” تیک ” یا پرش ناگهانی، سریع، غیرارادی، متناوب و تکراری یک عضله، مشکلی با ریشه‌های عصبی است. البته تیک ممکن است در یک یا چند دسته از عضلات یا یک عضو بدن ظاهر شود.
بعضی این نوع تیکها را با گازگرفتن لب‌ها، کشیدن انگشتان یا حرکات غیرارادی دست‌ها، شانه‌ها یا پاها بروز میدهند حتی در برخی موارد حرکاتی غیرارادی در چهره یک فرد اتفاق می‌افتد که برای دیگران خنده‌دار است، بدون آن که بدانند واکنش آنها به تداوم این تیک‌های عصبی در شخص منجر میشود.
روان‌شناسان می‌گویند تیک عصبی بیشتر در صورت، گردن و سر ظاهر میشود و پرش پلک‌ها از شایع‌ترین نوع تیک‌های عصبی است، اما گاهی این پرش‌های ظریف که در پلک تحتانی و فوقانی احساس میشود، توسط دیگر افراد قابل مشاهده نیست. به هر حال تیک، نمایانگر نوعی تخلیه روانی و نشانه ناراحتی‌های عصبی است.
چند علت عمده برای پرش‌های ظریف عضلانی صورت شناخته شده است که می‌توان خستگی زیاد، استرس و کمبود کلسیم را از جمله آنها دانست.
حتی استرس موجب اختلالات جسمی چون ضربان قلب، اختلال در تنفس و گوارش و احساس دردهای استخوانی و جسمی میشود.
مرگ عزیزان، ستیزه و جدایی در کانون خانواده، ترس از بیکاری، نداشتن امکانات مناسب اجتماعی، شهرنشینی و سکونت در محلات پرجمعیت و ترافیک سنگین در راه خانه و محیط کار، همگی از عوامل استرس‌زا به حساب می‌آید.
تخمین زده میشود بین ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نیز نوعی از اختلال تیک را تجربه می کنند.تیکها حرکات غیرطبیعی ناگهانی، مکرر، سریع و هماهنگی هستند که معمولاً به راحتی قابل تقلید هستند. تیک های عصبی در کودکی بسیار شایع‌اند و معمولا پس از یک سال (اغلب طی چند هفته) خود به خود بهبود می یابند و عمدتا نیاز به درمان ندارند.
حرکات به صورتی مشابه مکرراً رخ میدهند و بیمار قادر است به صورتی ارادی برای مدتی کوتاه آنها را مهار کند، اما این امر ممکن است سبب اضطراب بیمار شود.تیکها در نتیجه فشار روانی تشدید می‌شوند و حین فعالیت‌های ارادی و تمرکز فکری کاهش یافته و در خواب از بین می‌روند.
تیک های حرکتی معمول که اغلب در حدود ۵/۳سالگی شروع می شوند ،به کودکان کمک می کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. ۷۵ درصد از کودکان، این نوع تیک را در عرض ۶ ماه پشت سر می گذارند. اگر کودک شما گرفتار تیک شد، بهترین راه، نادیده گرفتن آن است. هیچ گاه او را سرزنش نکرده و یا تنبیه نکنید. شما می توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روش های پیشگیرانه، به کودکان تان کمک کنید، ولی تیک های گذرا نباید در برنامه کامل ترک عادت مورد توجه قرار گیرد. تیک های مزمن: اگر تیک بیش از ۱۲ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می شود. تیک های مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آن ها بیش از حد و بسیار شدید است.
این تیک ها مشخصاً به صورت حمله های دوره‌ای هستند و غالباً شدت آن ها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می کند. در حقیقت رفتار تیکی ممکن است برای هفته ها یا ماه‌ها کاملاً محو، اما دوباره ظاهر شود. ممکن است در هر سنی پدیدار شوند،
اما اغلب در کودکی شروع می شوند. درمان در اکثر موارد لازم نیست. باید به بیمار توضیح داد که این اختلال اهمیتی ندارد. تیک های ساده یا متعدد مداوم: معمولا از کودکی یا نوجوانی و قبل از ۱۵سالگی آغاز می شود. در بسیاری از موارد تیک های موردی روی می دهد، اما بهبود کامل در خاتمه نوجوانی رخ می دهد. سندرم تیک های حرکتی و صوتی متعدد مزمن: این سندرم به نام پزشک فرانسوی ای که نخستین بار این بیماری را توصیف کرد، "سندرم ژیل دولا توره” نامیده می شود. این اختلال معمولا همراه با تحریک پذیری و وسواس است که می تواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود .
درمان تیک
معمولا هدف از درمان تیک، قطع کامل آن نیست، چون چنین شرایطی ممکن است عملی نباشد. بنابراین هدف این است که با وجود چنین حرکات و تیک‌هایی، فرد زندگی و عملکرد نرمالی داشته و زندگی‌اش مختل نشود.
علاوه بر دارو درمانی برای بهبود تیکها، روان درمانی نیز بسیار مهم و قابل توجه است. به این معنی که خانواده و خود فرد باید آموزش‌های لازم را در این زمینه کسب کنند تا مشکلات‌شان به حداقل برسد.
درباره تیک‌های خفیف که اختلالی در کارکرد فرد ایجاد نمی‌کند، فقط لازم است بیمار را کنترل کنیم و مراقبش باشیم که اگر تیک شدت یافت، درمان را آغاز کنیم.
بروز اختلال در تعاملات اجتماعی، ناراحتی یا درد فیزیکی و ایجاد اختلال در جنبه‌های مختلف زندگی مانند شغل و تحصیل فرد از مواردی است که به درمان نیاز دارد و نباید فراموش کنیم اولین قدم در درمان تیک، آموزش بیمار، اعضای خانواده و کسانی است که با او در ارتباط هستند.
هدف از درمان، حذف کامل تیکها نیست، بلکه می‌خواهیم احساس ناراحتی فرد کاهش یابد و تیکها نیز تا حدی کنترل شود که تداخلی در زندگی فرد ایجاد نکند.
کاهش استرس، درمان بیماری‌های همراه با تیک مانند بیش‌فعالی و وسواس در درمان علائم تیک موثر هستند. همچنین در مواردی که عملکرد فرد به علت بروز تیک عصبی مختل شود، درمان دارویی صورت می‌گیرد.
