تعداد اعمال جراحی زیبایی پلاستیک در کل دنیا رو به افزایش است. علت چنین گرایشی از سوی مردم به تغییرات زیباسازی مبحث بسیار گسترده ای است و اپیدمیولوژی و الگوی اعمال جراحی زیبایی صورت به مسائل فرهنگی، نژادی و... بستگی دارد.
به گزارش ، هفته نامه سلامت نوشت: تعداد اعمال جراحی زیبایی پلاستیک در کل دنیا رو به افزایش است. علت چنین گرایشی از سوی مردم به تغییرات زیباسازی مبحث بسیار گسترده ای است و اپیدمیولوژی و الگوی اعمال جراحی زیبایی صورت به مسائل فرهنگی، نژادی و... بستگی دارد.
گرچه این اعمال باعث رضایت عده ای می شود، ولی همچنان با همه تدابیر جراحان و مطالعات وسیع در این زمینه عوارض زیادی ایجاد می کنند که شاید بتوان گفت بخش زیادی از این عوارض ناشی از درخواست های غیرعادی فرد متقاضی جراحی پلاستیک صورت است.
جراحی های زیبایی در صورت متعدد هستند. اعمال جراحی شایع در ایران و سایر کشورها شامل اعمال جراحی بینی، جراحی پلک، تزریق چربی، استفاده از پروتز و مداخلات غیرجراحی زیبایی مانند استفاده از بوتاکس و فیلر یا ژل است.
هر چند امروزه هر یک از این اعمال زیبایی موفقیت بالایی دارند، ولی عاری از عارضه هم نیستند. خبر خوب این است که عوارض زیاد نگران کننده نیستند و همیشه هم ارتباطی با تکنیک های جراحی و مهارت پزشک ندارند، ولی بیشتر عوارض ایجادشده ناشی از اصرار به عمل جراحی فرد متقاضی یا اصرار به نوع خاصی از جراحی است که مشکل ساز می شود، مثلا پزشک توصیه می کند این عمل جراحی مناسب بیمار نیست، اما بیمار روی حرف خود پافشاری می کند یا این نوع بینی در آینده مشکل ایجاد می کند، ولی بیمار توجهی به توصیه مهم پزشک ندارد.
جراحی پلاستیک بینی
شایع ترین عمل جراحی در ایران و کل دنیا عمل جراحی پلاستیک بینی است. جراحی پلاستیک بینی عوارض شایع و شناخته شدهای دارد، اگرچه درصد موفقیت این جراحی 90 تا 95 درصد است. زمانی که بیمار توقع تغییرات خاصی از جراحی پلاستیک دارد و درخواست می کند باید بینی یا لب او مانند فلان هنرپیشه شود، ممکن است چنین تغییراتی در صورت او امکان پذیر نباشد و اگر جراحی انجام گیرد، احتمال عوارض بعد از عمل و نیاز به جراحی مجدد و نارضایتی بیمار وجود دارد.
عوارض جراحی پلاستیک از این قرارند: خونریزی بعد از عمل شایع ترین عارضه است. بیمارانی که حساسیت زیادی دارند، ممکن است دچار چسبندگی بینی ناشی از دستکاری سپتوم یا دیواره بینی شوند. اغلب جراحی های بینی زیر بیهوشی عمومی انجام می شود. تعداد بسیار کمی از بیماران ممکن است دچار عوارض بیهوشی شوند.
افرادی که دچار مشکلات زمینه ای مانند بیماری های قلبی- عروقی، کلیوی، فشار خون، دیابت و... باشند داوطلب خوبی برای جراحی نیستند چون درصد عوارض ناشی از بیهوشی در این افراد نسبت به یک فرد عادی چند برابر خواهدشد. بهتر است چنین افرادی انجام عمل جراحی را فراموش کنند.
رد پای تجارت
در کشور ما مسائل تجاری وارد علم جراحی پلاستیک صورت شده است. تبلیغات غیر علمی فراوان هستند، مثلا دو موردی که در کشور ما رایج شده و بیماران هم متقاضی آن هستند، عمل جراحی پلاستیک بینی با لیزر است. اگر فردی چنین ادعایی دارد، اصلا لیزر را نمی شناسد و قصدش گول زدن مشتری برای کسب درآمد است.
