قنات ابراهیم آباد ؛ اولین قنات مخروطی در ایران

قناتی که امروز می خواهیم درباره ی آن صحبت کنیم، قنات روستای ابراهیم‌آباد است که یکی از قدیمی‌ترین قنات‌ هایی هست که در کشور ما وجود دارد. این قنات در جاده قم_اراک واقع شده است. قنات این روستا در حدود 11 کیلو متر طول دارد که از کوه های هفتاد قله شروع شده و تا روستای ابراهیم آباد ادامه دارد. این قنات در سال 93 به عنوان یکی از آثار تاریخی ملی کشورمان ثبت شد. ماجرای این قنات از جایی شروع می شود که یک شخص که می توانست چاه را حفر کند، برای حفر چاه قنات، کلنگ خودش را بر می‌دارد و یک دایره‌ ای به شعاع یک متر داخل زمین ایجاد می کند. و تا پایین این کار را انجام می دهد. اما نکته اصلی این است که این چاه، شکلی مخروطی دارد؛ و این بدان معناست که هر چه از سطح زمین پایین تر می رویم، دهانه چاه باز تر می شود، تا جایی که قطر دهانه آن حدودا به یک متر می رسد و در انتها هم که میله به کوره وصل می شود، ده حلقه ایجاد می گردد. آب این قنات انقدر زیاد است که می تواند زمین کشاورزی ای به وسعت 96 هزار هکتار را آبیاری کند.

ورود به قنات

از سال 1318 تا 1378 (چیزی در حدود 60 سال) فقط دو نفر از افرادی که در آن محله زندگی می کرده اند توانستند به داخل این چاه بروند، چرا که ورود به این قنات، کاری بس دشوار است. یکی از این دو نفر، کسی بود که خودش می توانست چاه ها را حفر کند و شخص دیگر یکی از افرادی بود که در روستا خانه داشت و مالک بود. شنیده ها حاکی از آن است که دیواره ‌های چاه، شکل سنگ‌چینی دارند و هر کدام از سنگ‌ها، با ملات بر روی هم چیده شده اند. عاملی که باعث شده افراد زیادی به داخل این چاه نروند، به خاطر مخروطی شکل بودن آن است و باعث می شود افرادی که در داخل هستند نتوانند به دیواره ها دست بزنند و کاملا در هوا معلق هستند و در این بین شنیدن صدای آب و تاریکی ای که در آن جا وجود دارد، بر شدت این ترس می افزاید.

بافت قنات

این قنات دو بافت دارد. یکی مارنی (شولاتی) و دیگری کنگلو (مرایی) که به زبان محلی مردم روستا، به صورت سِر (ser) است. این قنات دارای یک رشته اصلی و دو رشته فرعی است که هر کدام از رشته‌های فرعی در مناطقی به نام‌های رونا و قوشد قرار دارند. در مسیر این قنات، 348 حلقه چاه برای این که جریان هوا وجود داشته باشد و آب به راحتی بتواند حرکت کند، ایجاد شده که از این بین 311 حلقه در شاخه اصلی و 15 حلقه در شاخه فرعی رونا و 22 حلقه در شاخه فرعی قوشد قرار دارند.

ساخت قنات

 این اثر با ارزش در قرن های پنجم و ششم ساخته شده است.این قنات برای ساخته شدن هم از تجربیات ساکنین روستا استفاده کرده و هم از فناوری های ایرانی که در ساخت قنات موثر است، کمک گرفته است. این قنات از زمانی که به وجود آمده هم نقش به سزایی در تولید آب شرب افراد ساکن در روستا و هم برای تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی، مفید بوده و از آن به عنوان یک اثر تاریخی قدمت دار و پر ارزش یاد می شود. این قنات به صورت دوره ای چیزی در حدود صد هزار هکتار از زمین های اطراف را آبیاری می کند.