-*دکتر ایرج خسرونیا:انجام سونوگرافی در دوران بارداری برای اینکه مشخص شود جنین از سلامت لازم برخوردار است یا نه، امری ضروری است، چرا که در سونوگرافی مختص بارداری نقض عضو، بزرگ و کوچک‌شدن جمجمه و نبودن یک دست یا یک پا در جنین نمایان است.
به گزارش ،آرمان نوشت: البته انجام سونوگرافی نباید افراط‌گونه باشد. برخی والدین وسواس دارند و میخواهند هر هفته یا هر ماه از وضعیت جنین خودشان مطلع شوند. از این رو باید پزشک آنها را راهنمایی کند که احتیاجی به سونوگرافی غیرضروری نیست. انجام سونوگرافی به دفعات زیاد آسیبی به جنین و مادر وارد نمی‌کند، فقط سازمان‌‌های بیمه گر از نظر مالی متضرر می‌شوند. بر همین اساس انجام سونوگرافی در ابتدای بارداری و اواخر آن کافی است و طبعا هر کاری خارج از عرف انجام شود و بیشتر از حد معمول باشد، کار درستی نیست. البته اگر تجویز دارو، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی در دوران بارداری زیاد انجام شود، به جنین و مادر آسیب می‌رساند، از آن جهت که سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی به‌علت داشتن اشعه برای جنین ضرر دارند؛ منتها سونوگرافی کاملا بیضرر است. آزمایش سونوگرافی مختص مادران باردار یکی از رایج‌‌ترین آزمایشهای موجود است.
این آزمایش وضعیت جنین را از همان ماه‌‌های اول نشان میدهد و مادران با ذوق فهمیدن جنس فرزندشان، اقدام به این کار میکنند. این آزمایش وضع سلامت جنین را نیز به والدین نشان میدهد و مادران می‌توانند از این راه به حرکت‌ها و رشد فرزندشان پی ببرند. مادران باردار در مورد انجام این آزمایش دچار نوعی وسواس شده و میخواهند مدام آن را تکرار کنند، در حالی که این آزمایش نباید براساس خواست مادران باشد و باید پزشک در مورد درخواست آزمایش سونوگرافی تصمیم بگیرد. البته همان‌طور که گفتم، این آزمایش ضرر خاصی به مادر و جنین نمی‌‌رساند، اما انجام بیش از حد آن هم توصیه نمی‌‌شود. درواقع باید در این زمینه فرهنگسازی شود. بارها درباره این مساله صحبت شده است که چرا برخی پزشکان انجام آزمایشات متفاوت را تجویز میکنند. متاسفانه وقتی پزشکی برای یک بیمار آزمایشی تجویز می‌کند، پزشک دیگر آن آزمایش را قبول ندارد و آزمایش دیگری برای بیمار می‌نویسد، حال آنکه برخی آزمایشات برای بیماران ضرورتی ندارد و با انجام معاینه دقیق می‌توان مانع انجام برخی آزمایشات شد. این مساله را می‌توانیم به سونوگرافی‌های اضافه در دوران بارداری تعمیم دهیم. برای‌مثال وضعیت سلامتی مادر و جنین کاملا مشخص است، اما گاهی برخی پزشکان و والدین اصرار دارند با سونوگرافی اضافی از وضعیت جنین مطمئن شوند.
