توپ‌های جام جهانی از دست خدا تا برازوکای برزیلی

توپ‌های جام جهانی از ابتدا به شکل امروزی نبودند. تغییرات زیادی در جنس، تعداد تکه‌ها، طرح‌های روی توپ و رنگ آنها انجام شده تا به شکل امروزی درآمده است. توپ‌های هر دوره‌ی جام جهانی فوتبال برای خود نام مخصوصی داشتند. آدیداس از اولین و مهمترین اسپانسرهای تامین مالی جام جهانی فوتبال است. بیایید با توپ‌های جام جهانی بیشتر آشنا شویم…
یکی از تفریحات بشر از زمانی که زندگی اجتماعی را شروع کرد، ضربه‌زدن به اجسام گرد شبیه توپ بوده است. انسان‌ها با لباس و پوست حیوانات و هر چیزی که قابلیت گرد‌شدن را داشت، توپ می‌ساختند و به بازی با آن می‌پرداختند. با پیشرفت علم و تکنولوژی، انسان‌ها با استفاده از مواد ترکیبی توانستند توپ فوتبال را اختراع کنند.

توپ‌های فوتبال اولیه با توپ‌های جام جهانی امروزی فاصله بسیار زیادی داشتند. حتی در این دوره که توپ‌های فوتبال پیشرفت بسیار زیادی کرده است، در بسیاری از نقاط فقیر جهان مانند قاره افریقا یا بخش‌هایی از آسیا، فوتبال‌دوستان با استفاده از خلاقیت و نوآوری خود، توپ‌هایی برای بازی فوتبال می‌سازد. بیایید همه توپ‌های جام جهانی را بشناسیم.

آشنایی با توپ‌های جام جهانی

فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا (FIFA) برای هر دوره‌ی جام جهانی از توپ مخصوصی استفاده می‌کند. با کمی دقت در توپ‌های جام جهانی، می‌توان به پیشرفت فناوری در این زمینه پی برد. در این مقاله می‌خواهیم شما را با توپ‌های جام جهانی فوتبال در بیست دوره‌ی قبل آشنا کنیم.

تی‌مدل

نام توپ استفاده شده در جام جهانی 1930 اروگوئه، «تی مدل» (T-Model) بود. این توپ از 11 تکه ساخته شده بود. در ترکیب این توپ‌ها از بند کفش هم استفاده می‌شد. توپ تی‌مدل که اولین توپ جام جهانی فوتبال بود در سال 2004 به مبلغ 50 هزار یورو در آلمان فروخته شد.

فدرال 102

توپ جام جهانی فوتبال 1934 ایتالیا «فدرال 102» (Federale 102) نام داشت. این توپ 13 تکه بود و ظاهری کروی‌تر از نمونه‌ی قبلی داشت. این توب برای ایتالیا خوش یمن بود، چون توانست با این توپ در بازی فینال چک‌اسلواکی را شکست داده و قهرمان این دوره‌ی جام جهانی شود.

فدرال 102 نام یکی از سازمان‌های فاشیستی ایتالیا بود که برای نام توپ جام جهانی انتخاب شد. بعد از جام جهانی شرکت سازنده‌ی آن با تبلیغات گسترده‌ی خود قصد داشت باشگاه‌های ایتالیایی را مجبور به استفاده از این توپ کند.

آلن

نام توپ جام جهانی 1938 فرانسه «آلن» (Allen) بود. این توپ هم از 13 تکه ساخته شده بود. آلن خیلی شبیه توپ فدرال 102 بود. تنها تفاوت جزیی که داشت، لبه‌های پانل آن بیشتر گرد شده بود.

سوپربال

به دلیل جنگ جهانی دوم دو دوره از مسابقات جام جهانی فوتبال برگزار نشد. چهارمین دوره‌ی این مسابقات در سال 1950 در برزیل برگزار شد. توپ استفاده شده در این دوره «سوپر بال» (Super Ball) نام داشت. این توپ 18 تکه بود. قابلیت باد کردن توپ‌ها از این دوره شروع شد. از این دوره استفاده از بند کفش در توپ‌ها هم حذف شد.

سوئیس قهرمان دنیا

توپ 18 تکه ای جام جهانی 1954 سوئیس، «سوئیس قهرمان دنیا» (Swiss World Champion) بود. این توپ به رنگ قهوه‌ای روشن و از چرم ساخته شده بود.

تاپ استار

توپ 25 تکه‌ای جام جهانی 1958 سوئد «تاپ استار» (Top Star) نامگذاری شد. در توپ‌های این دوره‌ی جام جهانی برای اولین بار از تیوب استفاده شد. اما این توپ برای میزبانش خوش یمن نبود. چون سوئد در فینال بازی‌ها به تیم برزیل باخت و قهرمانی را از دست داد.

