اسهال وابسته به آنتی بیوتیک

به طور معمول اسهال وابسته به آنتی بیوتیک (AAD) و یا اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک، اسهالی را گویند که به دلیل دوز یا میزان مصرف داروهای آنتی بیوتیک خصوصاً داروهای ضد باکتری رخ دهد. حالت خفیف این بیماری جای نگرانی زیادی ندارد. با این حال، حقایق مهمی در خصوص این مشکل وجود دارد که لازم است از آنها اطلاع یابیم...
اسهال وابسته به آنتی بیوتیک، هنگامی که داروهای آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید کاملاً طبیعی است. چنین اسهالی نوعی پاسخ بدن به تغییرات ایجاد شده توسط دارو است. در اکثر موارد، اسهال ماهیت خفیف دارد. علائم معمول آن، مدفوع شل، تعداد دفعات بیشتر اجابت مزاج و نیاز مکرر برای رفتن به دستشویی را شامل می‌شود. این علائم پس از قطع مصرف دارو، فروکش می‌نماید. با این حال، مواردی وجود داشته که اسهال تشدید شده و برخی علائم شدید خود را نشان می‌دهند. این علائم شامل اسهال آبکی، درد معده، تهوع، تب و مدفوع خونی می‌شوند. خاطر نشان می‌شود که اینها از علائم زیان بخش‌تر اسهال وابسته به آنتی بیوتیک بوده که می‌توانند ناشی از عارضه‌ای تحت عنوان کولیت (التهاب کولون (روده بزرگ)) و یا کولیت سودوممبرانوس (کولیت با غشاء کاذب) باشند. در این وضعیت نیاز به تعویض و یا متوقف ساختن کامل داروی آنتی بیوتیک است. توجه داشته باشید که این عارضه همچنین به عنوان «اسهال وابسته به آنتی بیوتیک» شناخته می‌شود.

در اسهال وابسته با آنتی بیوتیک چه اتفاقی رخ می‌دهد

دستگاه گوارش انسان، خود یک اکوسیستم مینیاتوری یا در مقیاس کوچک است. قسمت پایینی این دستگاه، زیر روده، نقش مهمی در هضم و دفع ایفاء می‌کند. این ناحیه از مجاری روده حاوی هم باکتریهای «خوب» و هم «بد» است. مقادیر قابل توجهی از چنین باکتریهای خوب و مفید در ناحیه روده وجود دارند. به دلیل ویژگی‌های آنها، این باکتریها در اصطلاح علمی همچنین تحت عنوان «فلور روده» و یا «میکروبیوتای روده‌ای» شناخته می‌شوند. باکتریهای خوب که باکتریهای پروبیوتیک نامیده می‌شوند به دو شیوه تحت تأثیر داروهای آنتی بیوتیک قرار می‌گیرند:
• این باکتریهای خوب یا مفید اولاً، به فرایند هضم کمک کرده که جهت متابولیسم کربوهیدراتها مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگامی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنیم، این فرایند متابولیسم، تغییر می‌کند. این تغییر منجر به کاهش جذب اسیدهای چرب کوتاه زنجیر شده که موجب بروز اسهال می‌شود.
• ثانیاً باکتریهای خوب همچنین به عنوان آنتی بیوتیک درون بافته یا داخلی عمل می‌کنند به این دلیل که میکروبها و به ویژه باکتریهای «بد» را از بین می‌برند. اینک در نتیجه مصرف داروی ضد باکتری، باکتریهای خوب از بین رفته که به نوبه خود موجب بروز اسهال می‌شود. در برخی موارد اسهال با افزایش تعداد باکتریهای «بد» بیش از پیش تشدید می‌شود.

علائم و مراحل اسهال وابسته به آنتی بیوتیک

اسهال وابسته به آنتی بیوتیک معمولاً در دو فاز یا مرحله اتفاق می‌افتد. مرحله نخست کاملاً طبیعی و معمول می‌باشد و مرحله بعد نوع خطرناک به حساب می‌آید.
• علائم خفیف، طبیعی و کمتر مضر شامل مدفوع شل، نیاز مکرر به اجابت مزاج، اجابت مزاج بیشتر و از این دست است. این علائم معمولاً 7 تا 10 روز پس از اولین دوز مصرفی ظاهر می‌شوند. علائم خفیف‌تر و کمتر شدید اسهال جای نگرانی نداشته پس از پایان یافتن دوز تجویز شده فروکش می‌نمایند.
• علائم خفیف‌تر می‌توانند در صورت از بین رفتن تمام باکتریهای خوب در روده و شکم، به انوع شدیدتر تبدیل شوند. وجود باکتریهای بد نیز مسبب این تشدید علائم است. علائم، درد معده و شکم، تب، وجود چرک یا خون در مدفوع، و اسهال آبکی را شامل می‌شود. در برخی موارد فرد دچار تهوع نیز خواهد شد. این سطح فراتر از آن به دو مرحله تحت عناوین کولیت و کولیت با غشاء کاذب تقسیم شده که هر دو التهاب کولون می‌باشند، هرچند علائم به همان صورت باقی می‌مانند. اما به محض ابتلاء به این عارضه، با عجله به پزشک مراجعه نمایید به این دلیل که علائم ممکن است حتی بدتر شوند.

درمان اسهال وابسته به آنتی بیوتیک حاد

درمان اسهال وابسته به آنتی بیوتیک می‌تواند تنها توسط پزشک به درستی تجویز شود. برخی از درمانهای رایج، شامل تغییر دارو، قطع کامل دارو و یا تجویر دارویی متفاوت که حاوی «باکتریهای خوب» باشد را شامل می‌شود.
برخی از داروهای آنتی بیوتیک که موجب بروز اسهال وابسته به آنتی بیوتیک می‌شوند معمولاً پنی سیلین، کلیندامایسین، سفالوسپورین، کینولون و تتراسایکلین را شامل می‌شوند. تمام آنتی بیوتیکها اساساً مواد اصلی داروهای ضد باکتری و یا آنتی بیوتیک می‌باشند. باکتری کلستریدیوم دیفیسل خطرناکترین نوع باکتری است به این دلیل که موجب بروز کولیت سودوممبرانوس و کولیت شدید می‌شود. در نتیجه هنگامی که تحت درمان آنتی بیوتیک قرار دارید، همیشه هرگونه علائم اسهال وابسته به آنتی بیوتیک را مورد توجه قرار دهید که ممکن است نشان دهنده کولیت باشد. چنانچه اسهال بدتر شد و یا حتی پس از تغییر دارو و یا قطع کامل آن متوقف نشد، فرد بایستی بلافاصله با پزشک خود مشورت نماید.
مراجعه به پزشک همچنین بایستی شما را از سایر عوارض ﭘﺎرﮔﯽ (ﭘﺮﻓﻮراﺳﯿﻮن) روده و مگاکولون سمی آگاه ‌سازد. نبایستی این عوارض را نادیده گرفت به این دلیل که می‌توانند کشنده باشند. اطلاع از علائم متفاوت و اقدامات درمانی اسهال وابسته به آنتی بیوتیک حتماً مفید خواهد بود.