مورد دوم نیز تبلیغات بعضی از شرکت های مهندس است که با پرینت سه بعدی به افراد قول می دهند صورت آنها مطابق تصویر بازسازی خواهدشد. هنگامی که تصویر غیرواقعی به فرد متقاضی نشان داده می شود، پزشک برای اینکه بتواند آن تصویر را در فرد ایجاد کند، مجبور است اعضای حیاتی را در سر و صورت قربانی کند.
متاسفانه در حال حاضر نوعی بینی به نام سربالا یا عروسکی در کشور ما مد شده و بسیاری از جوانان خواهان آن هستند. برای اینکه جراح بتواند بینی عروسکی ایجاد کند باید قسمت استخوانی و غضروفی را که نگهدارنده بینی هستند و به تنفس کمک می کنند و دریچه های بینی محسوب می شوند، بردارد. در حقیقت، این بخش مهم از بینی باید قربانی ظاهر بینی شود و سلامت بینی به خطر بیفتد.
علم پزشکی متوجه شده همه استخوان ها، عضلات، بافت ها و... کارکرد مفیدی دارند و برای ادامه زندگی و داشتن کیفیت مناسب زندگی لازم اند. اگر از جراح پلاستیک بخواهیم که غضروف را به قدری بردارد که حالت قوس دار پیدا کند، نوک بینی را بردارد که نوک بینی بالا برود یا آنقدر بینی گوشتی را کوچک کند که مجبور شود نسوج زیر پوست را بردارد، ممکن است بیمار درست بعد از عمل جراحی دچار نکروز بینی شود.
سوراخ شدن غضروف میانی بینی، افتادگی نوک بین و نمایان شدن غضروف های داخلی بینی نیز عوارض دیگر جراحی بینی هستند. در صورتی که بیمار راضی باشد و در جوانی دچار عارضه نشود باید انتظار این را داشته باشد که در سال های بعد عوارض سراغ او بیایند. در دوران سالمندی پوست خاصیت الاستیته و ارتجاعی خود را از دست می دهد و بینی حتما دچار مشکل خواهدشد.
اگر بخواهیم چنین مشکل خود خواسته ای را با عمل جراحی بعدی برطرف کنیم، عمل فوق العاده پیچیده خواهد بود و مستلزم برداشتن غضروف از سایر نقاط بدن مانند دنده، گوش و... است. این مشکلات در سنین بالا ممکن است به صورت چین و چروک پوست، اختلال در تنفس، فرورفتگی پره های بینی، سردرد و... نمایان شود.
وقتی پزشک به بیماری که بینی گوشتی دارد می گوید نتیجه عمل جراحی پلاستیک خوب نخواهد بود، بهتر است بیمار بپذیرد زیرا در این بیماران احتمالا نکروز سطحی پوست، برجستگی و فرورفتگی سطحی پوست بینی و ناهنجاری به نام بینی منقار طوطی وجود دارد. (پشت بینی متورم و قسمت پایین بینی به سمت پایین متمایل می شود.)
زیبایی بینی باید به گونه ای باشد که در کارکرد طبیعی آن اشکال ایجاد نکند. زیبایی با اختلال در ساختار بینی پیامدی جز دردسر و جراحی های متعدد و هزینه بالا و آزار و اذیت بیمار ندارد.
عمل جراحی پلک
عمل پلک نیز در کشور ما رایج است. این عمل در افرادی که به دلیل سن بالا دچار افتادگی پلک یا به طور ژنتیکی دچار افتادگی پلک هستند، انجام می شود. عمل جراحی پلک مانند هر عمل جراحی زیبایی دیگری نیاز به شرایط دارد و اگر شرایطی رعایت نشود، احتمال این عوارض وجود دارد.
اگر این کار بدون وجود متخصص بیهوشی و اتاق عمل استریل انجام شود، نتیجه ای جز عفونت و مشکلات بعد از عمل نخواهد داشت. در بعضی از موارد اصلا این عمل جراحی زیبایی نباید انجام شود. افرادی که داروهای اعصاب و روان یا داروهایی که باعث خشکی چشم می شود، مصرف می کنند، همچنین افرادی که دچار خشکی چشم اکتسابی یا مادرزادی هستند و فرم قرارگیری پلک نامناسب است و افتادگی پلک مادر زادی دارند نباید جراحی زیبایی پلک انجام دهند یا لازم است قبل از جراحی درمان هایی روی پلک انجام گیرد.
