به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حیان جبارزاده سرپرست هیات بررسی باستان شناسی سنجش از راه دور طرح گرمسیری (ایلام و کرمانشاه) با اعلام این خبر، هدف از اجرای این طرح را بررسی و شناسایی محوطه‌های باستانی غرب کشور دانست و گفت: نقاطی که باید در این طرح بررسی شوند شامل مناطق جنگی از جمله مناطق مین‌گذاری شده، هستند.
او با اشاره به ناممکن بودن بررسی پیمایشی باستانشناسی برای باستان‌شناسان در این مناطق و نشانه گذاری آنها به عنوان نقاط سفید در نقشه بررسی، بیان کرد: به همین دلیل بررسی این مناطق به روش سنجش از راه دور صورت می‌گیرد .
این باستان شناس، ابزار کار این بررسی را استفاده از انواع تصاویر ماهواره‌ای، هوایی و نزدیک به سطح اعلام و اظهار کرد: با استفاده از این ابزار بدون حضور باستان شناسان در منطقه می‌توان همه‌ی نشانه‌های یک مکان استقراری و قبرستانی را بررسی، شناسایی و تجزیه و تحلیل کرد.
او افزود: حتی با سنجنده‌های فراطیفی ماهواره‌ای علاوه بر شناسایی نشانه‌های یک محل استقراری می‌توان به باستانی بودنیک محوطه نیز پی برد.
کشف محوطه‌های باستانی سطحی و زیر سطحی
جبارزاده با بیان اینکه رشته باستان شناسی سنجش از راه دور، از سال‌ها قبل، در کشورهای آمریکایی و اروپایی تدریس می‌شود، گفت: تنها فرقی که روش این طرح با رشته باستان شناسی سنجش از راه دور دارد این است که درآن به کشف محوطه‌های باستانی سطحی و زیر سطحی با یک پارچه کردن همه‌ی شواهد انسانی و محیطی پرداخته می‌شود.
وی بیان کرد: در این طرح کاملا توضیح داده می‌شود که یک منطقه وسیع را چگونه بدون پیمایش در منطقه بررسی و با کنار هم گذاشتن یک سری فاکتورهای مکان‌گزینی به شناسایی خودکار محوطه‌های باستانی پرداخته شود.
او هدف از اجرای طرح بررسی بدون پیمایش در منطقه را جبران کمبود هزینه و زمان ناکافی در پژوهش‌های میدانی باستان شناسی و شناسایی سریع و حفاظت سایبری از محوطه های باستانی دانست و این طرح را نخستین طرحی اعلام کرد که با روشهای خاص به بررسی و شناسایی محوطه‌های باستانی در مناطق جنگی و مین‌گذاری شده در ایران می‌پردازد.
این باستان شناس با اشاره به اهمیت پژوهش و ضرورت اجرای طرح گفت: از آنجا که بکارگیری روشهای دقیق و منظم در فعالیت های میدانی باستان شناسی یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین هدف‌های باستانشناسی است اجرای روشهای مدرن این طرح برای فعالیت‌های میدانی ضرورت دارد ، چون روشهای این پژوهش بیشتر برای جبران کمبود توان روشهای سنتی در فعالیت‌های میدانی به کار گرفته شده و دانستن آن برای هر باستانشناسی ضروری است.
وی در ادامه ادغام روشهای مدرن با روشهای سنتی را ابزار فوق العاده موثری در ارائه تحقیقات میدانی باستانشناسی دانست که باستان شناسان را در تحلیل بهتر فاکتورهای زیست محیطی در ارتباط با پراکنش زیستگاهی و محوطه‌های باستانی و الگوهای آنها در درک نظام زیستگاهی که از هر منطقه می‌شناسند، کمک می‌کند.
شناسایی سایت‌های باستانی بدون حضور باستان‌شناسان
او بررسی و شناسایی سایت های باستانی بدون حضور باستان شناسان در منطقه مورد پژوهش، جبران کمبود بودجه و زمان ناکافی روشهای سنتی فعالیت‌های میدانی، تشخیص اشیاء مدفون که هیچ نشانه سطحی برای شناسایی و مطالعه آنها وجود ندارد، شناسایی محوطه‌های استقراری و قبرستانی زیر تاج پوششی درختان جنگلی و گیاهان متراکم و تشخیص سایت‌های باستانی که با چشم غیر مسلح از سطح زمین قابل شناسایی نیستند و همچنین اجرای باستان شناسی مدرن در مقابل باستان شناسی سنتی را از دلایل اهمیت این طرح اعلام کرد .
وی افزود: کشف و شناسایی رابطه معنی‌دار بین مکان‌های باستانی و محیط زیست آنها، روشهای پیشرفته اکتشافی برای تشخیص سایت‌های باستانی با سنسورهای چند طیفی و فراطیفی، بهترین ابزار برای مدیریت سریع مناظر باستانی رو به نابودی، مدل‌سازی مکان‌هایی که احتمال وجود سایت‌های باستانی در آنها بسیار زیاد است، برآورد درصد منطقه آسیب دیده برای هر سایت و شناسایی تهدیدات ناشی از فرآیندهای طبیعی یا توسعه عمرانی که متوجه سایت‌ها و مناظر باستانی هستند نیز از دلایل اهمیت این طرح هستند.
او گفت: محوطه‌های باستانی تا کنون با روشهای مختلفی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته‌اند، بنظر می‌رسد استفاده از روشهای مدرن در بررسی‌های میدانی معرف مدل‌هایی برای مکان‌یابی محوطه‌ها باشد که در بررسی‌های سنتی توجه چندانی به آنها نمی‌شود یا امکان توجه به آن وجود ندارد.
وی شناسایی کاربرد انواع سنسورهای سنجش از راه دور در باستان شناسی و استفاده آنها در محیط های مختلف را برای مطالعات باستانشناسی ضروری دانست و بیان کرد: این طرح تحت عنوان بررسی مدرن در باستان شناسی، روش هایی را از دیدگاه باستان شناسی با استفاده از RS و GIS برای شناسایی مکان های استقراری و قبرستانی مطرح می کند که نه تنها خود سایت بلکه تمام ویژگی های پیرامون سایت را نیز تجزیه و تحلیل می کند که نیاز کمتری به حضور فیزیکی باستان شناسان برای شناسایی در منطقه باشد.
