اکثر تلفن های امروزی یک شکل به نظر می رسند. یک نمایشگر بزرگ، احتمالا با یک دکمه فیزیکی (که گویا عصر آن هم به سر آمده) و چندین دکمه در حواشی. بدنه معمولا از فلز و پلاستیک ساخته شده و شاید هم شیشه های با کیفیت و سرامیک های زیبا که چشم هر کسی را به خودش جلب می کند.
یک دوربین بالای نمایشگر قرار گرفته، یک یا دو دوربین هم در قسمت پشتی برای ثبت زیباترین تصاویر. احتمالا جدیدترین تغییر، حذف حواشی نمایشگر و ساختن نمایشگرهای لبه تا لبه بوده و کمی هم لبه ها خمیده شده تا جلوه دستگاه را شکوهمندتر کند.
به واسطه پیشرفت سخت افزار و تکنولوژی به کار رفته در پردازنده ها و بهبود نرم افزارهای سوار بر آن، کاربران مجبورند هر دو-سه سال یک بار تلفن های شان را با یک مدل به روز شده تر عوض کنند. به هر حال، موبایل ها مثل یک کیس کامپیوتر نیستند که بخواهید قطعات آن را عوض کنید و جان تازه بگیرد.
استانداردهای طراحی موبایل طی 10 سال گذشته چندان تغییر عمده ای نکرده و کلیت تعریف بالا حفظ شده. اولین آیفون که سال 2007 آمد را ببینید و آن را با آخرین آیفون مقایسه کنید. درست است که نمایشگر بسیار بزرگتر شده، باریک شدن دستگاه را نمی توان منکر شد اما تقریبا اصل ماجرا حفظ شده و تغییر انقلابی و بزرگی که با معرفی آیفون در سال 2007 رخ داد را، پس از این همه سال شاهد نیستیم.
با این حال، طی چند سال گذشته، شکل جدیدی از ارائه این محصولات در میان تولیدکنندگان مطرح شده که تاکنون چندان موفق نبوده اند. تلفن های ماژولار می توانند هزینه تعمیرات راکاهش داده و میزان ضایعات الکترونیکی را به حداقل برسانند. از طرفی کاربر مدت زمان بیشتری می تواند از همان قطعه ای که در دست دارد استفاده کرده و فقط ماژول های آن را تعویض کند. شاید شما هم علاقه زیادی به تغییر و تنوع نداشته باشید.
حالا چند روز بیشتر به آغاز بزرگترین گردهمایی سال تولیدکنندگان تلفن های همراه در اسپانیا باقی نمانده. همه در کنگره موبایل بارسلون حاضر خواهند بود تا پیرامون آینده صنعت موبایل طی یک سال آینده حرف بزنند و محصولات شان را به نمایش بگذارند.
اما آیا پس از شکست ال جی جی 5، تلفن های ماژولار باز می گردند؟ آیا شرکتی را خواهیم دید که بخواهد یک قدم دیگر به جلو برداشته و جسارت در طراحی موبایل را به رخ دیگر کمپانی ها بکشد؟ به همین بهانه نگاهی داریم به تاریخچه این موبایل ها و از گذشته تا به امروز را بررسی می کنیم.
تاریخچه طراحی ماژولار
جای تعجب نیست که ایده گجت های ماژولار از مدت ها پیش از آنکه اسمارت فونی وجود داشته باشد مطرح شده بود. اکثر ما حداقل یک کامپیوتر در خانه مان داریم که از چندین قطعه ماژولار تشکیل شده. گرافیک، سی پی یو، مادربورد و... که همگی روی یکدیگر قرار می گیرند و یک گجت قدرتمند را پدید می آورند.
شما هر زمانی که بخواهید می توانید کارت گرافیک تان را با ورژن امروزی ارتقا دهید و یا یک سی پی یو جدید و پر سرعت بخرید تا دسکتاپ شما همیشه با قدرت روز پیش برود. بنابراین، ایده داشتن قطعات الکترونیکی قابل تعویض برای امروز یا حداکثر سه-چهار سال پیش نیست.
این ایده سپس به دستیارهای دیجیتال شخصی (PDA ها یا همان کامپیوترهای قابل حمل) رسید و در سال 1999 میلادی، Visor از کمپانی Handspring، اولین دیوایس همراهی بود که چنین قابلیتی داشت.
Springboard Expansion Slot این قابلیت را به Visor می داد تا به عنوان جی پی اس، تلفن، مودم و حتی یک دوربین عمل کند اما فقط یک ماژول در آن واحد می توانست روی جایگاه مخصوص قرار بگیرد.
علی رغم محدودیت های شان، دستیارهای دیجیتال شخصی در زمان خودشان انقلابی اساسی بودند و این نوآوری، جایزه بهترین دیوایس همراه را از سوی PC Magazine Awards در سال 1999 برای هنداسپرینگ به ارمغان آورد.
اولین تلفن ماژولار
اولین تلاش واقعی در رابطه با فروش یک تلفن همراه ماژولار را می توان به استارتاپی که Modu نام داشت نسبت داد. تلفن عجیب و غریب آن ها در کنگره جهانی موبایل سال 2008 معرفی شد و به خاطر وزن 40.1 گرمی اش، هنوز هم رکورددار گینس به عنوان سبک ترین موبایل دنیا است.
Modu را می شد در محفظه های تلفن مانندی (که اصطلاحا با نام ژاکت) شناخته می شد قرار داد که هر کدام از این ژاکت ها، عملکردهای جدید و دکمه های تازه ای برای تلفن پدید می آورد.
تلاش این استارتاپ آسیایی بسیار شجاعانه بود اما تمام فعالیت های شان تحت تاثیر حضور آیفون قرار گرفت و هیچکس به آن ها توجهی نکرد. در نتیجه، Modu هم اوایل سال 2011 به فعالیت های خود خاتمه داد و بسیاری از پتنت هایش را به گوگل فروخت.
پروژه آرا و فون بلاکز
فون بلاکز اولین اسمارتفون ماژولار بود که نظر عموم مردم را به خودش جلب کرد. دیو هاکنز، طراح هلندی در سال 2013 این طرح را ارائه داد و بلافاصه به خاطر نوین بودن ساختار دستگاه همراه و بلاک های کوچکی که به بدنه اصلی دستگاه متصل می شدند معروف شد.
به طور کل، فون بلاکز گونه ای بود که هر شخصی می توانست موبایل خودش را به شکل مورد علاقه اش بسازد. بسیاری از مردم انتظار داشتند که فون بلاکز به عنوان یک محصول واقعی و قابل خریداری در بازار ارائه شود اما هاکنز هیچ وقت نخواست که دستگاه را خودش بسازد.
هدف وی، تشویق کمپانی های بزرگ برای تولید چنین محصولی بود تا حجم زباله های الکترونیکی را کاهش دهند. البته نوع نگاه هاکنز، شرکت های بسیاری نظیر شیائومی و ZTE و همچنین استارتاپ هایی مثل فیر فون و پازل فون را برانگیخت.
با این حال، بزرگ ترین دستاورد فون بلاکز شاید پروژه آرا گوگل باشد. پروژه آرا سهم گوگل در تلاش برای امکان پذیر ساختن تلفن های ماژولار بود. آرا در حقیقت توسط تیم ATAP موتورولا (زمانی که هنوز بخشی از گوگل بود) اداره می شد و پس از فروش موتورولا هم گوگل تصمیم گرفت تا ATAP را نگه دارد.
هدف ابتدایی پروژه آرا معرفی «یک تلفن ماژولار برای تمام دنیا» بود. بدنه اصلی 50 دلار بود و باقی قطعات از سی پی یو و جی پی یو گرفته تا دوربین، همگی تکه های لگو مانندی بودند که به بدنه دستگاه می چسبیدند تا یک موبایل کامل را شکل دهند.
با این حال، ماه مه 2016، ایده اولیه کنار گذاشته شد و گوگل تصمیم گرفت یک تلفن با هسته مرکزی غیر قابل ارتقا بسازد که همه کار را انجام می دهد. ماژول ها تبدیل شدند به بسته های تکمیل کننده که فقط ویژگی ها را ارتقا می دهند.
اهالی مانتین ویو بعدها تصمیم گرفتند که پروژه آرا را به طور کامل لغو کنند اما حالا تکنولوژی را در ازای مبلغی در اختیار شرکت های شخص ثالث قرار می دهند.
فیر فون 2، ال جی جی 5 و موتو زی
به زمان حاضر می رسیم و از محصولاتی حرف می زنیم که همین حالا هم می توانید آن ها را از بازار خریداری کنید.