سونوگرافی نفع مالی برای پزشکان ندارد
نمی‌توان گفت که سونوگرافی‌های متعدد در دوران بارداری به‌نفع پزشک است، چون او این کار را خودش انجام نمی‌دهد. در واقع پزشک مادر را برای سونوگرافی به رادیولوژی ارجاع میدهد تا هم خودش و هم والدین از سلامتی جنین مطمئن شوند. از سوی دیگر، اکثر متخصصان زنان سونوگرافی را انجام نمی‌دهند، چون حق گرفتن پول ندارند، حتی در صورت انجام آن، تنها بیماران خودشان را بدون دریافت پول سونوگرافی میکنند و برای بیماران دیگر اجازه انجام سونوگرافی ندارند. طبیعی است پزشکان سونوگرافی اضافه تجویز نکنند، چرا که بیش از آن نفعی برای مادر ندارد، جز اینکه او را نگران می‌کند که مبادا مشکل خاصی وجود داشته باشد. بنابراین سونوگرافی در دوران بارداری به همان اندازه که علم تاکید کرده، باید انجام شود. درعین‌حال، مادر در دوران بارداری باید از نظر روحی و روانی در آرامش باشد. در غیراین صورت ایجاد استرس، نگرانی و وسواس مادران با خود تبعات دیگری به‌همراه دارد و این دوران را برای آنها پرمخاطره می‌کند. از این رو بهتر است متخصصان زنان موجب امنیت‌خاطر مادران شوند و با سونوگرافی‌های اضافه موجی از استرس را برای آنها فراهم نکنند.
تامین سلامت مادر و جنین
وظایف متخصصان زنان تامین سلامتی جنین و مادر است. وقتی پزشکی در طول 9 ماه متعهد می‌شود که روند زایمان یک مادر را بر عهده بگیرد، باید جان جنین و مادر را نجات دهد. به‌عبارت‌دیگر باید موقع زایمان تلاش کند درعین سالم بودن مادر، نوزاد سالمی به دنیا بیاورد. اگر جنین نقص عضو دارد و وجود اختلالات ژنتیکی مشخص شده است یا طی 9ماه بارداری مشکلی ایجاد می‌شود، باید مادر در جریان قرار بگیرد؛ یعنی پزشک رادیولوژی و متخصص زنان نباید صبر کنند و بعدا این موضوع را اعلام کنند. اگر نوزادی به دنیا بیاید و دچار نقص عضو باشد و متخصصان مربوطه این امر را به والدین تذکر نداده باشند یا شکستگی ایجاد و مشکل کم‌خونی پیدا شود و نفس نوزاد کم بیاید، پزشک متخصص باید از نظر قانونی جوابگو باشد. از سوی دیگر، باید زایمان به‌موقع انجام شود. همچنین اگر زایمان طبیعی یا سزارین لازم است، پزشک باید آن را انجام دهد، چرا که سلامت مادر و جنین مدنظر است. همچنین در طول بارداری باید وضعیت مادر و قلب و ریه جنین مرتبا توسط متخصصان اطفال بررسی شود تا صحت سلامتی مادر و جنین مورد تایید قرار بگیرد. از سوی دیگر، برخی نوزادان سندروم دان دارند. این مساله با توجه به اینکه سن ازدواج بالا رفته است، باید مورد توجه قرار بگیرد، چرا که با بالارفتن سن مادران امکان دارد فرزندانشان دچار سندروم دان شوند؛ یعنی یک کروموزوم بیشتر داشته باشند. در دوران حاملگی انجام برخی آزمایشات می‌تواند صحت این ادعا را مشخص کند. بنابراین همان‌طور که انجام برخی آزمایشات لازم نیست، انجام برخی آزمایشهای دیگر ضرورت دارد و باید مورد توجه قرار بگیرد.
بیضرر بودن سونوگرافی سه‌بعدی
اگر جنین سالم باشد، انجام سونوگرافی دو تا سه مرتبه طی 9 ماه بارداری کفایت می‌کند، اما اگر جنین نقص عضو داشته باشد یا مایع جنین کم باشد، سونوگرافی پنج الی شش مرتبه هم انجام می‌شود. از سوی دیگر، انجام سونوگرافی سه‌بعدی هیچ‌ضرری برای مادر و جنین ندارد، چرا که تکنولوژی روزبه‌روز در حال پیشرفت است و جزئیات در سونوگرافی سه‌بعدی بهتر دیده می‌شود. برای‌مثال ممکن است در سونوگرافی یک‌بعدی مشخص نباشد که نوزاد چهار انگشت دارد، ولی در سونوگرافی سه‌بعدی مشخص باشد. بنابراین می‌توان با انجام سونوگرافی سه‌بعدی از وضعیت جنین به‌طور دقیق‌تری مطلع شد.
* رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران
