هشدار کارشناسان درباره مسمومیت دارویی با در دسترس بودن داروهایی که می‌توانند این عارضه را پدید بیاورند، ارتباط مستقیمی دارد و این ارتباط یعنی افزایش تعداد نفراتی که به دلایل مختلف، قربانی سهل‌انگاری در مصرف یا نگهداری دارو می‌شوند.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو، مسمومیت‌های دارویی طیف وسیعی از علت‌ها و دلایل را شامل می‌شود. آسان در دسترس بودن دارو شرایط را برای مسمومیت دارویی با هدف خودکشی فراهم می‌کند. بخشی از مسمومیت‌های دارویی به شکل عمدی رخ می‌دهد، یعنی افرادی که دچار اختلالات روحی و روانی هستند، با هدف خودکشی به مصرف دارو اقدام می‌کنند؛ همچنین برخی بیمارانی که از داروهای قلبی و عروقی یا کلیوی استفاده می‌کنند، به لحاظ اینکه میزان دوز مصرفی با میزان مسموم‌کننده بسیار نزدیک است، به‌دلیل برخی بی‌احتیاطی‌ها دچار مسمومیت می‌شوند.
هشدار کارشناسان درباره مسمومیت دارویی با در دسترس بودن داروهایی که می‌توانند این عارضه را پدید بیاورند، ارتباط مستقیمی دارد و این ارتباط یعنی افزایش تعداد نفراتی که به دلایل مختلف، قربانی سهل‌انگاری در مصرف یا نگهداری دارو می‌شوند.
مسمومیت‌های دارویی در برخی از مواقع می‌توانند به مرگ فرد منجر شوند و این موضوع از آن‌جایی اهمیت پیدا می‌کند که حجم داروی مصرفی بین ایرانیان بسیار بالاست. از طرفی خود درمانی افراد با استفاده از داروهایی که بعضاً حتی نوع و حجم مصرف را نمی‌دانند، به این موضوع دامن می‌زند.
فروش بدون نسخه ممنوع
یکی از مشکلاتی که باعث افزایش مسمومیت‌های دارویی است، فروش آزاد دارو در داروخانه‌ها و در دسترس بودن دارو به‌صورت وسیع است. این مشکلی است که از گذشته وجود داشته و با وجود اینکه فروش دارو بدون نسخه ممنوع شده، اما همچنان شاهد فروش دارو بدون نسخه پزشک هستیم. آقای اکبر ترکی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به «صبح نو» می‌گوید: «مسمومیت دارویی ممکن است عمدی یا سهوی باشد و دلیل آن در دسترس بودن دارو چه با نسخه و چه بدون نسخه است. تجویز اشتباه، مصرف بیش از حد یا در دسترس بودن دارو برای اطفال نیز از دلایل مسمومیت است.» او درباره فروش دارو بدون نسخه ادامه می‌دهد: «اینکه این اتفاق می‌افتد را نفی نمی‌کنم اما فروش دارو بدون نسخه در داروخانه‌ها تخلف است و سازمان نظام پزشکی، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت باید نظارت بیشتری در این موضوع داشته باشند و اگر مردم هم این موضوع را به مراجع نظارتی گزارش کنند، حتماً رسیدگی خواهد شد. ضمن اینکه قانون در این‌باره به صراحت وجود دارد و مجازات‌هایی را برای این تخلف تعیین کرده است.»
خطری به‌نام ناآگاهی از عوارض دارویی
شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های مصرف دارو، مطلع بودن از عوارض داروهایی است که در اختیار بیماران قرار می‌گیرد و به‌طور روشن می‌توان گفت که خیلی از مردم، بدون اینکه توجهی به عوارض دارو داشته باشند، آن را تهیه و مصرف می‌کنند. این خلأ اطلاع‌رسانی هم در زمان تجویز دارو از سوی پزشک وجود دارد و هم از سوی داروخانه‌هایی که دارو را در اختیار بیمار قرار می‌دهند و همین موضوع به ظاهر ساده می‌تواند زمینه ایجاد مسمومیت‌های زیادی را فراهم کند که بعضاً منجر به مرگ می‌شود. ترکی درباره عدم اطلاع‌رسانی عوارض دارو می‌گوید: «هم خود پزشک و هم مسوولان فنی داروخانه‌ها باید عوارض داروها را اطلاع‌رسانی کنند. به‌عنوان مثال وقتی داروی ضد انعقاد خون به کسی داده می‌شود، باید به فرد درباره عوارض آن که خونریزی و قرمزی پوست است، هشدار داده شود.»
