شاید شما افت توان و شتاب خودرو خود را در اثر استفاده بلند مدت تجربه کرده باشید. این مساله به دلیل ساختار و اجزای متعدد موتورهای درون سوز علل متفاوتی می تواند داشته باشد.
جیسن فنسک در یکی از جدیدترین ویدیوهای خود به بررسی دلایل افت توان موتور در گذر زمان پرداخته و این مساله را در قالب 10 علت تشریح کرده است. در این نوشتار قصد داریم به ویدیوی مربوط پرداخته و مباحث آن را در قالب یک مقاله در اختیار شما مخاطبین گرامی دیجیاتو بگذاریم.
همانطور که می دانید موتورهای درون سوز برای تولید نیرو نیازمند چهار پارامتر هوا، سوخت، تراکم (فشرده سازی) و جرقه زنی هستند. با گذشت زمان بروز ایرادات مرتبط با هر یک از این پارامترها باعث ایجاد اختلال در کارکرد بهینه موتور شده و در نتیجه راندمان آن کاهش می یابد.
آقای فنسک دلایل از دست رفتن توان موتور را بر اساس پارامترهای یاد شده به چهار دسته تقسیم بندی نموده و هر یک را به صورت جداگانه بررسی کرده است.
مشکلات مربوط به تنفس موتور
1. فیلتر هوا
فیلتر هوا یکی از ساده ترین عواملی است که در صورت کثیف شدن، می تواند تاثیری منفی در کارکرد بهینه موتور داشته باشد.
اگر این قطعه پر از ذرات گرد و غبار شود، در فرایند تنفس موتور اختلال ایجاد شده و برای دستیابی به هوای بیشتر موتور به تکاپو می افتد. بنابراین اگر احساس کردید موتور اتومبیلتان چندان سرحال نیست، می توانید در گام اول فیلتر هوا را کنترل کنید.
2. شل شدن سیم گاز
سیم گاز دیگر عاملی است که اگر شل شود، موتور نخواهد توانست تنفس مناسبی داشته باشد. با شل شدن سیم گاز، دریچه ورود هوا به طور کامل باز نمی شود که در این حالت طبیعتا هوای کافی به درون سیلندر راه نیافته و انفجار قدرتمندی حاصل نخواهد شد.
چک کردن سیم گاز و محکم کردن آن در صورت نیاز می تواند در برطرف کردن مشکل افت توان موتور کاملا موثر باشد.
3. کثیفی یا مسدود شدن مبدل کاتالیست
همانگونه که هوای ورودی به درون موتور باید به راحتی جریان داشته باشد، گازهای حاصله بعد از احتراق نیز باید بدون مشکل خاصی مسیر موتور تا دهانه اگزوز را پیموده و به بیرون هدایت شوند.
مبدل کاتالیست یکی از اجزایی است که در مسیر گازهای خروجی قرار داشته و این احتمال وجود دارد که به مرور به دلیل جمع شدن ذرات و جرم، سدی در مسیر خروجی گازها ایجاد کند.
4. خرابی انباره اگزوز
مشکل خرابی یا انسداد برای انباره اگزوز یا همان صدا خفه کن (Muffler) نیز که در بخش انتهایی سیستم اگزوز قرار دارد، ممکن است بیفتد. این قطعه پس از مدتی دچار فرسودگی شده یا به خاطر تجمع ذرات ریز کارایی بهینه خود را از دست می دهد.
در این صورت خروج گازها از اگزوز با مشکل مواجه شده و در دم و بازدم موتور خلل بوجود خواهد آمد. روشن است که کاهش راندمان یکی از نتایج این مساله خواهد بود.
مشکلات مربوط به سوخت رسانی
5. اختلال در عملکرد انژکتور
انژکتور یکی از قطعاتی است که اگر چه وظیفه ای نسبتا ساده دارد، اما اختلال در کار آن می تواند تا حد زیادی کارایی موتور را پایین بیاورد.
دهانه این قطعه به مرور زمان دچار کثیفی یا گرفتگی می شود، این مساله ممکن است باعث تزریق سوخت کم و در نتیجه شکل گیری مخلوطی نامتوازن از سوخت و هوا در درون سیلندر گردد. چنانچه این اتفاق بیفتد، قدرت انفجار بوجود آمده نسبت به قبل افت خواهد کرد.
