اگر کودک شما مبتلا به صرع است- قسمت دوم

دکتر داریوش نسبی تهرانی؛ متخصص مغز و اعصاب

نکته‌‌هایی که والدین بدانند

ابتدا باید سطح اطلاعات اولیای مدرسه در مورد صرع ارزیابی شود. اگر اطلاعات در سطح قابل قبولی نیست، بهتر است نکته‌‌های اصلی را به طور کلی از پایه در مورد صرع توضیح و آموزش داد و سپس خانوادۀ بیمار باید راجع به مشکل خاص دانش آموزان مبتلا، اطلاعات زیر را در اختیار مدرسه بگذارند یا به عبارتی مدرسه باید این اطلاعات را از والدین هر دانش آموز مبتلا به دست آورد. 

حملۀ تشنج دانش آموز مبتلا به صرع چگونه است؟ (چگونگی حمله‌‌های فرد مبتلا را باید پرسید.) 

آیا حملۀ صرع این دانش آموز قبل از اینکه آغاز شود، علائم خبردهنده و هشدار دهنده دارد؟ اگر دارد علائم آن چیست؟ 

حملۀ تشنجی چه مدت طول می‌‌کشد؟ 

فرد مبتلا چه مدت زمان برای برگشت به حال عادی پس از حمله نیاز دارد؟ به عبارتی چه مدت بعد از حمله باید استراحت کند تا به حال طبیعی بازگردد؟ 

چه اقدامات کمکی اولیه هنگام حمله نیاز دارد؟ 

حمله چند بار در هفته یا در ماه رخ می‌‌دهد؟ 

عوارض مستعد کننده یا ایجاد کننده ای که احتمالا" موجب حمله می‌‌شوند در مورد دانش آموز مذکور کدامند؟ 

آیا دانش آموز مبتلا دارویی مصرف می‌‌کند؟ در صورت مصرف دارو مقدار و نوبت‌‌های مصرف گفته شود. 

اولیای مدرسه باید اطلاعات کافی راجع به چگونگی مصرف دارو در مدرسه را بدانند . همچنین بهتر است آنان را از عوارض داروهای ضد صرع مطلع ساخت .

چه عکس‌العملی را والدین هنگام حملۀ فرزند خود از اولیای مدرسه انتظار دارند؟ آیا دانش‌آموز را به خانه برگردانند، به اورژانس انتقال دهند، با پزشک تماس بگیرند و یا صبر کنند تا به حال اولیه برگشته و سپس به کار خود ادامه دهند؟ 

همچنین لازم است والدین اگر به توصیۀ پزشک اطلاعاتی راجع به نحوۀ تحصیل فرزند خود و محدودیت‌‌هایی برای نوع درس و فعالیت فیزیکی او دارند و هر گونه مراقبت و نظارتی که توصیه شده است، باید در اختیار اولیای مدرسه قرار دهند. 

اطلاعات لازم راجع به صرع را والدین یا اولیای مدرسه از کجا به دست آورند؟ 

انجمن صرع ایران وظیفه دارد به پرسش‌‌های شما پاسخ دهد و در دادن پاسخ به آنها به شما کمک کند. 

دارو و مدرسه

در مواردی دانش‌آموز از هر نظر توان پذیرش مسئولیت مصرف داروی خود را دارد که در این صورت به عهدۀ خود اوست و گاه مدرسه مانند والدین این مسئولیت را می‌‌پذیرد و محلی برای نگهداری داروها در نظر گرفته و دارو را به موقع به دانش آموز می‌‌دهد. اما در هر حال امکان فراموش شدن دوز مصرفی میان روز وجود دارد و گاه ممکن است دانش آموز داروی خود را نخورد . بهترین راه در این مورد مشاوره با پزشک مربوطه است تا شاید داروها را طوری تنظیم نماید که نیازی به مصرف داروها در بین روز و در مدرسه نباشد و کودک بتواند پس از برگشت از مدرسه دارو را مصرف کند. 

ورزش در مدرسه 

برای آنکه بخواهیم فرزند ما فعالیت‌‌های ورزشی را به خوبی و کامل انجام دهد، باید به سه عامل اصلی توجه کنیم . این عوامل برای همۀ فعالیت‌‌های دانش آموزان در مدرسه و خانه اهمیت دارد : 

1- طبیعت و شکل فعالیت آموزشی. 

2- طبیعت و نوع صرع دانش‌آموز. 

3- مراقبت دقیق و امکانات موجود هنگام ورزش کردن. 

اگر به موارد فوق توجه شود، در واقع شما به طور علمی به حل مسئله پرداخته‌اید. می‌‌توان این موارد را با معلم ورزش و والدین و پزشک معالج کودک مبتلا به صرع در میان گذاشت و برای فعالیت مناسب و ممکن ورزشی تصمیم‌گیری کرد. 

