را با مایعات پر آب نگه دارید. از دادن آب میوه‌های شیرین و یا نوشیدنی‌های دیگر پرهیز کنید چرا که ممکن است سبب شدت یافتن اسهال شود. مصرف لبنیات،به جز ماست، نیز در این دوران خوب نیست.حبوبات و یا غذاهای تند را حذف کنید.

 

 اگر اسهال باعث التهابات و یا قرمزی پوست ناحیه مقعد و اطراف آن شد، ناحیهٔ درگیر را با آب ولرم بشویید و کاملا خشک کنید و سطح پوست را با کمی پماد زینک اکساید و یا وازلین نرم کنید.

 

 حواستان به این علایم باشد شدت گرفتن هر کدام از این‌ها زنگ خطری است که باید سریع کودک را به پزشک برسانید.

 

دکتر عبداله صرامی-متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری در خصوص مقاومت بدن در برابر آنتی بیوتیک‌ها می‌گوید: