روزنامه اطلاعات
پارک ملی کویر (سمنان)
در فاصله‌ای نه چندان دور از جنوب شرقی پایتخت، مجموعه و نمایشگاهی طبیعی از وحوش کمیاب بیابانی و کویری وجود دارد. قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر، یوزپلنگ ایرانی و جوامع گیاهی متنوع.
این منطقه مجموع شبه‌جزیره‌ای است که بین دریاچه نمک، کویر ریگ، کویر مرکزی و کویر گرمسار محصور و نمونه بارزی از بیابان‌ها و استپ‌های کم آب است.
این منطقه در سال 1343 توسط کانون شکار ایران با مساحت 609 هزار و 438 هکتار حفاظت شده، اعلام شد و در سال 1355 به پارک ملی تبدیل شد و در سال 57 شورای‌عالی محیط زیست با آزاد اعلام کردن قسمت‌های جنوبی، آبریزهای کوه سرخ و آبریزهای جنوبی کوه سفید آب را جزو پارک ملی اعلام کرد و مساحت پارک به 670 هزار هکتار رسید.
در سال 61 با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و امکانات و توانایی‌های حفاظتی به دو قسمت پارک ملی به وسعت 420 هزار هکتار شامل منطقه سیاه‌کوه، نخجیر، سفید آب و کلیه ارتفاعات و تپه ماهورها و دشت‌های مجاور آن و منطقه حفاظت شده کویر به مساحت 250 هزار هکتار شامل دشت‌های مکوش، سیاه‌پرده، پرده زرد و ارتفاعات دوازده امام و نره خرکوه تقسیم شد که اکنون تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان قرار دارد.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر مرکزی در غرب کویر مرکزی ایران و شرق دریاچه نمک و قم رود در استان قم، پیشوا و دهستان ارادان و قشلاق بزرگ گرمسار و شمال دهستان ابوزید آباد کاشان قرار دارد که در محدوده استان‌های تهران- قم، سمنان و اصفهان واقع شده است و دارای اقلیم خشک و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن از آبان تا اردیبهشت‌ماه می‌بارد.
متوسط میزان سالیانه باران در منطقه 150 میلی‌متر است. معمولاً گرمای شدید از اوایل خرداد تا پایان مهر در منطقه ادامه دارد.
راه‌های ورودی منطقه
مناسب‌ترین راه ورودی منطقه از طریق راه آسفالته ورامین، پیشوا تا یک کیلومتری ایستگاه راه آهن ابردژ ادامه دارد و از مسیر جاده شنی قلعه بلند، عسگرآباد، حصارگلی به پاسگاه محیط بانی مبارکیه می‌رسد.
از سمت جنوبی منطقه راه دیگری از طریق کاشان، آران، مرنجاب به پاسگاه محیط‌بانی سفیدآب و نرسیده به بندعلی‌خان را از طریق جاده ورامین، جوادآباد، چرمشهر به محیط‌بانی فصلی بندعلی‌خان می‌رسد.
راه‌های دیگری برای ورود به منطقه وجود دارد که عبور از آنها بدون راهنما کاری بسیار خطرناک است. جهت جلوگیری از هرگونه پیشامد سوء و ناگوار احتمالی باید قبل از انجام برنامه سفر به کسب اطلاع و مجوز اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان و هماهنگی با واحدهای تابعه مستقر در منطقه اقدام شود.
پارک ملی کویر قریب یک سال است که از اداره حفاظت محیط زیست استان تهران به استان سمنان واگذار شده است. یکی از راه‌های ورودی دیگر جاده کاروانسرای قصر بهرام بود این جاده تا دو راهی قصر بهرام در مسیر مبارکیه چند کلیومتر بعد از گلدار گل سرخ از جاده سفیدآب جدا شده، سپس از دست چپ پس از طی 18 کیلومتر وارد کاروانسرای قصر بهرام شده، این راه خاکی نسبتاً خوب می‌باشد.
کاروانسرای شاه عباسی در منطقه به قصر بهرام معروف است. در پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر جز یک یا دو رودخانه دایمی منطقه که آن هم در فصول گرم دارای آب کمی هستند، تقریباً هیچ آب جاری که بتوان آن را رودخانه نامید وجود ندارد.
منابع عمده آبی
دریاچه نمک که تنها دریاچه‌ای است که در جوار پارک قرار دارد یکی از بزرگ‌ترین شوره‌زارهای ایران است. این دریاچه حالت مثلثی دارد که رأس آن در شمال قرار گرفته و وسعت آبگیر دریاچه حدود 2500 کیلومترمربع و مرز غربی پارک ملی کویر را تشکیل می‌دهد.
آب این دریاچه بسیار شور است و در هنگام غروب از قله سیاه‌کوه منظره بسیار زیبایی دارد. دریاچه نمک حوزه آبگیر بسیاری از رودخانه‌های مرکزی ایران است و اطراف آن باتلاق‌های زیادی وجود دارد.
هر چند هیچ نوع آبزی در آب این دریاچه وجود ندارد ولی زمستان‌ها تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر آبزی به این دریاچه و رودهای اطراف آن روی می‌آورند. سال‌ها پیش، تابستان‌ها نیز تعدادی فلامینگو در نواحی جنوبی آن دیده می‌شد.
آبگیرهای دیگر
آبگیر مکوش، بیره زرد، اسب قدیر، اکثراً خشک و محل جمع شدن سیلاب هستند.
رودخانه‌های منطقه
رودخانه بندعلی‌خان: این رودخانه مهم‌ترین رودی است که در منطقه حفاظت‌شده کویر جاری بوده و سرچشمه این رود از کوه خرسنگ است که رودخانه جاجرود را به وجود می‌آورد و در مسیر خود از مناطق حفاظت شده ورچین و جاجرود و پارک ملی خجیر عبور کرده، در پارچین که وارد دشت ورامین می‌شود چندین شاخه شده و مورد استفاده برای آبیاری قرار می‌گیرد و پساب رودخانه جاجرود و مسیل فاضلاب تهران را در جلگه ورامین دریافت کرده و در بندعلی خان وارد منطقه حفاظت شده می‌شود.
چند سالی است که مانداب‌های رودخانه بندعلی خان به علت ریزش فاضلاب کارخانه‌های مختلف به گنداب تبدیل شده و دیگر زمستان زیستگاه بعضی پرندگان مهاجر مخصوص خوتکا و سرسبز نیست.
رودخانه قره‌چای: که از کوه‌های راسوند در جنوب اراک سرچشمه گرفته که بعد از گذر از اراک و ساوه با قم رود یکی شده به دریاچه نمک می‌ریزد. شعبه سفلای این رود در نزدیکی مرزهای حفاظت نشده کویر، زیستگاه زمستانی انواع پرندگان مهاجر آبزی به خصوص غاز، اردک‌های کله سبز و خوتکا و اردک‌های خشک‌زی مانند آنقوط و باد کوبه‌ای در تمام فصول بوده و از این جهت حائز اهمیت است...
برای خواندن بخش اول -تاریخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم -تاریخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم -تاریخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