برای مثال ممکن است ورزش ژیمناستیک در ارتفاع بالا برای فرزند شما مناسب نباشد اما همین ورزش در روی زمین و با حضور مربیان مخصوص مانعی نداشته باشد. در مجموع همۀ ورزش‌‌ها با مراقبت و رعایت اصول ایمنی قابل اجرا است. 

صرع و ضعف تحصیلی 

علل متفاوتی برای ضعیف بودن درس یک دانش آموز مبتلا به صرع وجود دارد و همۀ آنها مربوط به صرع آنها نیست . اگر اطمینان دارید که صرع عامل افت تحصیلی فرزند شماست، پس نکات زیر را به دقت بررسی و مورد مطالعه قرار دهید: 

تنفر از مدرسه به علت رنج و مشکلی که دانش‌آموز مبتلا به صرع در بین بچه‌‌های دیگر احساس می‌‌کند. 

تصور خانواده و اولیای مدرسه از اینکه دانش آموز به علت حملۀ صرع نمی تواند پیشرفت تحصیلی داشته باشد. 

حمله‌‌های صرع متناوب و زیاد از هر نوع . بخصوص صرع نوع ابسانس که اغلب یا تشخیص داده نمی شود یا توقف شناخت موقتی به علت اختلال الکتریکی گذرا در مغز رخ می‌‌دهد. 

آسیب به مغز، حتی خیلی جزئی که ممکن است فقط بخش مربوط به یادگیری را تحت تأثیر قرار دهد، مانند بخش مربوط به خواندن. 

عوارض دارویی ضد صرع -که البته خیلی شایع نیست- و بیشتر به صورت منگی و گیجی، کاهش حافظه و ضعف تمرکز خود را نشان می‌‌دهد. 

شما باید تمام این موارد را با اولیای مدرسه در میان بگذارید تا موردی که بیشتر اهمیت دارد و در ضعف تحصیلی فرزند شما تأثیر دارد را بیابید. ممکن است بیشتر از یک مورد از موارد بالا در افت تحصیلی فرزند شما مطرح باشد. اما خوشبختانه همۀ آنها قابل حل است و بخشی از آنها را با مشورت تخصصی با پزشک مربوطه باید حل کنید. 

صرع- رفع تکلیف و تنبلی

گاهی ممکن است کودکان مبتلا به صرع از صرع خود به عنوان یک بهانه برای رفع تکلیف و فرار از درس خواندن استفاده کنند. به بهانۀ صرع خانواده و معلم خود را گول می‌‌زنند تا به دلیل انجام ندادن تکلیف سرزنش نشده و تنبیه نشوند. مثلاً مواردی چون انجام ندادن تکلیف شب، عذر آوردن برای تمیز نکردن اتاق خود یا نشستن دست و صورت. باید توجه داشت که کودک مبتلا به صرع از این نظر هیچ فرقی با دیگر کودکان ندارد و بایستی از او انتظار داشت که وظایف خود را انجام دهد و عذری نیاورد. اما با این حال برخی از درس‌‌ها ممکن است موجب افزایش اضطراب دانش آموز شده و ترس از وقوع حمله را افزایش دهند. در این موارد باید آموزش مقابله با استرس و یا پرهیز از موارد استرس زا را به فرزند خود بیاموزید و سعی کنید به جای روحیۀ شکست در مقابل مشکلات و رنج، به آنها راه تطابق را بیاموزید.

صرع و مدرسۀ استثنائی

اکثر فرزندان مبتلا به صرع می‌‌توانند به خوبی در میان دیگر دانش آموزان و در مدرسه‌‌های معمولی به تحصیل بپردازند. اگر بپرسید چه مدرسه‌ای برای فرزند شما بهتر است؟ باید بگوئیم که تحصیل در مدرسۀ عادی را توصیه  می‌‌کنیم. در مواردی که دانش‌آموز مبتلا به صرع  طی کارشناسی‌‌های پزشکی و روانشناسی، همراه با صرع، بیماری زمینه‌ای مغزی دیگری دارد و یا بهرۀ هوشی پائین‌تر از حد نرمال دارد، بهتر است در مدرسۀ استثنائی تحصیل کند. 

صرع و امتحان

در این مورد معمولاً مشکل خاصی پیش نمی‌آید و دانش‌آموز مبتلا به صرع مانند دیگر دانش آموزان قادر به گذراندن امتحانات خود می‌‌باشد مگر اینکه حملۀ صرع هنگام امتحان رخ دهد که اولیای مدرسه نباید این مورد را در محاسبۀ نمره در نظر بگیرند. در مواردی که حمله‌‌های صرع، شدید و کاملاً تحت کنترل نیست، لازم است پزشک متخصص و والدین توضیحات لازم را در اختیار اولیای مدرسه گذاشته و در مورد وضعیت و شرایط امتحان به آنها توضیح دهند.