شاید شما هم این سوال را داشته باشید: آیا پس از شکلگیری سلولهای چربی، میشود از شر آنها خلاص شد طوری که اثری ازشان در بدن باقی نماند؟ به نظر میرسد که تعداد سلولهای چربی در بدن فقط به یک جهت میرود: بالا؛ و جواب این سوال منفی است.
تعداد سلولهای چربی در کودکی کمتر از نوجوانی است و عموما در بزرگسالی تثبیت میشود. اما این به آن معنا نیست که سلولهای چربی، بیتغییر و راکد هستند. اندازه هر سلول چربی میتواند در دامنهای وسیع تغییر کند و با افزایش و کاهش وزن منقبض و منبسط شود. و مثل همه سلولهای بدن، چربیها هم بالاخره میمیرند.
اما معمولا وقتی یک سلول چربی پیر میمیرد، یک سلول چربی جوان جای آن را میگیرد. مرگ و تولد این نوع سلولها تقریبا همزمان و پیوسته به هم صورت میگیرد، طوری که اگرچه هر سال 10 درصد از سلولهای چربی میمیرند اما با همین سرعت نیز جوانها جایشان را میگیرند.
حتی در بین بیمارانی که جراحی چاقی رویشان انجام میشود و وزن زیادی را از دست میدهند، باز هم تعداد سلولها تقریبا بدون تغییر باقی میماند، با این حال اندازه سلولها در بدن چنین افرادی کاهش مییابد. عمل چربیکِشی نیز تعداد سلولهای چربی را در بدن کاهش میدهد اما بررسیها نشان داده که این کاهش وزن در یک سال برمیگردد. هنوز مشخص نیست که این افزایش مجدد در اثر افزایش تعداد سلولها است یا انبساط سلولهای از قبل باقی مانده.
افرادی که چاق هستند معمولا سلولهای چربیِ بزرگتری دارند و تحقیقات مختلف نشان داده که بعد از یک دوره کاهش وزن، بازگشت دوباره وزن همراه با افزایش تعداد سلولهای چربی است. این حقیقت که تعداد سلولهای چربی میتواند افزایش یابد اما کاهش آن مقدور نیست، به تمایل بدن برای بازیابی آن بعد از یک دوره کاهش نسبت داده میشود. سلولهای چربی جدای از نقششان در انباشتن چربی، پروتئینها و هورمونهایی را منتشر میکنند که بر سوخت و ساز بدن تاثیر میگذارند.
به دنبال کاهش وزن، سلولهای چربی کوچکتر میشوند و معمولا در بدن چنین افرادی (که با رژیم وزن را پایین آوردهاند) اندازه آنها از افراد معمولی با شاخص توده بدنی مشابه هم کوچکتر است. محققین حدس میزنند که این انقباض شدید در اندازه سلولها است که سیگنالهایی را به بدن میفرستد تا با افزایش اشتها دوباره به ذخیره چربی بپردازد. شاید به همین علت هم حفظ وزن بسیار سخت است. اما تحقیقات در این زمینه هنوز تکمیل نشده است و باید منتظر اطلاعات تکمیلی باقی ماند.
در هر صورت، کاهش و تثبیت وزن بعد از افزایش اولیه آن کار بسیار مشکلی است. پس چه بهتر که از ابتدا مراقب وزن خود باشیم.