کرَک

میزبان جام جهانی 1962 کشور شیلی بود. این کشور از توپ «کرَک» (Crack) برای این دوره از مسابقات استفاده کرد. این توپ جام جهانی فوتبال 18 تکه بود. در ساخت توپ کرَک از تیوب استفاده شده بود و دریچه‌ی باد هم برای اولین بار در آن تعبیه شده بود.

اسلایزینگر چلنج

«اسلیزنگر چلنج» (Slazenger Chllengel) آخرین توپ استفاده شده در مسابقات جام جهانی فوتبال قبل از ظهور «آدیداس» است. این توپ 25 تکه در جام جهانی 1966 انگلیس استفاده شد. جام جهانی بحث برانگیزی که تیم انگلستان در فینال جام، تیم ملی آلمان را شکست داد و به قهرمانی رسید.

تل‌استار

«تل‌استار» (Telstar) توسط یک معمار آمریکایی برای شرکت تجاری آدیداس و جام جهانی 1970 مکزیک طراحی شد. آدیداس از سال 1963 شروع به ساخت توپ برای جام جهانی کرد، ولی در سال 1970 توانست یک توپ مناسب بسازد. تل‌استار دارای 32 تکه و اولین توپ طراحی شده در دو رنگ سیاه و سفید بود. این ویژگی توپ باعث شد تا بینندگان تلویزیونی و دوربین‌ها راحت‌تر آنرا در بازی پیدا کنند.

تل‌استار دیورلست

توپ جام جهانی فوتبال 1974 آلمان‌غربی «تل استار دیورلست» (Telstar Durlast) بود. این توپ هم توسط شرک آدیداس ساخته شد. این توپ از 32 تکه در دو رنگ سیاه و سفید تشکیل شده بود. از مدل سفید خاص این دوره هم در بعضی بازی‌ها استفاده شد. توپ‌های سال 1974 اولین توپ‌هایی بودند که قابلیت طراحی آرم و اسم را هم داشتند.

تانگو

توپ «تانگو» (TANGO) در 20 تکه که 12 دایره روی آن رسم شده بود، به عنوان توپ جام جهانی فوتبال 1978 آرژانتین ساخته شد. توپ تانگو با قیمت 300 دلاری که روی آن گذاشته شد، عنوان گرانترین توپ زمان خودش را کسب کرد.

تانگو اسپانا

توپ پیشنهادی آدیداس برای جام جهانی 1982 اسپانیا «تانگو اسپانا» (Tango Espana) بود. این توپ آخرین نسل توپ‌های چرمی تاریخ جام جهانی بود. در فینال این دوره از جام، ایتالیا با شکست آلمان، قهرمان مسابقات شد.

بعد از این دوره آدیداس تکنیکی را به کار برد که مانع ورود آب به داخل توپ شود.

آزتکا

اولین توپ جام جهانی که در آن از ترکیب متفاوتی استفاده شد توپ «آزتکا» (Azteca) بود. این توپ در جام جهانی 1986 مکزیک مورد استفاده قرار گرفت. در طراحی این توپ، اشکالی که از فرهنگ مردم مکزیک گرفته شده بود روی توپ کشیده شد.

این اولین توپ از توپ‌های جام جهانی بود که در آن از طرحهای الهام گرفته شده از کشور میزبان، استفاده می‌شد. آزتکا همان توپی است که مارادونا با استفاده از دستش آن را وارد دروازه‌ی انگلستان کرد و از آن به عنوان دست خدا یاد کرد.

اتروسکا

آدیداس اسپانسر توپ‌های جام جهانی دوره‌های قبل، در جام جهانی 1990 ایتالیا از «اتروسکا» (Etrusco) رونمایی کرد. توپی سریع، ضد‌آب، که اسم و طرح آن به فرهنگ مردم ایتالیا برمی‌گشت. در فینال این مسابقات پنالتی مشکوکی برای آلمان گرفته شد که اشک مارادونا را درآورد و شیرینی «دست خدا»ی دوره‌ی قبل را شست.

 کو‌استرا

«کو‌استرا» (Questra) برای جام جهانی 1994 آمریکا ساخته شد. لطافت و سرعت بالای این توپ به بازیکنان این امکان را می‌داد تا بهتر توپ را کنترل کنند. این توپ هم مثل توپ‌های قبلی آدیداس ضد‌آب بود. این توپ هنگام ضربه شتاب بیشتری می‌گرفت. کو‌استرا نرم، سریع و از قدرت کنترل بالایی برخوردار بود.