عوارض در این افراد زیاد است. یکی از عوارض شایع خونریزی بعد از عمل است که گاهی به بینایی فرد هم آسیب می زند. عفونت های مکرر چشم نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در دراز مدت نیز احتمال افتادگی مجدد پلک و تکرار عمل جراحی زیبایی و ترمیمی وجود دارد.
تزریق چربی
تزریق چربی نیز آمار زیادی از اعمال زیبایی صورت را به خود اختصاص داده است. تکنیک های جدید وجود دارد که با استفاده از آن می توان پیوند چربی را از نواحی دیگر بدن به صورت انتقال داد.
در طول زمان و با افزایش سن چربی های همه نقاط بدن و صورت تحلیل می رود و باعث می شود در ناحیه صورت فرو رفتگی هایی ایجاد شود. در این مواقع جراحی بدون بازسازی بافت صورت تاثیر زیادی در بهبود زیبایی ندارد، اما نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم مشکلاتی است که در تزریق چربی ایجاد می شود.
مردم دقت کنند این کار باید در محیط تمیز و استریل و توسط پزشک متخصص در این زمینه انجام شود. برداشت چربی از شکم و تزریق آن به صورت نباید در مطب انجام گیرد چون احتمال عفونت، ایجاد آبسه و برجستگی و فرورفتگی بسیار بالا خواهدرفت. حتی اگر فرد تزریق کننده تکنیک مناسبی به کار نبرد، ممکن است انسداد عروق و آمبولیزاسیون چربی اتفاق بیفتد. البته مورد نادری است.
پروتز
پروتزها از موادی ساخته شده اند که برای بدن بی خطر هستند. درواقع، هنگام قرار گرفتن داخل بدن واکنشی ایجاد نمی کنند و باعث صدمه به بافت نمی شوند. شایع ترین پروتز، پروتز چانه و سپس گونه است که در سال های اخیر رایج شده است.
عوارض ناشی از پروتز
پروتز باید در شرایط استریل و در اتاق عمل انجام شود. گاهی پزشک توصیه می کند مثلا پروتز شماره 2 برای گونه بیمار مناسب است، ولی بیمار پروتز بزرگ تری درخواست می کند. در این مواقع پروتز نامناسب خواهدبود و احتمال بروز عوارضی مانند عفونت، ایجاد آبسه، هماتوم یا خونمردگی وجود دارد. همچنین ممکن است پروتز از مکان خود جا به جا شود. در این مواقع پروتز حتما باید خارج شود.
روش های زیبایی غیر جراحی
یکی از روش های رایج غیرجراحی تزریق بوتاکس است. بوتاکس سم باکتری به نام «کلستریدیوم بوتولینوم» است که برای فلج کردن عضلات استفاده می شود. این سم را نمی توان برای همه افراد استفاده کرد. حتی برای ناحیه محدودی از بدن یعنی یک سوم فوقانی صورت قابل استفاده است و اگر در نقاط دیگر استفاده شود، احتمال ایجاد عارضه بالا می رود.
یکی از عوارض مهم تزریق بوتاکس گسترش نامناسب این ماده در صورت است. وقتی بوتاکس در اطراف چشم تزریق می شود، احتمال گسترش آن و افتادگی پلک وجود دارد، اما خوشبختانه این عارضه گذراست و با گذشت زمان برطرف خواهدشد.
مورد دیگر حساسیت نسبت به بوتاکس است. افرادی که به طور مکرر از بوتاکس استفاده می کنند، ممکن است در درازمدت بدنشان نسبت به این ماده مقاومت پیدا کند که در آن صورت نیاز به نوع دیگری از بوتاکس است.
فیلر
مصرف فیلر یا ژل نیز در کشور ما رو به افزایش است. فیلر برای برجسته کردن لب ها، زاویه فک و صورت و... استفاده می شود. تزریق فیلر نیز در بعضی مواقع عارضه ایجاد می کند. فیلرها در همه جای دنیا برای زیبایی موقت استفاده می شوند و اگر شرکتی یا فردی ادعا کند که فیلر دائمی دارد، حتما قرار است از ماده منسوخ و غیرمقبولی برای صورت بیمار استفاده کند.
