اگر به شما بگویند قرار است تلفن همراهتان به مدت یک هفته در یک محفظه‌ی امن نگهداری شود و شما حق نگاه کردن، لمس کردن و حتی استفاده از آن را ندارید، چه عکس‌العملی نشان می دهید؟ دانه‌های عرق روی پیشانیتان مینشیند؟ لب‌های‌تان می‌لرزد؟ مانند بچه‌های دو ساله کج خلقی میکنید؟ و یا اینکه نمیدانید چه عکس العملی انجام دهید؟ طی ۵ سال اخیر محققان مختلفی از سراسر دنیا به بررسی و تحقیق درباره‌ی تاثیر فناوری‌های جدید از جمله تلفن همراه بر سلامت کاربران پرداخته‌اند. ترس جداشدن از تلفن همراه، بیماری‌ایست که در علم روانشناسی نوموفوبیا نامیده میشود و به معنی ترس از بدون موبایل بودن است.
«یک دقیقه هم آرام و قرار نداشتم، مدام دلم می‌خواست با همه گلاویز بشم. ذهنم یک لحظه هم آرامش نداشت. رغبت نداشتم کاری انجام بدهم. برای بار هزارم داخل کیفم را نگاه کردم. نه اونجا هم نبود. دوست داشتم زودتر از محل کارم مرخصی ساعتی بگیرم و برگردم خونه. آخه گوشیم تو خونه جا مونده بود. چه‌طور می‌تونستم تا ساعت چهار بعد از ظهر صبرکنم که به خونه برگردم؟! پیامک‌ها، تماسهایی که رد شده بود، از همه مهمتر پیام‌های تلگرام و گروههایی که در آن عضو بودم ... همه‌ی همکاران و دوستانم فکر میکردند که من مریض شدم، چون هر وقت من را میدیدند چه تو مهمونی، محل کار یا حتی وقت خریدن کردن، موبایلم جزء جدانشدنی من شده بود. هرکس می‌رسید توصیه‌ای بهم میکرد و سعی میکرد از بدیهای وابستگی به تلفن همراه بهم بگه. خودم هم از این وضعیت خسته شده بودم و بیشتر از این احساس میکردم از نظر جسمی هم دچار مشکل شدم. خوابم به هم خورده بود، سردرد داشتم، همیشه احساس خستگی و بی‌حوصلگی داشتم و از همه بدتر اینکه وقتی موبایلم در کنارم نبود، احساس خلا میکردم. تا اینکه تصمیم گرفتم گشتی تو اینترنت بزنم تا راهی پیدا کنم که از شر این این بلا خلاص بشم و معلوم شد که نشانه‌های من از اعتیاد به موبایل گذشته و من دچار نوعی اختلال به نام نوموفوبیا هستم که به تازگی شناخته شده است».
حالا این نوموفوبیا چی هست؟
ترس و استرس افراطی و غیرمنطقی که به هنگام نبود تلفن همراه در فرد ایجاد میشود نوموفوبیا نام دارد. اگرچه این نوع بیماری کاملا جدید است اما بسیار شایع بوده و میلیون‌ها نفر را در سراسر دنیا تحت تاثیر قرارداده است.
در تحقیقاتی که انجام شده است نشان میدهد زنان بیشتر از مردان درگیر این بیماری میشوند و در مقایسه با 61 درصد مردانی که میترسند از گوشی خود جدا شوند، 70 درصد زنان هستند که این ترس را در خود دارند. البته در مقابل تحقیقات نشان میدهد که بیشتر مردان هستند که تمایل دارند دو گوشی همراه خود داشته باشند، که اگر یکی از آنها را از دست دادند دچار استرس زیادی نشوند.
بیشترین افرادی که هنگام جدا شدن از تلفن همراه عرق سرد روی پیشانیشان مینشیند و کنترل خود را بر روی شرایط از دست میدهند و اضطراب زیادی را تجربه میکنند، نسل جوان هستند و علائم این بیماری در سنین 18 تا 32 بیشتر و با شدت و مدت زیادتری دیده میشود.
آیا من هم نوموفوبیا گرفتم؟
فرض کنید یک روز که از منزل بیرون میروید، در نیمه‌ی راه به یاد بیاورید که تلفن همراهتان را جا گذاشتید. چه احساسی به شما دست میدهد و چه هیجانی را تجربه میکنید. این یک آزمایش ساده است تا ببینید آیا شما نیز نشانه‌های این بیماری را دارید یا نه؟
این بیماری یا بهتر است بگوییم اختلال، دارای نشانه‌هاییست که اگر فردی آنها را در خود میبیند، بهتر است نسبت به وضعیت خود آگاهی بیشتری پیدا کند و درصدد برطرف کردن این علائم باشد.