تری‌کالر

در جام جهانی 1998 فرانسه، دیگر خبری از توپ‌های سیاه سفید نبود. آدیداس در این دوره‌ی مسابقات از توپ‌های رنگی خود رونمایی کرد. توپ‌های سیاه و سفید کنار رفت و «تری‌کالر» (Tricolore) رنگی وارد میدان شد. تری‌کالر به سه رنگ آبی، سفید و قرمز که رنگ‌های پرچم فرانسه هستند، طراحی شده بود. حتما به یاد دارید که تیم ملی فوتبال ایران هم در این دوره از مسابقات حضور داشت.

فیورنووا

جام جهانی 2002 کره جنوبی و ژاپن. در این دوره فیفا از آدیداس توپی می‌خواست که قدرت شناوری بالایی در هوا داشته باشد. شرکت تجاری آدیداس نیز برای این منظور توپ «فیورنووا» (Fevernova) را معرفی کرد. فیورنووا با رنگ‌های زیبا و طرح‌های الهام گرفته از فرهنگ آسیایی ارائه شد. در داخل این توپ یک لایه‌ی ضخیم برای بالا بردن دقت آن بکار رفته بود. یک لایه فتو‌شیمیایی جدید که اجازه می‌داد مسیر پرواز توپ دقیق‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر شود.

تیم گئیست

«تیم گئیست» (Teamgeist) اوج هنر و خلاقیت آدیداس در طراحی توپ‌های جام جهانی فوتبال بود. این توپ در جام جهانی 2006 آلمان رونمایی شد. تیم گئیست به گفته‌ی خود بازیکنان سبک‌تر بود. سرعت خوب، قابلیت کنترل بیشتر در آب و هوای مرطوب از دیگر امتیازات این توپ بود.

دوخت توپ‌های دوره‌های قبل به گونه‌ای بود که بازیکنان با توجه به درزهای توپ به آن ضربه می‌زدند. اما در تیم گئیست سطح توپ‌ها صاف‌تر شده بود و گوشه‌ها به حداقل رسیده بود. در طراحی رنگ این توپ از رنگ‌های پرچم آلمان استفاده شده بود.

جابولانی

توپ رسمی مسابقات جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی بود. «جابولانی» (Jo ‘bulani) به گفته‌ی لوئیس فابین یک توپ ماوراءالطبیعی بود. این توپ از هشت تکه ساخته شده بود. فناوری استفاده شده در این توپ به بازیکنان اجازه می داد حرکات تکنیکی زیاد روی توپ انجام دهند. اما این توپ محبوبیت زیادی بین بازیکنان کسب نکرد. چون جابولانی سبک بود و دروازه بانان را گمراه می‌کرد. این توپ باعث شد تا گل‌های عجیبی در این دوره به ثمر برسد. ماتادورها با جابولانی جام قهرمانی را بالای سر بردند.

برازوکا

محصول جدید آدیداس این برند آلمانی برای مسابقات جام جهانی2014 «برازوکا» (Brazuca) بود. برازوکا با شش تکه پولیورتان برای مسابقات 2014 برزیل ساخته شد. برازوکا در یک نظرسنجی در برزیل که یک میلیون طرفدار فوتبال در آن شرکت کرده بودند، تایید شد. برازوکا بهترین توپی بود که آدیداس تا آن روز طراحی کرده بود. حتما یادتان است که کدام تیم در این دوره به قهرمانی رسید! بله، درسته تیم ملی آلمان.

توپ جام جهانی فوتبال 2018 روسیه

جام جهانی 2018 در روسیه برگزار خواهد شد. یکی از ویژیگی‌های جالب توپ این دوره از مسابقات، چاپ عکس روز آن است. این توپ هم مانند توپ‌های دوره‌های پیشین توسط شرکت آدیداس طراحی شده است. به گفته‌ی مسئولین این توپ شامل 66 لایه‌ی مجزا خواهد بود. ویژگی جالب توپ این دوره که آن را از توپ‌های قبل از خود متمایز می‌کند، قابلیت چاپ عکس روی آن است.

نام این توپ هنوز اعلام نشده و قرار است در مسابقات جام باشگاه‌های جهان که امسال در آذر‌ ماه برگزار می‌شود، از آن رونمایی شود. جالب است بدانید آدیداس به فیفا هشدار داده اگر تحقیقات کامل و درستی از فساد مالی فیفا انجام ندهد، سال 2018 آخرین سالی خواهد بود که اسپانسر و تامین کننده‌ی مالی مسابقات و توپ‌های جام جهانی خواهد بود.