روز جهانی صلح، در سال 1981 و توسط مجمع عمومی سازمان ملل، با هدف یادآوری و کمک به برقراری صلح جهانی بنیان‌گذاری شد. بسیاری از مناطق جنگی در این روز به حالت آتش‌بس موقت در می‌آیند و امدادگران فرصتی برای کمک به مردم آسیب‌دیده پیدا می‌کنند.
امسال، روز جهانی صلح به عنوان بهانه‌ای برای توجه بیشتر به آسیب‌دیدگان و پناهجویان درگیری‌های اخیر انتخاب شده است و به دنبال نزدیک‌تر کردن جامعه بشری به یکدیگر است. اما مفهوم صلح چیست و چگونه می‌توان به آن دست یافت؟ چگونه می‌توان به افراد آسیب‌دیده یاری رساند؟ با ادامه این مطلب همراه باشید.
نقاشی خیابانی «بنکسی» با موضوع صلحجنگ و صلح
«برای برقراری صلح در جهان باید وفاداری ما به واژه صلح از قومیت، نژاد، جایگاه اجتماعی و ملیتمان پیشی بگیرد. روشن‌بینی ما باید وسعتی جهانی داشته باشد.» – مارتین لوتر کینگ
صلح همواره یکی از مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی بشر است. بسیاری حتی آن را مهم‌ترین ارزش می‌دانند. همانطور که اراسموس می‌گوید: «ناخو‌ش‌آیندترین صلح بهتر از به‌جاترین جنگ است» و بنجامین فرنکلین می‌گوید: «هرگز جنگ خوب یا صلح بد وجود نداشته است.»
در مفهوم متداول آن، صلح به معنای نبود جنگ و خشونت است. مفهومی که توسط فعالان ضد جنگ نیز به عاریت گرفته شده است. همچنین می‌تواند به معنای آرامش و توازن باشد. شرایطی که در آن نظم و قانون برقرار است و دولتی مدنی، عدالت را برقرار می‌کند. شرایطی که قدرت‌های مختلف در موازنه هستند. علت تمامی درگیری‌ها فاصله میان شرایط فعلی و انتظارات افراد است. به عبارت دیگر ممکن است منافع گروه‌ها نسبت به گذشته تغییر کند، یا توانایی‌های آن‌ها افزایش یابد و اراده آن‌ها قوی‌تر شود. هرکدام از این موارد باعث می‌شوند که انتظارات این افراد با توافقی که هم‌اکنون بر سر کار است متفاوت باشد. هرچه این تفاوت‌ها بیشتر شود، نیاز بیشتری به بازبینی و تغییر نظم امروزی وجود خواهد داشت و کمترین اتفاق ممکن است باعث ایجاد یک درگیری گسترده شود.
فستیوال وود استاک، 1969، که در اعتراض به ادامه جنگ ویتنام برگذار شد.به همین دلیل است که صلح و جنگ همواره به هم وابسته هستند. برای ایجاد آن در بسیاری موارد نیاز است که افراد اجتماع بر سر جزئیات آن با هم به درگیری و نزاع پردازند. در تاریخ اکثر کشورها صلح، جنگ و سپس دوباره صلح اتفاق می‌افتد و این چرخه همواره ادامه دارد.
با وجود ناگزیر بودن درگیری و اختلاف نظر، راه‌هایی برای کنترل این درگیری‌ها و زندگی مسالمت آمیز وجود دارد. پس از هر درگیری، افراد جامعه از نیازهای یکدیگر آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند. به همین دلیل توافق‌های دو طرفه بسیار ساده‌تر اتفاق می‌افتند. در شرایطی که ارتباطات اجتماعی به شکل نزدیک و مداوم اتفاق بیافتد و تغییرات ناگهانی در این ارتباطات به وجود نیاید؛ انتظارات افراد جامعه به هم نزدیک‌تر می‌شود و دوران صلح برای مدتی طولانی‌تر پابرجا می‌مانند. از این طریق می‌توان درگیری‌های ناگزیر را تحت کنترل درآورد و بازه‌های آن را افزایش داد.
