امروزه میتوان در اغلب نواحی دنیا شاهد غارهای مسکونی بود. این غارها در گذشته به صورت کاربردی در زندگی ساکنین این نواحی نقشی مهم و موثر را ایفا می کردند. پس از رایج شدن خانه سازی در این نواحی، شاهد نقل مکان ساکنین از غار به خانههای دست ساخت بودهایم، اگرچه باید اشاره کرد که امروزه هم می توان در مناطق شمالی چین و برخی ناحیههای دیگر شاهد زندگی غار نشینی بود، البته به سبک و سیاقی متفاوت.
1) Uchisar
یکی از جالب ترین نمونههای غارهای مسکونی را میتوان در ارتفاعات کاپادوکیا مشاهده کرد. این منطقه در 7 کیلومتری Nevşehir واقع شده است. تعداد و وسعت این غارهای مسکونی به صورتی است که می توان از فاصلهی چند کیلومتری آن را مشاهده کرد. با افزایش میزان فرسایش سطوح این غارها و خطر فرو ریختن، ساکنین از این ناحیه نقل مکان کردند. چنین گفته میشود که این غارها تا سال 1950 کاربری مسکونی داشته اند. این منطقه در حال حاضر یکی از سایتهای گردشگری محبوب در ناحیه است و روزانه انواع تورمسافرتی را به خود جذب می کند.
2) Ortahisar
این منطقهی خارق العاده که در کشور ترکیه واقع شده است، یکی از بی نظیرترین تلفیقها از غارهای مسکونی و معماری شهری است. غار مسکونی Ortahisar در قسمت بالایی شهر قرار گرفته است. این غار با ارتفاع 86 متر به عنوان سنبل شهر خودنمایی میکند. این سلسله غارها به عنوان یکی از محبوب ترین مقاصد سفر گردشگران تورمسافرتی ترکیه به شمار میآیند.
3) Kandovan
کندوان که به عنوان سومین مجموعه غارهای مسکونی محبوب در دنیا شناخته میشود، در استان آذربایجان در شمال شرقی ایران قرار گرفته است. صخرههایی که غارهای کندوان در آن ایجاد شدهاند، صخرههایی به جای مانده از فورانهای آتش فشانی هستند. غارهای کندوان به صورت مجزا از هم در بخشهای متفاوتی از این صخرهها ایجاد شدند و غارهایی مستقل را به وجود آوردهاند. اغلب این غارها را به صورت چند طبقه در دل کوه کندهاند. لایه و یا طبقهی اول به نگهداری از دام اختصاص داشته، طبقات دوم و سوم جنبهی مسکونی داشته اند و در طبقه ی بالایی مواد غذایی انبار میشده است . سیستم ساخت این غارها به گونهای صورت گرفته که در تابستانها شاهد هوایی خنک در غارها هستیم و این در حالی است که محدودهی غار هنگام زمستان گرم و مطبوع است. این سایت یکی از محبوب ترین مقاصد سفر برای انواع تورمسافرتی داخلی و تورمسافرتی خارجی در ایران است. گردشگران در قالب توریک روزه از غارهای کندوان بازدید میکنند.
4) Guyaju
این منطقه که به عنوان بام چین هم مشهور است، در فاصلهی 92 کیلومتری از بیجینگ قرار گرفته است. این مجموعه غار یکی از شگفت انگیزترین غارهای مسکونی را در معرض دید گردشگران تورطبیعت گردی قرار داده است. اما تاکنون شواهدی معتبر از سکونت غارنشینان در این محوطه کشف نشده است و همین جریان موجب شده که تاریخ دقیق و نحوهی شکل گرفتن این غار مسکونی در هالهای از ابهام باقی بماند. این غار از 110 اتاق سنگی تشکیل شده است و بزرگترین غار مسکونی کشف شده در کشور چین محسوب میشود.
5) Sassi di Matera
غارمسکونی ساسی دی ماترا در شهر باستانی ماترا در جنوب ایتالیا واقع شده است. این غار که ساکنین اولیهی منطقه را در خود جای میداده، به عنوان یکی از اولین آثار زندگی بشر در ایتالیا شهرتی جهانی دارد و همه روزه توسط انواع تورمسافرتی مورد بازدید قرار میگیرد. نحوهی معماری این شهر به صورتی پلکانی است و به این ترتیب در برخی نقاط مشاهده میکنیم که کوچه و یا خیابانی که از آن گذر میکنید، سقف خانه ای در نوار پائینی منطقه است. در سال 1950 دولت، دستور به تخلیهی غارهای مسکونی ناحیه را صادر کرد. ساکنین در آن زمان به خانههایی که بافت مدرن داشتند، نقل مکان کردند و عملا این غارها جنبهی مسکونی خود را از دست دادند. گفته میشود که قدمت غارنشینی در این سلسله غارها به بیش از 9000 سال پیش میرسد.