شهر باستانی خاتوشا ؛ پایتخت امپراطوری هیتی ها در ترکیه

برای علاقه مندان به گردشگری، به ویژه گردشگری باستانی، ترکیه نام آشنایی است. کشور ترکیه با قدمتی طولانی که پیدایش حیات و تمدن در آن به دوران نوسنگی باز می گردد، سالانه پذیرای میلیون ها گردشگر از سراسر جهان می باشد. وجود بنا های تاریخی و شگفت انگیز در ترکیه سبب رونق فراوان گردشگری باستانی در این کشور شده است. شهر باستانی خاتوشا که در عصر حکومت هیتیان پایتخت این امپراطوری بوده ، سالانه میزبان شماری از میلیون ها گردشگری است که به ترکیه سفر کرده اند. پس اگر قصد سفر به ترکیه را دارید، توصیه می کنیم به هیچ عنوان دیدن شهر خاتوشا در ترکیه را از دست ندهید!

امپراطوری هیتی ها و پایتخت زیبای آن

هیتیان مردمانی باستانی بودند که کشوری پادشاهی در آناتولی (ترکیه امروزی) و میان رودان شمالی و سوریه تاسیس کردند. پایتخت این کشور شهر خاتوشا (هاتوسا) نام داشت که امروزه بقایای این شهر باستانی در استان چوروم ترکیه واقع شده است که در نزدیکی بوقازکاله ی مدرن و در حلقه ی بزرگ رودخانه ی کیزیلیرماک (Kızılırmak) قرار دارد.

جالب است بدانید تا قرن بیستم هیچ مدرکی برای اثبات وجود این امپراطوری وجود نداشت به طوری که برخی وجود این امپراطوری باستانی در ترکیه را شایعه ای بیش نمی دانستند! اما طی حفاری ها و اکتشافات انجام گرفته در شهر خاتوشا در ترکیه و پیدا شدن آثار باستانی، اکثر باستان شناسان وجود این امپراطوری تاریخی در ترکیه را تایید کرده اند. ازجمله مهم ترین آثار باستانی این شهر، کتیبه ی معاهده ی صلح بین هیتی ها و مصریان باستان است که پس از جنگ کادش و در قرن 13 قبل از میلاد به امضا رسیده است.

امپراطوری قدرتمند

از نکات قابل توجه در تاریخ هیتی ها، معاصر بودن آنان با مصری های باستان است که برخی منابع تاریخی آنها را عینا شبیه به مصریان می دانند. در کتاب مقدس نیز چندین باز از امپراطوری هیتی ها به عنوان یک امپراطوری قدرتمند یاد شده است. تاریخ نیز گواه این سخن است زیرا در قرن 13 قبل از میلاد نبرد بزرگی بین آنها و مصری ها اتفاق افتاد که نبرد کادش نام دارد. این نبرد قدیمی ترین نبرد تاریخ بشر است که اطلاعات  نیروها و آرایش آنها در تاریخ ثبت شده است. در این جنگ هیتی ها توانستند فرعون رامسس بزرگ را از پای در بیاورند و مصری ها را مجبور به عقب نشینی تا مصر کنند. سال ها بعد این دو کشور معاهده ی صلح بین یکدیگر امضا کردند که این پیمان ، قدیمی ترین معاهده در جهان نام گرفت. نکته ی جالب توجه ازدواج راسس با یکی از شاهزادگان هیتی بود که به عنوان تضمین صلح از طرف مصری ها انجام گرفت!

بناها و ساختمان های زیبا در خاتوشا

هرچند امروزه فقط خرابه هایی از شهر باستانی خاتوشا باقی مانده است ، اما دیدن آثار به جای مانده و مطالعه بر روی این بناها ی تاریخی و باستانی ما را از وجود معماری زیبا و منحصر بفردی که این شهر در زمان حیات خود داشته است آگاه می کند. خاتوشا در زمان حیات و رونق خود حدود 8/1 کیلومتر مربع و نزدیک به 50 هزار نفر جمعیت داشته است! این شهر دارای دو بخش بیرونی و درونی است که دیوار های مستحکم و بلندی هر دو بخش شهر را محصور می کند. دیوار خارجی ،که آثار این دیوار هنوز هم قابل مشاهده است، حدود هشت کیلومتر می باشد که به منظور محافظت از تمام شهر در برابر تهاجمات دشمنان ایجاد شده است. شهر بیرونی درقسمت جنوبی شهر خاتوشا در ترکیه واقع شده است که حدود یک کیلومتر مربع امتداد یافته است. از قسمت های دیدنی و جذاب شهر بیرونی، دروازه هایی با تزئینات و حجاری های فوق العاده زیبا است که منقش به سربازان جنگجو، شیر ها و مجسمه ی ابولهول می باشد. می توان گفت بزرگ ترین بنای شهر باستانی خاتوشا، قلعه ی بلندی است که در مرکز شهر قرار داشته است  و دارای ساختمان های اداری بزرگ و چندین معبد بوده. علاوه بر این ، چهار معبد دیگر نیز در این شهر قرار داشته که هر کدام در حیاتی ایوان دار ساخته شده بود. ساختمان های مسکونی و سکولار نیز در کنار این معبد ها وجود داشته اند . همچنین ساختمان هایی که برای اقامت خانواده ی سلطنتی بودند  معمولا در مناطق بلند و مرتفع بنا شده بودند. در خارج از دیوار های شهر خاتوشا ، گورستان این شهر واقع است که هیتی ها مردگان را ابتدا سوزانده و در این مکان دفن می کردند. در گذشته اطراف شهر خاتوشا را زمین های حاصلخیز، تپه ها و جنگل های سرسبز دربر میگرفت و مردم این شهر از آنها برای کشاورزی، چرای دام و تامین چوب مورد نیاز برای ساخت و نگهداری شهر خود استفاده می کردند.

در اختیار داشتن پیشرفته ترین ارابه های آن زمان

نکته درخشانی که در تاریخ امپراطوری هیتیان و کشور ترکیه به چشم می خورد، تخصص بالای هیتی ها در ساختن ارابه است. تاریخ نشان می دهد که هیتیان در زمان حیات خود مهارت و تخصص بالایی در زمینه ساخت ارابه ها داشتند به گونه ای که سریع ترین و سبک ترین ارابه های آن زمان ساخته دست این مردمان بوده است. تفاوت دیگری که این ارابه ها نسبت به دیگر ارابه ای آن زمان داشتند، این بود که با وجود اینکه هیتی ها در عصر برنز زندگی می کردند، آنها را با ابزار های آهنی می ساختند. این ارابه ها موجب تسهیل حمل و نقل می شدند و در نبرد ها نیز امتیاز ویژه ای برای آنان به شمار می رفته است.

سرنوشت تلخ برای پایتخت هیتی ها

با پایان یافتن حکومت هیتی ها در قرن 20 قبل از میلاد ، شهر باستانی خاتوشا نیز ویران شد و ازبین رفت. بررسی های انجام شده توسط باستان شناسان نشان می دهد که این شهر در یک آتش سوزی به طور کامل سوخته است. از آنجایی که تاکنون اسناد مهم زیادی از این شهر قدیمی پیدا نشده است ، این احتمال داده می شود که ساکنین شهر قبل از ویران شدن ، آنجا را ترک کرده و اسناد و اشیای مهم را با خود برده اند. برخی از مردم ترکیه می گویند شهر خاتوشا قبل از کشف شدن ، بیشتر به یک شهر ارواح شبیه بوده است!