نشانه‌های جسمی
علائم جسمی از مهم ترین و آشکارترین نشانه‌های این بیماری هستند که از جمله میتوان به استرس و آستانه‌ی تحمل پایین، تعریق زیاد و ... در موقع عدم توانایی در استفاده از تلفن همراه به هر دلیلی اشاره کرد. در این مواقع که فرد از موبایل خود جدا میشود احتمالاً به تپش قلب، درد قفسه‌ی سینه و تندی تنفس دچار میشود.
نشانه‌های روانشناختی
نشانه‌های روانشناختی شامل عوامل پیچیدهای از جمله نوع تفکر فرد و تجربه‌ی هیجان‌هایی میشود که به آن دچار میشود. دیدگاه‌های منفی نسبت به خود، عزت نفس پائین، برون‌گرایی یا درون‌گرایی شدید، تکانش‌گری و هیجان‌خواهی منفی از عواقب بد وابستگی به تلفن همراه هستند. در این گونه نشانه‌ها فرد تمام هویت خود را در داشتن و همراه بودن تلفن همراه خود میبیند و بدون این وسیله قادر به انجام هیچ فعالیت اجتماعی نیست و دلیل آن هم این است که این روزها تلفن همراه تنها کاربرد تماس برقرار کردن ندارد و شامل فعالیت‌هایی از جمله عکس گرفتن، ذخیرهی اطلاعات، ارتباط در شبکه‌های اجتماعی و ... می شود. می‌بینید بیش از نیمی از کاربران تلفن همراه، درصورت تمام شدن شارژ باتری یا به همراه نداشتن تلفن خود دچار اضطراب میشوند و یا هنگامی که موبایلشان را در منزل جا می‌گذارند٬ احساس ترس و استرس به آنها دست میدهد و در موارد شدیدتر ترس از دست دادن تلفن همراه همیشه ذهن فرد را به خود مشغول میکند.
نشانه‌های رفتاری
افرادی که دچار وابستگی به تلفن همراه خود هستند، برای پیشگیری از اضطراب، تلفن خود را همیشه فعال نگه میدارند، همیشه با خود شارژ به همراه دارند، شماره تلفنهای متعدد دارند و همیشه به دلیل ترس از گم شدن تلفن، یک تلفن اضافه به همراه دارند.
این نوموفوبیا درمان هم دارد؟
راههای درمان متعددی برای درمان این وابستگی و کاهش پیامدهای منفی آن وجود دارد. اما در همه‌ی این راههای درمان سعی میشود که به بیماری که این علائم را دارد، آموزشهای مبتنی بر کاهش استرس و راهکارهای جایگزین کردن موبایل آموزش داده شود. بهترین راهحلی که میتوان برای درمان نوموفوبیا مطرح کرد این است که شخص نیاز خود به تلفن همراه را کم کند و کمکم سعی کند این وسیله را غیر از مواقع لزوم از خود دور نگه دارد. البته در زندگی امروز این امر بسیار سخت و تقریباً غیرممکن است اما باید سعی شود تا وابستگی‌های روانی به این دستگاه را از بین برد. برخی از رایج‌ترین راهکارها شامل موارد زیر میشود:
آرامش ذهنی
در این روش به بیمارانی که دچار علائم جسمی از جمله تپش قلب،گرفتگی عضلات و ... میشوند راههایی از جمله کاهش اضطراب آموزش داده میشود که شامل تمرین‌های آرام سازی بدن و دور کردن تنش عضلانی است.
موبایل یک وسیله است و نه چیز دیگر
مثلا به بیماران آموزش داده میشود اخبار روزمره را از روی تلفن همراه خود پیگیری نکنند و تنها برای برقراری تماس از آن استفاده کنند.
آموزش راه حل جایگزین
به بیشتر مبتلایان توصیه میشود همیشه همراه خود یک کارت تلفن داشته باشند تا هروقت که نتوانستند از گوشی تلفن همراهشان تماس بگیرند، از آن استفاده کنند. در ضمن لیستی از مخاطبان و شماره تلفنهای افرادی که با آنها در ارتباط هستند را تهیه کنند تا در صورت گم کردن تلفن همراه با آنها در ارتباط بمانند.
درنظر گرفتن ساعت مشخص برای فرد
باید سعی کرد تا استفاده از این وسیله محدود کرد و فرد تنها وقتی از آن استفاده کند که نیاز به زنگ زدن داشته باشد. برای مثال می‌تواند، بازی‌های گوشی را پاک کند یا از برنامه‌های اینترنتی آن کمتر استفاده کند، لزومی ندارد که شب‌ها اخبار را از اینترنت بگیرد، باید تنها به گوشی خود به عنوان یک وسیله ارتباطی ساده نگاه کند و یا اینکه به جای عضویت در چندین شبکه اجتماعی، در یک شبکه فعالیت داشته باشد.
