افزایش شیر مادر با گیاهان

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی

تعدادی از گیاهان با مکانیسم‌های مختلف و اکثرا از طریق تحریک غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می‌شوند. بعضی گیاهان معطر خاصیت ضدنفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل‌درد کودک جلوگیری می‌کنند؛ مانند سبزیجات خوراکی، از جمله ریحان، ترخون، زیره، رازیانه و گشنیز. از گیاهانی که در دسترس عموم قرار دارند و مصرف آنها محدودیتی ندارد، می‌توان به چند گیاه زیر اشاره کرد:

بادام زمینی

قسمت مورد استفاده گیاه دانه‌های‌آن است که در بازار به صورت خام یا نمک‌زده و یا بوداده به فروش می‌رسد. این گیاه ضد چسبندگی پلاکت‌ها (که برای رقیق شدن خون مؤثر است)، ضد اکسیدان، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ضد قارچ، مسکن دردهای سینه و شیرافزا می‌باشد. تاکنون عارضه‌ای از بادام زمینی گزارش نشده، ولی ممکن است بعضی افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند.

ریحان

ریحان از خانواده نعناع است. قسمت مورد استفاده گیاه برگ‌های آن است. ریحان، جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضدنفخ برای مادر و کودک می‌باشد. این گیاه نیز شیرافزاست. 

رازیانه

با توجه به اینکه دانه‌ها حاوی اسانس معطری می‌باشند، این گیاه خاصیت ضدنفخ دارد که می‌تواند برای مادر و کودک مفید باشد. رازیانه دارای هورمون‌های گیاهی است که از طریق تحریک غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می‌شود. میزان مصرف روزانه در حد 5 گرم یا یک قاشق مرباخوری از دانه است. برای تأثیر بیشتر، بهتر است دانه‌ها را پودر کرد و روی غذا ریخت و یا آن را با شیر یا آب مخلوط نمود. همچنین می‌توان آن را با ماست مخلوط و مصرف کرد. مصرف آن در دوران حاملگی توصیه نمی‌شود. 

سیاه‌دانه

قسمت مورد استفاده آن دانه‌ها می‌باشند. سیاه‌دانه نیز از گیاهان معطر است و مصرف خوراکی آن باعث رفع نفخ در مادران شیرده و کودکان می‌شود. همچنین سیاه‌دانه، ضد درد، ضد سرطان، ضد حساسیت، هضم‌کننده غذا، ادرارآور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، کاهش‌دهنده اوره خون، محرک سیستم ایمنی بدن، مقوی معده و شیرافزاست. روزانه مصرف 2 گرم سیاه‌دانه بلامانع است. بهتر است دانه‌ها له شوند تا اثر آنها بیشتر گردد. گرچه عوارض جانبی از سیاه‌دانه گزارش نشده است، ولی توصیه می‌گردد این گیاه در دوران بارداری مصرف نشود. 

سیب‌زمینی

قسمت مورد استفاده سیب‌زمینی در حقیقت ساقه‌های زیرزمینی متورم شده آن است که حاوی مقدار زیادی نشاسته می‌باشد. مهم‌ترین اثرات سیب‌زمینی شامل اثرات ضد درد، ضد میکروب، تقویت‌کننده قلب، ادرارآور، پایین‌آورنده پرفشاری خون، خواب‌آور، خلط‌آور، تقویت‌کننده عضلات، اشتهاآور و شیرافزا می‌باشد.