یکی از شناخته شده ترین و نام آورترین تالاب های ایران، تالاب میانگران خوزستان است که در حوالی شهرستان ایذه (دفاصل 1.5 کیلومتری این شهرستان) در قسمت شمال شرقی این استان قرار گرفته است. از تالاب میانگران تا به امروز مساحت دقیقی به دست نیامده، اما چیزی که به نظر می رسد، این است که مساحت این جاذبه طبیعی که از سرگذشت تاریخی حائز اهمیتی نیز برخودار می باشد، بالغ بر 2400 هکتار می باشد. پس اگر توجه شما نیز به این تالاب وسیع و جذاب جلب شده، با همگردی در ادامه این مطلب همراه شوید تا اطلاعات بیشتری از تالاب میانگران ایذه را به دست آورید.
تالاب زیبای میانگران
از جمله تالاب های وطنی، تالاب میانگران ایذه است که در بخش کوهپایه ای رشته کوه زاگرس و در قسمت جنوب غربی دامنه این کوه واقع شده است. تالاب میانگران در استان خوزستان قرار گرفته و در کنار تمامی جذابیت های طبیعی خود، از بناها و آثار مختلف مرتبط با عصر عیلامیان برخوردار می باشد. این تالاب که در فاصله مکانی یک و نیم کلومتری شهرستان ایذه، جا خوش کرده، بسیار وسیع می باشد و به آن شط منقار نیز گفته می شود! تالاب میانگران خوزستان آنقدر شناخته شده و مطرح است که در اغلب نوشته های کلاسیک جهانی به عنوان نمادی از ایران، از این تالاب نامی به میان آورده شده است. جالب است بدانید که تا به امروز هیچ آمار دقیق و قاطعی در خصوص وسعت این حوضچه آبی به دست نیامده و تنها می توان وسعت آن را به عددی همچون 2400 هکتار نسبت داد که در فصل های بارش نزولات آسمانی، بیش از 3 هزار هکتار بلکه هم بیشتر و در فصول گرم و خشک سال، کمتر از 2500 هکتار می شود! این تالاب کوهستانی، پل ارتباطی شما و جنوب در محدوده پرندگان کوچ کرده می باشد و به سبب توانایی های بصری و متنوع خود یکی از چشم نوازترین مناظر طبیعی ایران همراه با پتانسیل بالای گردشگری می باشد! اگر از طرف های اهواز، شهر کرد یا باغملک و حتی اصفهان تصمیم گرفتید که به سوی شهر ایذه حرکت کنید، در نزدیکی ایذه با دشتی خرم و سرسبز مواجه می شوید که این دشت همان تالاب میانگران می باشد. ناگفته نماند که تالاب بندون نیز در کنار مسیر ایذه - شهرکرد - اصفهان به چشم می خورد! تالاب میانگران از نام های مختلف دیگری همچون شیخان، منقار، پرچستان (گورویی و اورک شالو) و فاروم (قلعه گژدم) نیز در میان مردم محلی خوزستان برخوردار است. نکته جالب توجه در خصوص این تالاب این است که این جاذبه طیبعی در سال 1389 مورد تایید سازمان محیط زیست ایران به سبب اقلیم پناهگاهی خود برای جانوران حیات وحش این منطقه، قرار گرفته است.
شرایط محیطی تالاب میانگران
متاسفانه به دلیل برداشت حجم آب های نامتعارف از این مخزن آبی، هم به زودی شاهد خشک شدن آن خواهیم بود و هم تاکنون بسیاری از مناظر سرسبز کناری این تالاب رو به نابودی رفته اند! خشک شدن طبیعت بکر موجود در این منطقه از سال 1376 به این سمت با حمله هزاران قورباغه به این جاذبه طبیعی در حال شدت گرفتن است. بهترین زمان برای جبران بحران آبی در تالاب میانگران خوزستان مربوط است به فصل زمستان و ماه دی و بیشترین تبخیر آب داخل آن نیز مربوط می شود به فصل تابستان و اوایل پاییز. شرایط محیطی تالاب در فصول گرم سال، شرجی و در فصول سرد سال، بسیار سرد می باشد. میانگین تبخیر ماهانه تالاب، 173 میلی متر و حداقل رطوبت موجود در آن نیز 25 درصد گزارش شده است.
