الموت ؛ سرزمین جاویدان حسن صباح و جانشینان اسماعیلی

الموت بخش وسیعی از شمال شرقی استان قزوین است که در قالب دو بخش رودبار شهرستان به مرکزیت شهر رازمیان و رودبار الموت به مرکزیت شهر معلم کلایه در دامنه ی کوه های سر به فلک کشیده البرز مرکزی و در حاشیه دره بزرگ شاهرود واقع است. فراز و فرودهای تاریخی این سرزمین افسانه ای که به نام حسن صباح و جانشینان اسماعیلی وی اوجی دیگر یافته، همواره برای پژوهندگان و جهانگردان، شگفت رازناک مورد توجه بوده است. بقایای قلعه های حسن، لمبسر، شیرکوه، شهرک، نویزرشاه، ایلان، سفید در، فرندخ، قسطین لار، سپوهین، بازرگاه، تیاندشت، قلادوش، کوه قلعه، رشکین و آیین در کنار طبیعت بکر، چشم اندازهای گرمارود، الموت رود، اندجرود، تارولات، نینه رود، خاررود، سردرود و جینک و اربدیان که همگی به شاهرود می ریزند. مجموعه ای کم نظیر را تشکیل می دهند. درخت چنار خونبار زرآباد، غار حاجت خانه اکوجان، آرامگاه های سنگی شاه کو و حسن آباد و بیش از 30 بنای مذهبی، تاریخی و امامزاده را نیز باید به جاهای دیدنی الموت و آثار تاریخی الموت افزود. الموت با بیش از 200 روستا در بخش های الموت و رودبار شهرستان که عموما از برق سراسری و آب آشامیدنی برخوردارند با مردم صمیمی و مهمان نواز، پذیرایی دوستداران فرهنگ تاریخ و طبیعت ایران اسلامی است. به سرزمین آفتاب بروید و از آثار تاریخی الموت و جاهای دیدنی الموت دیدن کنید. پس با مجله همگردی همراه باشید.

آثارتاریخی الموت

قلعه الموت

یکی از معروف ترین جاهای دیدنی الموت و شناخته ترین آثار تاریخی الموت در شمال آبادی گازرخان قرار دارد و به سال226 هجری قمری به دست حسن بن زید علوی بنا شده است. این دژ در شب چهارشنبه ششم رجب 483 به تصرف حسن صباح درآمده و تا سقوط اسماعیلیان ایران به سال 654 مرکز فرمانروایی آنان بوده است. پرتگاه های مخوف گرادگرد قلعه، خندق های سنگی جلوگیری کننده از نفوذ مهاجمان، انبارهای متعدد ذخیره آب و آذوقه، سیستم پیچیده آب رسانی با حفر کانال و نصب تنبوشه از ویژگی های این دژ به شمار می رود. آثار و معماری بیرون کشیده شده از زیر خاک طی چندفصل حفاری سال های اخیر با نظارت سرکار خانم چوبک، تصویر تازه و متفاوتی از سیمای این دژ دست نیافتنی را برابر دیدگان گردشگران قرار داده است.

قلعه لمبسر

بزرگ ترین و مستحکم ترین دژ دره الموت است که در سه کیلومتری شمال شرقی رازمیان قرار دارد و تاریخ بنای آن به پیش از اسلام می رسد. در سال 489 توسط کیا بزرگ امید تصرف شده و پس از بازسازی، توسعه یافته است. دیواره های دولایه ی سنگی در جبهه ی شرقی، مخازن عظیم آب و غلات، دو دروازه ی ورودی در شمال و جنوب قلعه و اختلاف سطح 150 متری آن، برج های متعدد نگهبانی، سیستم شگفت آور آبرسانی این دژ را از قلعه های دیگر ممتاز کرده است.

قلعه شیرکوه

در نزدیکی روستای باغدشت و در محل تقاطع طالقان رود و الموت رود ساخته شده و همچون گلوگاهی برای رویارویی با مهاجمان به شمار می آمده است. دسترسی بسیار دشوار، دره های عمیق گرداگرد دژ، دیواره ها و برج های بلند و استوار، هشت مخزن بسیار بزرگ ذخیره آب و آذوقه، تنور سنگی بزرگ و قلعه ایذایی برجک در نزدیکی دژ اصلی بیدلان از ویژگی های قلعه شیرکوه است.

قلعه شمس کلایه

در شمال شهر معلم کلایه و روستایی به همین نام قرار دارد و می توان آن را جز غارقلعه های الموت دانست که از تونل های تودرتو برخوردار است و دسترسی به درونش بسیار دشوار می نماید.

قلعه قسطین لار

دژ نسبتا بزرگی در غرب روستای قسطین لار است و از جمله نخستین دژهایی است که مهاجمان به منطقه الموت با آن روبه رو می شده اند. اشراف برراه قزوین- الموت، برج و باروی مستحکم و انبارهای آب و غلات، نشان از اهمیت قلعه دارد.

قلعه نویزرشاه

در شمال روستای گرمارود قرار دارد و یکی از دژهای تسخیر ناپذیر و مستحکم الموت است که دیواره ها، اطاق ها و مخازن آن هنوز پابرجاست.

