آهای کمک؛ من مادر شدم!!

رکسانا خوشابی؛ کارشنارش ارشد مشاوره، عضو تحریریه دنیای سلامت

بر کسی پوشیده نیست که مادرانی که تازه صاحب فرزند شده اند تا چه اندازه زودرنج و حساس‌اند. آنها نیازمند رسیدگی و کمک و حمایت اند، چرا که تغییرات هورمونی موجب می‌‌شود که از نظر روانی بشدت آسیب پذیر شوند. از طرفی وارد شدن موجود جدید، کوچک و نیازمندی مانند نوزاد به زندگی هر کسی، کل زندگی آن فرد را تحت تاثیر خود قرار می‌‌دهد، چه رسد که آن فرد، مادری جوان و گاه بی تجربه باشد که هم دچار درد و تغییرات هورمونی شدید شده و هم از نظر روانی آسیب پذیرتر شده است. بنابراین هم همسران این خانم‌‌ها و هم اطرافیان و خانواده‌‌های زن و شوهر باید کمک کنند تا این وضعیت به خوبی و با حداقل تنش سپری شود.

درباره نوزاد اظهار نظر نکنید!

اطرافیان نومادر‌‌ها باید متوجه باشند که لازم نیست درباره نوزاد اظهار نظر کنند. خصوصا اگر این اظهار نظر منفی باشد. هر سخن منفی که در باره جنسیت نوزاد، چهره یا وزن، قد و وضعیت سلامتی نوزاد گفته شود مادر را بشدت ناراحت می‌‌کند و اغلب این سخن منفی تا پایان عمر به یاد می‌‌ماند و باعث ناراحتی و کینه مادر می‌‌شود. هیچ مادری نمی‌‌داند نوزادش چه شکلی است یا چرا جنسیت او مطابق میل و سلیقه دیگران نشده است. نمی‌‌داند چرا وزن یا قد نوزادش در وضعیت فعلی است و مسلما دلش می‌‌خواهد نوزادش در ایده آل ترین حالت به دنیا بیاید. بنابراین لازم است که اطرافیان نومادران، دست از زیر سوال بردن مخلوق جدید خداوند بردارند و حتی بهتر است وقتی هنوز از آنها سوالی پرسیده نشده اظهار نظری ارائه نکنند.

افسردگی نومادران

معمولا افسردگی خفیف در زنان حامله و تازه زایمان کرده طبیعی است. متاسفانه این افسردگی در برخی زنان شیرده و تازه زایمان کرده افزایش پیدا می‌‌کند که در این صورت جا دارد به متخصص مراجعه کنند. همسر و اطرافیان نومادران لازم است او را تنها نگذارند و در مراقبت از نوزاد کمک کنند و سعی کنند عوامل افسرده کننده را از محیط زندگی او دور کنند. چون نومادران حساس هستند و آمادگی این را دارند که افسرده شوند. اطرافیان باید در مقابل نومادران آرام و صبور باشند، و بتوانند در مواقع لازم به آنها دلداری بدهند. اگر مادر برای بار اول مادر شده باشد لازم است روش نگهداری از نوزاد و حتی شیر دادن را به مادر آموزش دهند. اگر شوخ طبع هم باشند برای خانم زائو خیلی بهتر است و روحیه او را بهتر می‌‌کنند.

 نقش خانواده همسر

گزارشاتی که معمولا نو مادران در باره خانواده‌‌های همسر خود در زمان زایمان می‌‌دهند نشان از رفتارهای نامناسبی دارند که خانواده‌‌های شوهر با عروس خود دارند. رفتارهایی که متاسفانه به دلیل حساسیت و زودرنجی عروس آنها در زمان زایمان، تا آخر عمر فراموش نمی‌‌شود. به همین دلیل خانواده شوهر وظیفه دارند نسبت به عروس تازه زایمان کرده با ملاحظه و محبت کافی برخورد کنند. متاسفانه در کشور ما برخی از افراد خانواده شوهر نسبت به موقعیت و وضعیت عروس زایمان کرده بی توجه اند و ممکن است براساس دلخوری‌‌های گذشته با عروس خود روبرو شوند و یا اگر توقعات و انتظارات آنها بعد از زایمان عروس شان بر آورده نشود، رفتارهای نامناسبی نشان دهند. در واقع عروس تازه زایمان کرده براساس وضعیت احساسی که دارد ممکن است تمایل بیشتری به خانواده یا مادر خود نشان دهد و اشتیاق کمتری برای وقت گذراندن با خانواده همسر داشته باشد. این حالت طبیعی است و خانواده شوهر لازم است این وضعیت را درک کنند، ایراد نگیرند و ناراحت یا خشمگین نشوند و خصوصا باید متوجه باشند که ناراحتی خود را به عروس یا پسرشان منتقل نکنند. چون اگر رفتار مناسب و درستی داشته باشند این دوران بسرعت سپری می‌‌شود و عروس آنها به سمت آنها خواهد آمد. اما اگر رفتار متوقعانه و نادرستی داشته باشند خاطره بسیار بدی بر عروسشان باقی می‌‌گذارند و بعید است این رفتار فراموش شود.

 رفتار نو پدر

وقتی خانمی زایمان می‌‌کند معمولا کمتر کسی به فکر پدر جوان است. پدری که مواجه با نوعی بحران شده، عضو جدیدی به خانواده اش اضافه شده، نمی‌‌داند با این عضو جدید و با وضعیت روانی جدید همسرش چگونه برخورد کند و چگونه آمادگی‌‌های لازم را کسب کند. از طرفی از این پدر جوان و جدید انتظار می‌‌رود وضعیت روانی همسر خود را درک کند، هزینه‌‌ها را تامین کند، رفتار مناسبی با همسرش و خانواده او داشته باشد و بتواند خانواده خود را نیز از نظر رفتاری اداره کند. به هرحال اولین وظیفه پدر، مراقبت از همسر و فرزند است و باید بتواند محبت و توجه کافی را به این دو نشان دهد. اگر پدران در زمان حاملگی همسر دوره‌‌ها و کلاس‌‌های نگهداری فرزند را ببینند و کتب مربوطه را بخوانند بهتر می‌‌توانند با این شرایط جدید کنار بیایند و بهتر می‌توانند در این وضعیت جدید ایفای نقش کنند.

 نوزاد بیمار

اگر نوزاد به هر دلیلی نارسایی، بیماری یا مشکلی داشته باشد فشار روانی بر مادر و پدر بشدت افزایش می‌‌یابد. بنابراین در چنین شرایطی لازم است اطرافیان رسیدگی بیشتری به آنها داشته باشند. آنها را تنها نگذارند. در بردن نوزاد نزد پزشک با مادر و پدر او همراهی کنند و شرایط را تا جایی که می‌‌توانند بهبود ببخشند. معمولا جدایی نوزاد از مادر، تاثیر بدی بر مادر دارد و او را افسرده و مضطرب می‌‌کند. نوزادانی که ناچارند در داخل دستگاه یا در بیمارستان تحت نظر باشند نه تنها از مادر دورند و از این جهت مادر را نگران می‌‌کنند بلکه خود بیماری یا اختلال آنها نیز برای مادر ناگوار است. در چنین مواردی درک وضعیت مادر و کمک به او و پشتیبانی از او باید چند برابر شود. باید شرایط را برای مادر توضیح داده و به او در پذیرش و پشت سر گذاشتن وضع موجود کمک شود.