جاهای دیدنی اطراف تالاب
این نقطه طبیعی همانطور که در قسمت قبل نیز به آن اشاره کردیم در کنار اهمیت داشتن از نظر جنبه های طبیعی، از مکان ها و بناهای بسیار زیاد تاریخی نیز برخوردار است. تالاب میانگران ایذه در اطراف خود به روستاهایی همچون کرم علی وند، یار علی وند، میانگران علیا، خنگ اژدر، میانگران سفلی، پرچستان علی، پرچستان فاضل، پرچستان گورویی، پرچستان اورک، راسوند، کول فرح و بلوطک شیخان ختم می شود و از وجود بناهایی نظیر اشکفت سلمان، نقوش حکاکی شده یار علی وند و کمال وند، نقش ماندگار خنگ اژدر، راسوند، قلعه گژدم و بسیاری دیگر از بناهای تاریخی متعلق به دوره عیلامیان و سایر ادوار و همچنین همنشینی با تنگه تاریخی کول فرح که پر است از تصاویر برجسته انسانی و حیوانی، بهره می برد. ناگفته نماند که تمامی این مکان ها و بناهای تاریخی می توانند دلایلی برای ادامه حیات این تالاب کم نظیر در ایران باشند و از تخریب آن تا حدامکان جلوگیری نمایند.
شغل مردمان محلی میانگران
در حال حاضر شغل عمده مردمان ساکن تالاب میانگران خوزستان، کشاورزی و دامداری است و در زمینه کاشت برنج، ماش، گندم و جو تلاش های زیادی را در منطقه انجام می دهند. لازم به ذکر است که به سبب وجود وضعیت انقراضی جانوران موجود در این تالاب، مدتی است که شکار در این منطقه و حتی حوالی آن ممنوع شده و با توجه به آزمایشات صورت برداری شده از نمونه فاضلاب های مانده در منطقه، جریمه سنگین 600 میلیون تومانی و حتی بیشتر برای متخلفان در نظر گرفته شده است!
پوشش جانوری منطقه
تالاب میانگران ایذه، زیستگاه پرندگان و جانوران مختلفی مانند خوتکا، اردک نوک پهن، فلامینگو، لک لک سرحنایی، لک لک سیاه و سفید، اردک مرمری، غاز پیشانی سفید، اردک سر سفید، حواصیل خاکستری و غیره می باشد که البته در حال حاضر، تمام شرایط زندگی این گونه از جانوران در این منطقه در هاله ای از خطرات مختلف از سوی انسان ها قرار گرفته است! از جمله آسیب هایی که از سوی انسان ها به این تالاب وارد شده، کم کردن بخش اراضی آن و تبدیل آن ها به زمین های کشاورزی می باشد که به دنبال آن تمام فاضلاب های زمین های کشاورزی و همچنین سموم خطرناک کشاورزی وارد آب های این تالاب شده است! صدمات ناشی از اقدامات انسانی پیرامون این تالاب به این مورد ختم نمی شود و اصلی ترین آسیب به محیط داخلی و خارجی تالاب میانگران خوزستان را، اجرای طرح آبیاری زمین های کناری آن وارد می کند که با توجه به فصول گرم و خشک و کاهش میزان بارش در منطقه، سطح آب این تالاب نیز پایین تر از گذشته رفته که این یعنی یک هشدار جدی!
پوشش های گیاهی منطقه
از پوشش های گیاهی این جاذبه گردشگری می توان به نی، گیاهای محلی به نام های شتی و پاوکده، گیاهان مرتعی، خارشتر، انواع یونجه، شنبلیله و دیگر گیاهان موجود در منطقه اشاره داشت. لازم به ذکر است که به دلیل عدم اتصال تالاب به منبع آبی غنی، در تمام طول سال، حجم آبی درون تالاب را بارش های فصلی، آب شدن برف ارتفاعات رشته کوه های زاگرس و حتی می توان گفت فاضلاب های شهری تشکیل می دهند، با این وجود، در حال حاضر شرایط چندان مطلوبی بر این تالاب حاکم نمی باشد.
دسترسی به تالاب
برای تماشای تمام زیبایی های نهفته در این منطقه می توانید پس از وارد شدن به شهرستان ایذه، خود را در جاده پیون قرار دهید و یا از راه های مختلف دیگری که به روستاهای کول فرح، پرچستان و دیگر روستاهای نزدیک به این تالاب منتهی می شوند، استفاده نمایید.