قلعه زرکندو

در شمال آبادی رشکین ساخته شده و باید آن را نیز در شمار غار، قلعه های الموت آورد. دهلیزهای تودرتو پیچیده و اطاق های صخره ای از ویژگی های این دژ است.

آرامگاه سنگی حسن آباد

بر فراز تپه ی جنوبی مشرف به روستای حس آباد قرار دارد و از آثار دوره ی ساسانی به شمار می رود.

کاروانسرای سنگی پیچ بن

یکی از معروف ترین جاهای دیدنی الموت و شناخته ترین آثار تاریخی الموت بر سرراه قدیمی قزوین- تنکابن و در نزدیکی آخرین روستای الموت در عصر صفوی ساخته شده است.

غار ولی

در 5 کیلومتری جنوب غربی روستای گشنه رود قرار دارد و قدمت آن به 250 میلیون سال پیش می رسد و از یک تالار اصلی و چند تالار فرعی برخوردار است و از شناخته شده ترین آثار تاریخی الموت می باشد.

غار حاجت خانه

در 5 کیلومتری شمال روستای آکوجان قرار دارد و نقاشی های دیواری آن نشانگر انسان زی بودن این غار در گذشته بسیار دور است.

غار سفید آب

در 4 کیلومتری روستایی به همین نام دهلیزهایی عمودی و چاه روهای عمیق فروانی است زمین شناسان سن این غار را بین 250 تا 290 میلیون سال تخمین زده اند.

سرچشمه خارود

در شمال روستای" رشکین " قرار دارد و چشمه های متعدد آب از دل صخره های عظیم جاری می شوند و با پیوستن به یکدیگر خارود را تشکیل می دهند.

سرچشمه نینه رود

 حجم فراوان آبی که از میان صخره های شمال روستای "ویار" جاری می شود و "نینه رود" را به وجود می آورد. یکی از شگفتی های طبیعت الموت به شمار می رود.

دریاچه اوان

در 70 کیلومتری قزوین یکی از زیباترین جاهای دیدنی الموت، همچون نگینی میان چهارحلقه روستایی اُوان،وَرَبَن، زواردشت و زرآباد با مساحتی به وسعت 7 هکتار قرار دارد و آب آن از چشمه های درون جوش دریاچه تامین می شود. درختان دست کاشت و گیاهان رسته در بیرون و درون دریاچه چشم انداز مسحور کننده ای به آن بخشیده اند. کَل و بز،پلنگ، خرس، روباه، شغال، گرگ، گراز، انواع عقاب، کبک، دارکوب، انواع گنجشک سانان و ماهی های دوزیستان و... حیات وحش این حوزه آبخیز را تشکیل می دهند.

جشن فندوق

استان قزوین پس از گیلان دومین تولیدکننده عمده فندوق کشور محسوب می شود. در بیش از هفتاد روستای رودبار شهرستان و الموت حدود 16000 نهال بارور فندوق وجود دارد که چهار نوع: زرآبادی، بادامی، سیاه بومی و سفید در آن به عمل می آید. به جز رقم بادامی- که کشیده است، بیشتر به شکی گرد و دو پهلو و دارایی مغزی سفید و با طعم شیرین و معطر هستند در سال های اخیر با تشکیل تعاونی های صنفی، کاشت و برداشت فندوق، رونق افزون تری یافته و بخش قابل توجهی از محصول به بازارهای اروپایی صادر می شود. جشن فندوق الموت یکی از مراسم های به یاد ماندنی، پرنشاط و زیبایی مردم منطقه است که در واپسین هفته ی مراد ماه در باغستان های سرسبز بخش رودبار شهرستان برگزار می گردد. در این آیین علاوه بر ارائه موسیقی محلی و فولکلوریک، لافند بازی، آتش بازی، ورزش های بومی و دیدار از جاذبه های طبیعی، صعود سراسری به قلعه تاریخی لمبسر انجام می پذیرد و بسیار شور انگیز است. در حاشیه جشن، فروش محصولات محلی و صنایع دستی در بازارچه های ویژه رونق فراوانی دارد.

تیرما سیزه

تیرما سیزه که همان جشن تیرگان ایران باستان است در سیزدهمین روز تیرماه در خانه ها با دعوت کسی که او را خوش قدم قدم می دانند و باعث افزایش برکت و سلامتی افراد خانواده است برگزار می شود. شال اندازی و افشاندن آب به یکدگر از جمله مراسم این جشن است.

سوغات و صنایع دستی

کارگاه های خانگی جایگاه برجسته ای در اقتصاد و معیشت مردم الموت دارد و با توجه به غنای منطقه در تامین مواد و مصالح مورد نیاز صنایع دستی، آثار زنان هنرمند روستاهای الموت از شهرتی بسزا برخوردار است. پارچه های دست بافت و فرآوری چادرشب، سفره جامه، کرباس، صوف بافی، گلیم، جاجیم، جل، پن بافی، نمدمالی، قالی بافی، گیوه دوزی، جوراب بافی و محصولات چوبی از جمله صنایع دستی الموت به شمار می روند.