صلح جهانی همواره یکی از مهم‌ترین آرزوهای بشر بوده است. اما رسیدن به آن، به معنای نزدیک‌تر کردن جامعه بشری به یکدیگر است. ماموریتی بسیار سخت که سازمان ملل به دنبال تاکید بر اهمیت آن در قالب روز جهانی صلح است.
روز جهانی صلح
روز جهانی صلح امسال با شعار «درکنار هم برای صلح: احترام، امنیت و کرامت» برگذار می‌شود. شعاری که به شرایط فعلی پناهجویان در جهان اشاره دارد و کشورها را به همکاری در بحران فعلی دعوت می‌کند. در متن منتشر شده توسط سازمان ملل آمده که این نهاد به دنبال متحد کردن دولت‌ها، بخش خصوصی و مردم برای احترام‌گذاشتن به تفاوت‌های یکدیگر و روی باز نشان‌دادن به مهاجرین و پناهجویان است.
دبیرکل سازمان ملل، انتونیو گوترز (António Guterres) می‌گوید: «در شرایط ناامنی، گروه‌هایی که در اقلیت هستند به هدفی ساده برای سرزنش کردن تبدیل می‌شوند. ما باید درمقابل تلاش‌هایی که برای جداکردن افراد جامعه از یکدیگر انجام می‌شود ایستادگی کنیم. تبعیض به تمامی ما ضربه خواهد زد و جامعه انسانی را از دستیابی به توانایی‌های نهان خود بازخواهد داشت. جامعه انسانی می‌تواند در کنار هم ترس را به امید بدل کند.»
دبیرکل سازمان ملل مانند هرسال، این روز را با به صدا در آوردن «زنگ صلح» و یک دقیقه سکوت گرامی خواهد داشت. همچنین مراسم مرتبط با این روز در کشورهای مختلف (از جمله ایران) به شکل گسترده برگذار خواهند شد.
پناهجویان در ایران
با این وجود که وضعیت پناهجویان در ایران کمتر توسط خبرگزاری‌های داخلی پوشش داده می‌شود و آمار رسمی چندانی درباره وضعیت آن‌ها در دسترس نیست؛ سازمان ملل همواره از ایران به عنوان یکی از موفق‌ترین کشورها در زمینه پذیرش پناهجویان یاد کرده است.
در گزارشی که اخیراً توسط روزنامه ایندپندنت (The Independent) منتشر شده؛ تعداد پناهجویان افغانی ساکن در ایران حدود 3 میلیون نفر تخمین زده شده است. سیوانکا داناپالا (Sivanka Dhanapala) نماینده عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، در این باره می‌گوید: «مدیریت دولت ایران در میزبانی از پناهندگان می‌تواند نمونه‌ای برای سایر کشورها تلقی شود.»
این گزارش هرچند اشاره می‌کند مهاجران افغان اکثراً از فقیرترین اقشار جامعه به شمار می‌روند و توانایی تبدیل شدن به شهروند ایرانی را ندارند؛ در عین حال دولت قدم‌های مثبتی برای کمک به این پناهجویان برداشته و به تمامی مدارس دولتی دستور داده شده که پناهندگان را به عنوان شهروندان عادی در محیط‌های آموزشی خود بپذیرند. همچنین مهاجرین از خدمات بیمه سلامت رایگان بهره‌مند شده‌اند.
تا میانه سال 2015، ایران با حدود 1 میلیون پناهجو ثبت شده در سازمان ملل، رتبه چهارم را در میان کشورهای پذیرنده پناهجو در اختیار داشت. هرچند با محاسبه پناهجویان غیر رسمی و پناهجویانی که اخیرا از کشورهایی مانند عراق، سوریه و یمن به ایران وارد شده‌اند؛ این آمار احتمالاً به شکل چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. در مقایسه، ایالات متحده و آلمان هرکدام میزبان حدود 250 هزار پناهجوی ثبت شده از کشورهای مختلف هستند.
با وجود شرایط مثبت فعلی، پناهجویان حاضر در ایران همچنان با دشواری‌های بسیاری در شرایط اقتصادی و مسکن خود مواجه هستند. شاید روز جهانی صلح امسال بهترین زمان برای توجه بیشتر به این بخش آسیب‌دیده از جامعه ایران باشد.