6. ناتوانی پمپ بنزین در تامین سوخت کافی
پمپ بنزین دیگر قطعه ای است که نقشی کلیدی در سوخت رسانی ایفا می کند. همانند بیشتر قطعات، پمپ بنزین نیز در بلند مدت دچار فرسودگی شده و در برخی مواقع نمی تواند سوخت مورد نیاز موتور را به خوبی تامین کند.
این موضوع بخصوص در دورهای بالاتر بیشتر نمود پیدا کرده و زمانی که موتور مثلا در مسیرهای سربالا تحت فشار قرار می گیرد، افت توان محسوس تر می شود.
مشکلات ایجاد شده در مرحله تراکم
در موتورهای امروزی که تقریبا همگی چهارزمانه هستند، اگر در مرحله تراکم مشکلاتی ایجاد شود، باز هم قدرت انفجار کمتر شده و در نتیجه قدرت موتور افت می کند.
7. فرسودگی و خرابی رینگ پیستون
یکی از مشکلات مرحله تراکم می تواند به فرسودگی رینگ های پیستون و عملکرد نامناسب آنها مربوط باشد. این رینگ ها وظایف مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها حفظ تراکم در بالای پیستون است.
در صورتی که رینگ های مذکور دچار خوردگی یا فرسایش شوند، مخلوط سوخت و هوا در مرحله تراکم از طریق منافذ موجود به پایین سیلندر راه یافته و از میزان آن کاسته خواهد شد. روشن است که در این حالت انفجار بهینه ای ایجاد نمی شود.
ناگفته نماند خرابی رینگ پیستون نیازمند باز شدن کامل موتور بوده و باید هزینه و زمان نسبتا زیادی برای تعویض آن صرف شود. برای جلوگیری از خرابی رینگ پیستون، استفاده از روغن مناسب و تعویض روغن در زمان های مقرر یکی از نکاتی است که همواره باید مورد توجه قرار گیرد.
8. فرسودگی و خرابی سوپاپ ها
وجود خوردگی و ذرات اضافی بر روی سوپاپ ها – مخصوصا سوپاپ ورودی – عامل دیگری است که در مرحله تراکم مشکل ساز می شود. در این حالت سوپاپ ها به خوبی بر روی مجاری ورودی و خروجی ننشسته و نمی توانند درزبندی مناسبی بین این مجراها و فضای داخل سیلندر داشته باشند.
در شرایط این چنینی، بالا آمدن پیستون بخشی از مخلوط سوخت و هوا را به مجاری مکش یا تخلیه رانده و جرقه شمع انفجار ضعیف تری را ایجاد می کند که افت توان موتور یکی از مهم ترین نتایج آن است.
مشکلات مربوط به جرقه زنی
9. خرابی شمع ها
شمع ها به دلیل قرار گرفتن در معرض ترکیبات وارد شده به داخل سیلندر و همچنین کار در حرارت بالا، نیازمند مراقبت و بازبینی مداوم هستند. این قطعه عمر محدودی داشته و بعد از مسافت های معین که در دفترچه خودرو ذکر شده، باید تعویض شود.
شمع معیوب بخاطر جرقه زنی ضعیف، انفجارهای خفیف تری تولید می کند که این امر هم به نوبه خود کاهش قدرت موتور را به دنبال دارد.
10. ناک زدن موتور
ناک زدن موتور دیگر عاملی است که تا حدودی با نقص در جرقه زنی ارتباط دارد. وقتی مخلوط سوخت و هوای وارد شده به داخل سیلندر زودتر از جرقه شمع مشتعل گردد، از این اصطلاح استفاده می شود.
این امر زمانی رخ می دهد که دمای پیستون یا دیواره سیلندر بیش از حد بالا رفته و حرارت ناشی از آن مخلوط سوخت و هوا را منفجر می کند. گفتنی است گاه ذرات ته نشین شده بر روی پیستون یا دیواره سیلندر عامل اصلی ناک زدن موتور هستند. در این حالت به نوعی زمانبندی موتور به هم ریخته و برای رفع آن موتور باید توسط یک مکانیک زبده بازبینی شود.
در تصویر زیر می توانید دلایل عنوان شده برای کاهش قدرت موتور را به طور خلاصه مشاهده فرمایید.