او اضافه می‌کند: «این اطلاع‌رسانی به ویژه درباره داروهایی که خطر‌آفرین هستند، باید با دقت صورت بگیرد. داروی دیگوکسین برای بیماری قلبی است و دوز بالای آن مسومیت بسیار خطرناکی ایجاد می‌کند. این‌طور نیست که مسمومیت با مصرف تعداد بالای قرص اتفاق بیفتد و گاهی این فاصله بسیار کم است. در برخی از داروها اگر دوز دارویی دو برابر شود ممکن است باعث مسمومیت کشنده شود.»
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان می‌گوید: «در دسترس بودن دارو، باعث می‌شود تا برخی از مسمومیت‌ها و حتی خودکشی ناشی از مصرف قرص، با سهولت بیشتری انجام شود اما اگر این دسترسی محدودتر شود، مسلماً آمار کاهش خواهد یافت.»
تأثیر جامعه در مسمومیت
به اعتقاد برخی از کارشناسان، مسمومیت‌های عمدی دارویی که خودکشی خوانده می‌شوند، به دلایل مشکلات ناشی از کمبودهایی رخ می‌دهد که در خانواده یا جامعه، افراد را تحت فشارهای روانی و روحی قرار می‌دهد. با حل کردن یا حداقل کم‌کردن این مشکلات، می‌توان آمارهای مربوط به مسمومیت‌های عمدی را کاهش داد.
آقای منوچهر جمالی سوسفی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، به «صبح نو» می‌گوید: «معضلات و مشکلات اجتماعی و اقتصادی متاسفانه علت درصد بزرگی از مسمومیت‌ها در خودکشی را به‌وجود آورده است. با اصلاح امورات و مشکلات جامعه، باید مسمویت‌ها را به حداقل ممکن کاهش داد. همچنین خانواده‌ها باید داروها را از دسترس کودکان خود خارج کنند؛ از سوی دیگر، پزشک باید اطلاعات لازم را از عوارض دارو و هنگام تجویز در اختیار بیمار قرار دهد.»
او ادامه می‌دهد: «گاهی مسمومیت‌ها به دلیل اشتباه و خطا در مصرف دارو به‌وجود می‌آید، ضمن اینکه در برخی شرایط هم کودکان به‌دلیل در دسترس بودن دارو دچار مسمومیت می‌شوند، به‌طور حتم دوز دارویی در برخی شرایط مسمومیت به‌وجود می‌آورد؛ بنابراین وسعت مسمویت‌های دارویی طیف وسیعی است.»
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان با تاکید بر افزایش آموزش‌ها در استفاده به موقع از دارو، اضافه می‌کند: «داروخانه‌ها و داروسازان باید اطلاعات لازم را از میزان خطرات دارو، احتمال مسمومیت‌ها و شدت عوارض با هدف کاهش مسمومیت‌ها دراختیار بیمار قرار دهند، البته رسانه‌ها نیز نقش مهمی در اطلاع‌رسانی دارند و باید از ظرفیت‌های خود برای مقابله با این پدیده استفاده کنند.» در دسترس بودن دارو و نبود آگاهی از عوارض دارویی، مسمومیت‌های خطرناکی را رقم زده و در آینده هم اگر برنامه‌ای مدون برای ساماندهی عرضه دارو در کشور صورت نگیرد مسلماً باید شاهد اتفاقات تازه‌تری هم باشیم. قانونمندتر شدن داروخانه‌ها برای عرضه دارو قدم مهمی است که باید دستگاه‌های نظارتی بردارند. البته همه این اقدامات تا زمانی‌که دسترسی به دارو از طریق فروشندگان داروی قاچاق در سطح شهر، وجود دارد شاید نتیجه‌ای کامل نداشته باشد اما باید امروز برای جلوگیری از حوادث آینده اقدام کرد.