Modu شاید اولین تلفن ماژولار باشد اما در سال 2015، فیر فون 2 رسما اولین تلفن همراه ماژولار مدرنی خطاب شد که کاربران می توانستند بخرند. این موبایل حاصل تلاش یک استارتاپ هلندی است و با این فرض تولید شده که قابلیت تعمیر پذیری بالایی داشته باشد.
قطعات دستگاه را توسط مواد بازیافتی ساخته اند تا تولید آن آسیبی به زمین وارد نکند و در کارخانه ای سر هم بندی شده که شرایط کاری بسیار خوبی دارد. یک پیچ گوشتی ساده و کوچک فیلیپس تنها چیزی است که برای باز کردن فیرفون 2 لازم دارید و هر 7 ماژول داخلی آن بسیار ساده از جای خود خارج می شوند.
طی 6 ماه ابتدایی عرضه، حدود 40 هزار واحد به بازار عرضه شد، بنابراین نمی توانیم بگوییم که فیر فون 2 یک دستگاه پر فروش بوده اما داشتن چنین دستگاهی که توانست بالاخره در بازار عمومی عرضه شود و کارایی داشته باشد، نشان داد که تلفن های ماژولار می توانند واقعی باشند.
سال قبل، اوضاع کمی بهتر شد. دو شرکت پر آوازه و مشهور از تلفن های ماژولار خودشان رونمایی کردند. ال جی الکترونیکس، جی 5 را معرفی کرد که ماژول های آن را «دوستان ال جی» می خواند. دوستان ال جی را به راحتی می شود به بخش انتهایی دستگاه متصل و یا از آن جدا کرد.
در جی 5 می شود باتری را تعویض کرد، ماژول دوربین نصب کرد یا از ماژول تقویت کننده صدا بهره برد برای شنیدن موسیقی با کیفیتی بهتر. ماژولار ساختن پرچمدار سال، یک حرکت بسیار بزرگ از سوی شرکت کره ای بود اما نتیجه این قمار بزرگ یک شکست بود. فروش G5 بسیار ضعیف بود.
در نتیجه، ال جی تغییر مسیر داد و حالا قصد دارد با پرچمدار جدید خود، راه و روشی سنتی را در پیش گیرد. بنابراین به موتو زی می رسیم، تنها ماژولار موفق بازار. اگرچه احتمالا جی 5 فروش بیشتری در بازار داشت اما طبق پیش بینی ها و سرمایه گذاری ها، موفقیتی همراه با آن نبود.
از سوی دیگر، لنوو در تقلا است تا پس از خرید 2.91 میلیارد دلاری موتورولا از گوگل در سال 2014 به سود برسد. بنابراین سوددهی موتو زی دروید و موتو زی فورس دروید، نشانه هایی از موفقیت به عنوان یک محصول پر بازده بودند.
تلفن همراه با تعدادی وسیله جانبی تحت عنوان موتو ماد عرضه شده که از میان آن ها می توان به اسپیکر JBL SoundBoost و تعدادی ماد برای باتری و دوربین اشاره کرد.
در نهایت چه می شود؟
آیا آینده ای برای تلفن های ماژولار وجود دارد؟ سوال بسیار خوبی است اما کسی نمی تواند پاسخی به آن بدهد. آنچه ما می دانیم این است که برای زنده نگه داشتن این صنعت، اسمارت فون ها نیاز به نوآوری دارند.
بنابراین، باور داریم که اگر طرح ها به درستی اجرا شوند، یک رویکرد هوشمند و معقول ماژولار می تواند نقطه عطفی برای فروش بیشتر تلفن های همراه باشد. شاید ال جی عقب کشیده باشد اما موتورولا می خواهد موتو مادها را در سال 2017 جدی تر بگیرد و تیم های کوچک تر و تولیدکنندگان را با خود همراه سازد.
شرکت های دیگر نظیر آلکاتل و پازل فون هم تلفن های ماژولار جدیدی را امسال معرفی می کنند، بنابراین هیچ کس نمی تواند بگوید تلفن های ماژولار مرده اند یا باید فراموششان کرد.
به بعد محیطی ماجرا هم باید نگاه کنیم. ما روی سیاره ای زندگی می کنیم که منابع محدودی دارد و ماژولار شدن بخش مهمی از زندگی ما می تواند کمک بزرگی به مصرف بهینه تر این منابع محدود کرده و آینده بهتری را رقم بزند.
