آبله مرغان؛ کم اهمیت یا خطرناک؟!

دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص اطفال

آبله مرغان یک بیماری ویروسی تبدار حاد است که بسیار شایع و مسری است، علت این بیماری ویروس واریسلا زوستر است. این بیماری در پی تماس‌های خانگی در 56 تا 58 درصد موارد سرایت می‌کند. اغلب موارد بیماری درفصل بهار و زمستان رخ می‌دهد. آبله مرغان از 42 تا 84 ساعت قبل از ظهور ضایعات پوستی تا وقتی‌که تمامی ضایعات بطور کامل پوسته ببندند که حدود 5 تا 7 روز طول می‌کشد، قابل سرایت است. ویروس آبله مرغان از راه ترشحات تنفسی و همچنین مایع داخل ضایعات پوستی قابل انتقال است. این بیماری معمولاً 41 تا 61 هفته پس از تماس با ویروس خود را نشان می‌‌دهد ولیکن گاهی تا 3 هفته بعد نیز می‌‌تواند باشد. تقریبا تمام کودکانی که با این بیمار تماس داشته باشند دچار ضایعه پوستی می‌‌شوند ولی ممکن است گاهی ضایعات بسیار محدود باشد. علائم اولیه این بیماری که در کودکان بزرگتر شایع‌تر است شامل تب، ضعف، بی‌اشتهایی، خستگی، سردرد و گاهی دل‌درد است که گاهی یک تا دو روز قبل  از بروز ضایعات پوستی ظاهر می‌شوند، تب در اغلب موارد بطور متوسط افزایش می‌‌یابد. بیشتر علائم بیماری در دو تا سه روز اول پس از ضایعات پوستی نیز در برخی موارد باقی می‌‌مانند.

علائم آبله مرغان

مشخص‌ترین علامت این بیماری ضایعات پوستی آن است که ابتدا بر روی سر، صورت یا تنه ظاهر می‌شوند و در ابتدا به صورت ضایعات مسطح قرمزرنگ و خارش‌دار است، سپس تبدیل به ضایعات برجسته‌ای که گاهاً به شکل تاول یا جوش‌‌های کوچک دیده می‌شوند که حاوی مایعی روشن است، می‌گردند. در مرحله بعد (حدود یک تا دو روز بعد) این ضایعات کدر شده و سپس رویه آن پوسته می‌بندد، در این زمان همزمان ضایعات جدیدی بر روی تنه و سپس اندام‌ها ظاهر می‌شوند. تعداد ضایعات معمولا 200-300 تاست ولی در کودکان از کمتر از 10 تا و بیشتر از1500 تا نیز دیده می‌شود. در مواردی‌که ضایعات گسترده‌تر است در نواحی مخاطی دهان، واژن، روی پلک‌ها و حتی داخل چشم نیز ظاهر می‌‌شود. در مواردی که کودک نفر دوم مبتلا در خانواده است و همچنین در کودکان بزرگتر، بیماری دارای تعداد ضایعات بیشتری است و در مدت طولانی تری نیز ضایعات جدید ظاهر می‌شوند. ضایعات پس از بهبودی تا چند هفته کمرنگ‌تر یا پررنگ‌تر باقی می‌‌مانند ولی نهایتا بطور کامل بهبودی می‌‌یابند و اثری از آنها باقی نمی‌ماند.

تشخیص آبله مرغان

به منظور تشخیص این بیماری در کودکان سالم نیازی به انجام هیچ بررسی آزمایشگاهی نمی‌باشد و در اکثر موارد با توجه به شکل ظاهری ضایعات و سیر بیماری معمولا تشخیص صورت می‌گیرد، اما تخمین زده می‌شود با کاهش شیوع آن جهت تشخیص دقیق ممکن است به انجام تست‌های آزمایشگاهی نیاز باشد. درمان ضد ویروسی طول دوره بیماری را کوتاه‌تر می‌کند اما بطور روتین برای تمام کودکان مبتلا توصیه نمی‌شود، بلکه در برخی موارد و تنها با نظر پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. سایر اقداماتی که می‌تواند موثر واقع شود عبارتند از: مصرف استامینوفن جهت کنترل تب، دوش گرفتن روزانه با آب ولرم، مصرف بعضی از آنتی هیستامین‌‌های خوراکی و یا پمادهای موضعی جهت کنترل خارش.

عوارض آبله مرغان

آبله مرغان در اغلب موارد یک بیماری بسیار خوش‌خیم بوده که در کودکان سالم، بدون عارضه بهبودی می‌‌یابد و تنها در مواردی که بیمار دچار نقص سیستم ایمنی باشد، خطر بروز عوارض بیشتر است ولی حتی در موارد نادر نیز برخی عوارض جدی مثل عفونت‌های ریوی، درگیری سیستم عصبی و عفونت‌های پوستی در کودکان سالم رخ می‌دهد که بعضی از این عوارض گاهی بسیار خطرناک و کشنده است. ابتلای مادران باردار به آبله مرغان نیز با توجه به سن بارداری آنها باعث بروز علائم متفاوت در جنین و یا نوزاد شده که خود منجر به بروز عوارض شدید و گاهی حتی مرگ و میر نوزاد می‌شود. به طوریکه ابتلای مادر از یک هفته قبل تا یک هفته بعد از تولد باعث ایجاد خطر برای نوزاد خواهد شد. اما ابتلای مادر به آبله مرغان در حدود 3 تا 4 ماه ابتدای بارداری باعث احتمال ابتلای جنین به عوارضی از جمله درگیری چشم، مغز، پوست  و اندام‌ها خواهد شد.

پیشگیری از آبله مرغان

پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان بسیار مشکل است چراکه بیماری از 24 تا 48 ساعت قبل از ظهور ضایعات پوستی واگیردار است. آبله مرغان گرچه یک بیماری قابل پیشگیری با واکسن است، ولی در ایران در حال حاضر تزریق این واکسن جزو پروتکل واکسیناسیون کشوری نمی‌باشد.