پاسارگاد در بلگراد!

سعید صفری مدرس زبان فارسی دانشگاه بلگراد در یادداشتی که در اختیار ایسنا گذاشته نوشته است: بلگراد، پایتخت جمهوری صربستان، جایی که دو رود بزرگ دانوب و ساوا در قلب بالکان به هم پیوند می‌خورند، در دشتی هموار واقع شده است. تنها بلندی این شهر مسطح، منطقه‌ای به نام «آوالا» در 15 کیلومتری جنوب شرقی است که به کوه آوالا مشهور است و در بلندترین نقطه آن،  مقبره «سرباز گمنام» قرار گرفته که ساختمان آن با الهام از معماری آرامگاه کوروش در پاسارگاد ساخته شده است.

تاریخچه ساخت این بنا به سال  1922 برمی‌گردد، زمانی که برای یادبود سربازان کشته‌شده در جنگ جهانی اول مقبره کوچکی ساخته شد و پس از حدود یک‌ دهه و در دورانی که بیشتر شهرهای جهان هر کدام بنای باشکوهی را به یادبود سربازان مهین‌پرست خود می‌ساختند،  به دستور پادشاه وقت یوگسلاوی، این منطقه که سابقا قلعه باستانی و روستایی با نام ژرنو بود از سکنه خالی و برای ساختن آرامگاه ملی سرباز گمنام آماده شد تا بلندترین نقطه شهر، یادآور حماسه جوانان و سربازان مهین‌پرست باشد.

از آن‌جاکه قرار بود بنایی ملی و یادمانی تاریخی ساخته شود، ایده اصلی برای ساخت این بود که سازه اصلی می‌باید در عین سادگی، بیانگر شکوه، عظمت و اقتدار باشد. این ایده، طراح بنا را مجبور به مطالعه و پژوهش در آثار مشهور باستانی کرد و سرانجام تمامی ویژگی‌های مورد نظر را در معماری آرامگاه کوروش در پاسارگاد یافت. ساخت بنای اصلی در سال 1934 آغاز شد و حدود چهار سال به طول انجامید. برای ساختن این آرامگاه تخته‌های سنگ گرانیت سیاه از شهر یابلانیستا واقع در بوسنی‌ آورده شد و صیقل‌کاری و ساخت مجسمه‌ها تحت نظارت ایوان مِشتروویچ، مجسمه‌ساز مشهور کروات، انجام گرفت.

این بنا بدون احتساب پلکان‌های متعددی که ارتفاع آن از سطح تا ساختمان مقبره به 93 متر می‌رسد، ارتفاعی حدود 15 متر و عرض 36 متری دارد. بر ستون‌های بنای اصلی مقبره، هشت مجسمه بزرگ گرانیتی از زنان با لباس‌های سنتی، که هریک متعلق به ملیت‌های مختلف سرزمین یوگسلاوی سابق هستند، جای گرفته و در داخل مقبره، سنگ مزار سرباز گمنام قرار دارد. از این مکان همواره برای بزرگداشت مناسبت‌های تاریخی و ملی استفاده می‌شود و رئیس‌جمهوری، مقامات ارشد و میهمانان خارجی برای ادای احترام در مراسم‌ ویژه آن شرکت‌ می‌کنند.

تقریبا بیشتر جهانگردان خارجی و گردشگران برای دیدن نمای کلی شهر به این منطقه سرسبز و مرتفع می‌آیند و در بلندترین نقطه شهر، بنایی را می‌ببیند که معماری آن برگرفته از پاسارگاد در ایران است. آن‌ها با توضیحات راهنما یا خواندن تاریخچه ساخت این اثر، خواسته یا ناخواسته عظمت کشوری را به یاد می‌آورند که جلوه‌های شکوه و اقتدار باستانی آن تا قلب بالکان رسیده است.