موزه ارومیه که یک موزه مردم شناسی و باستان شناسی می باشد در سال 1346 درآدرس آذربایجان غربی، ارومیه، روبروی بانک تجارت در خیابان شهید بهشتی امروز تاسیس شد موزه ارومیه دارای زیر بنایی به متراژ 750 متر و دارای وسعت 2000 متر مربع می باشد. موزه مردم شناسی ارومیه 300 متر عرصه و دارای 3200 متر اعیانی می باشد. آثاری که در موزه باستان شناسی ارومیه نگهداری می شود شامل اثاری از ماقبل تاریخ اسلامی تا دوره اسلامی و اروراتویی تا دوران قاجار می باشد همچنین آثاری از اشیای قدیمی مربوط به دوران مختلف تاریخ را می توان در آن مشاهده کرد.
موزه مردم شناسی ارومیه
اشیای باستانی و تاریخی که متعلق به دوران مختلف است در تالار بزرگ موزه باستان شناسی ارومیه به نمایش گذاشته شده است و تالار کوچک موزه ارومیه مختص مردم شناسی است . حدودا در موزه ارومیه می توان شاهد 30 هزار شی تاریخی بود این موزه یکی از غنی ترین موزه های ایران به شمار می رود. همچنین در این موزه انواع کارهای ظرزف مینیاتوری و کتاب های خطی ، مخمل های قلاب دوزی و لباس های محلی زری دوزی به عرصه نمایش گذاشته شده است. موزه ارومیه در طی سالیان متعدد رشد کرده است و قسمت های مختلفی به موزه اضافه شده که از جمله می توان به قسمت گنجینه نگهداری آثار و اموال ، دو سالن مردم شناسی و باستان شناسی ، کتابخانه ، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیا و آمفی تئاتر و همچنین بخش فروش نشریات اشاره کرد.
سالن مردم شناسی
فرهنگ های سنتی و بومی از دوران صفویه تا به حال را می توان در بخش مردم شناسی موزه ارومیه مشاهده نمود. بخش مردم شناسی موزه شامل وسایل زندگی روزمره مردم در طول تاریخ مانند سماور زغالی ، اتو ، آفتابه لگن ، آثار فلزی که به مناسبات مذهبی اختصاص دارد و مربوط به اعتقادات بومی مردم بوده همچنین پوشش اقوام آذری آشوری ، ارمنی و کرد، وسایل روشنایی سنتی نفتی، روغنی و فلزی و انواع پوشش های قوم آذری و کرد و... را به معرض نمایش می گذارد.
سالن باستان شناسی
در سالن باستان شناسی موزه ارومیه می توان آثار کشف شده از تپه های باستانی استان آذربایجان غربی از دوران نوسنگی تا اواخر دوران قاجار را مشاهده کرد و به سه بخش پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تقسیم می شود. در بخش باستان شناسی، موزه باستان شناسی ارومیه اثاری مانند گردنبند ها و گوشواره های طلا که متعلق به دوران اورارتو می باشد انواع نقره های فیروزه کوب از زمان قاجار و جعبه های جواهر مرصع و همچنین دوران اشکانیان ، هخامنشیان به زیبایی هر چه تمام تر و هنرمندانه تر ساخته شده است. آثاری از عصر برنز مانند انواع زیور آلات ، که بیشترش در تپه حسنلو به نمایش گذاشته شده است.
موزه مردم شناسی
موزه مردم شناسی ارومیه به عنوان دومین گنجینه ی تاریخی ایران شناخته می شود و می توان دوره های مختلف تاریخ و ما قبل تاریخ ایران را یک جا در این موزه مشاهده نمود. آثاری که مربوط به دوران اسلامی است و در این موزه به نمایش گذاشته شده اند عبارتند از سفالینه های نیشابور ، کاشی و سفالینه های زرین فام مربوط به دوره ایلخانی ، ظروف برنجی مربوط به دوران سلجوقیان ، ظروف سفالینی که با هنرمندی هرچه تمام تر بر روی آن انواع لعاب کاری صورت گرفته و نقوش زیبایی بر روی ان ها نقش بسته اند مربوط به قرن های 5 و6 هجری قمری ، همچنین کتب خطی و سکه های مربوط به دوران اسلامی تا دوران قاجار و فلزکاری و سفال های مربوط به عهد تیموری همه در این موزه گرد آوری شده و در معرض نمایش عمومی گذاشته شده اند. آثاری را که در موزه ارومیه نگهداری می شوید بسیار متنوع و با ارزش هستند از جمله می توان به سنگ نوشته هایی به خط میخی مربوط به کله شین ، موانا و محمود آباد که به هزاره اول پ.م تعلق دارد اشاره کر همچنین از دیگر آثار باستانی این موزه می توان سکه های نقره وظروف شیشه ای دوران ساسانیان و گل مهر هایی که از تخت سلیمان کشف شده اند نام برد و به زیور آلاتی که واقعا تماشایی و دیدنی هستند اشاره نمود . آجر های لعابدار که از تپه ربط سردشت و قالایچی بوکان کشف شده و به سال های 700 تا 800 پ.م تعلق دارد نیز بی نظیر هستند . همچنین یک قبر نیز در این موزه نگهداری می شود که از مناطق پیرامون سلماس کشف شده و به دروه اشکانیان تعلق دارد . و خیلی آثار دیگر منجمله ابزار لات سنگی و جنگی که به هزاره های ششم و هفتم تعلق دارد یا آثار فلزی و گرانبهایی مانند شیر های برنزی مکشوفه از تپه حسنلو آثار فلزی تزئینی بسیار زیبا و سفالینه های دارای تقوش بسیار جالب توجه همه و همه از آثار باستانی هستند که متعلق به این مرز و بوم می باشند و در موزه ارومیه به عنوان دومین موزه ی آثار باستانی ایران نگهداری و حفاظت می شوند .