چند سال قبل افرادی که از فیلر های نامرغوب استفاده کردند، دچار عوارض شدیدی شدند و سال ها طول کشید تا پزشکان با جراحی های متعدد و پیچیده صورت را به وضعیت نسبتا قابل قبولی درآوردند. آبسه های مکرر، جابجایی فیلر، نکروز یا مگر بافت اطراف فیلر و... از عوارض بسیار بد این نوع از فیلرها بود، اما خوشبختانه فیلرهای جدید عوارض قبلی را ندارند. با وجود بهبود در کیفیت این نوع از فیلرها، باز هم عوارضی دارند که باید به آن توجه شود.
مهم ترین و خطرناک ترین عارضه فیلر نکروز پوستی است. اگر فرد بعد از تزریق احساس کند ناحیه یا نواحی اطراف تزریق گزگز می کند، رنگ پوست هم سفیدتر از اطراف است و بعد از مدتی درد شدید ایجاد و در نهایت پوست سیاه شد، حتما باید به پزشک مراجعه کند. (البته نباید مراجعه به پزشک را آنقدر به تاخیر انداخت تا پوست سیاه شود).
این علائم نشانه های مردن بافت است و در صورتی که جلوی آن گرفته نشود، منطقه وسیعی درگیر خواهدشد. این عارضه زمانی ایجاد می شود که فرد متقاضی بوتاکس، درخواست غیرمعمولی از پزشک دارد، مثلا وقتی پزشک می گوید این مقدار از بوتاکس برای برجسته کردن لب ها کافی است و بیمار درخواست میزان بیشتر کند، احتمال عارضه زیاد می شود.
فیلرها یا ژل های نامناسب باعث ایجاد عفونت می شوند. افرادی که دچار عفونت هستند، مثلا بیماری تبخال دارند و داروی مناسبی هم استفاده نمی کنند با تزریق ژل ممکن است دچار عفونت شوند. عارضه بعدی تجمع فیلر در ناحیه خاصی است که به صورت برجستگی و فرورفتگی بروز می کند.
کوچک سازی بینی؛ بدون جراحی؟!
دکتر ابراهیم رزم پا، فوق تخصص جراحی سر و گردن، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران: دستگاه هایی با اسامی مختلف در رسانه ها تبلیغات می شوند و مردم نیز تمایل زیادی برای استفاده از آنها دارند، مثلا فرض کنید دستگاه کوچک کننده بینی که قیمت کمی دارد و می تواند بینی را کوچک کنی، طبیعی است که فرد نا آگاه این وسیله را ترجیح می دهد به میلیون ها تومان هزینه جراحی و دشواری اتاق عمل و... .
چنین دستگاهی ممکن است در بعضی افراد تاثیر موقت داشته باشد و سیستم حرارتی دستگاه باعث بخار شدن مقداری از آب میان بافتی شود، اما این تاثیر موقت است. البته این دستگاه عارضه چندانی ندارد، ولی اگر مدت طولانی استفاده شود، ممکن است منجر به سوختگی بافت شود. خرید این دستگاه فقط هدر دادن پول است.
لیزر باعث کوچک شدن بینی نمی شود. زیرا عملکرد محدودی دارد و نمی تواند غضروف، استخوان و گوشت های اضافه را از بین ببرد. بنابراین ادعای کوچک کردن بینی با لیزر، دروغی بیش نیست. لیزر در بینی فقط برای ترمیم های ظریف مثل از بین بردن چسبندگی های خفیف یا کم کردن حجم شاخک های بینی استفاده می شود، ولی کوچک کردن بینی با لیزر تاکنون در هیچ جای دنیا انجام نشده است.
در برخی تبلیغات کرم هایی نشان داده می شود که می توانند باعث کوچک شدن بینی شوند. چنین کرم هایی نیز تاکنون به بازار نیامده است. شاید منظورشان کرم های آرایشی است که آرایشگر کرم را با تکنیک های خاصی از زوایای مختلف روی پوست بینی می زند تا بینی کوچک تر به نظر برسد. این کار باعث خطای دید اطرافیان می شود و وقتی فرد صورت خود را بشوید و آثار کرم از صورت پاک شود، بینی دوباره شکل و ظاهر قبلی خود را خواهدداشت.
*فلوشیپ جراحی پلاستیک صورت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
