خوابِ کافی برای سلامتی و حفظ فعالیت‌های عادی دستگاه عصبی لازم و ضروری است. در حقیقت خواب برای کمک به اعصاب است. در مدت خواب، اعصاب کاملاً آزاد شده و از فشار و خستگی بیش از حد رهایی می‌یابند. آزمایشات انجام شده ثابت کرده است که اگر حیوانات از خواب محروم شوند زودتر از آن‌هایی که از غذا محروم شده‌اند تلف می‌گردند.
خواب باید به اندازه‌ی کافی طولانی و عمیق باشد. خواب‌های ناآرام، سبک و آشفته، حتی اگر طولانی مدت هم باشند، تازگی و شادابی خواب عادی را عاید نمی‌سازند. اگر مدت خواب کم باشد صبح‌ها با خستگی، احساس سنگینی سر و گاهی با سردرد همراه است، در نتیجه در طول روز عقل، هوش، حافظه و تمرکز حواس ضعیف عمل می‌کند و انسان نیز کم حوصله می‌شود.
مدت خواب برای افراد بالغ
مدت یا ساعاتی که در یک شبانه روز افراد بالغ باید در خواب باشند کاملاً مشابه و یکسان نیست. از این نظر نیاز افراد به خواب متفاوت است. ولی به طور متوسط 8 ساعت خواب در هر شبانه روز برای افراد بالغ مناسب می‌باشد. متأسفانه بعضی افراد مدت خواب را به عنوان اوقات اضافه‌ی زندگی تلقی می‌کنند و چنین می‌پندارند که از این وقت می‌توانند برای انجام کارهای مختلف استفاده کنند. هم‌چنین افرادی غافل از آن هستند که استفاده از این ذخیره، عواقب خیلی بدی در بردارد.
• کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود که در کار دستگاه مغز و اعصاب اختلال ایجاد شود.
• کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود که قابلیت کار انسان کاهش یابد.
• کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود که انسان دچار عصبانیت و بدخلقی، بهانه‌گیری و ناسازگاری گردد.
• کم‌خوابی مداوم باعث می‌شود که خستگی در انسان افزایش یافته و بیش از پیش به ناراحتی‌های مختلف مبتلا گردد.
شرایط ایجاد خواب آرام و عمیق:
همان‌طوری که در سطور بالا ذکر شده است خواب راحت و عمیق برای تأمین سلامتی اعصاب و در نتیجه سلامتی قلب و عروق لازم و ضروری است. برای رسیدن به این هدف باید نکات زیر را مورد توجه قرار داده و آن‌ها را به صورت یک عادت مفید و دائمی در زندگی اجرا کرد.
• باید شام یا غذای شب حداقل، 2 تا 2/5 ساعت قبل از خواب صرف شود.
• باید کارهای فکری شدید حداقل 1 تا 1/5 ساعت قبل از خواب قطع شود.
• باید اطاق خواب به خوبی تهویه گردیده و بی سر و صدا و در موقع خوابیدن تاریک باشد.
• باید لباس خواب، گشاد و راحت باشد تا گردش خون در قسمت‌های مختلف بدن بدون وجود هیچ‌گونه مانع به خوبی انجام شود.
• نباید هرگز لحاف، پتو و امثال آن‌ها را بر سر کشید و نباید دَمَر (روی شکم) خوابید. زیرا این طرز خوابیدن تنفس عادی و ورود اکسیژن به بدن را مختل و انسان را دچار مشکل و ناراحتی می‌سازد.
• باید همیشه در ساعت معینی خوابید.
درمان بی‌خوابی
بی‌خوابی خود نوعی بیماری است که به بعضی افراد عارض می‌شود. بهتر است علت آن را کشف و به درمان آن پرداخت. این بیماری در اکثر افراد ناشی از گرفتاری‌های روزانه است که شب‌ها خود را نشان می‌دهد و گاهی نیز مربوط به قلب یا مغز یا اعصاب یا نوعی بیماری بوده و معمولاً علل دیگری ندارد. این بیماری فکر و خیال را زایل کرده و کم اشتهایی، کم ذهنی و ضعف حافظه ایجاد می‌کند و باعث ضعف، سستی و کوته فکری در طول روز می‌گردد.
در صورتی که دچار بی‌خوابی یا کم‌خوابی شده‌اید، هنگام استراحت و خواب در جایی کوچک، بی سر و صدا و تاریک به استراحت بپردازید. ضمناً بهتر است مقداری گلاب یا عطر گل محمدی اطراف خود بزنید.
ضمناً باید شب‌ها از مصرف چای، قهوه، کاکائو، دخانیات، تخم مرغ و گوشت پرهیز کنید و از خوراکی‌هایی از قبیل دوغ، خیار، زعفران، دارچین، آب لیمو، آش کدو، پیاز با شام شب، کاهو با شام شب، آب هویج، ترب یا تربچه با شام شب، شیر گرم قبل از خوابیدن، نان با ماست یا ماست همراه با شام یا بعد از شام، آب سیب درختی قرمز هنگام خواب، عرق بهار نارنج هنگام خواب، آب جوشانده‌ی کوکنار بعد از غذا، آب جوشانده‌ی گل شقایق بعد از غذا، شربت خشخاش پس از غذا، عرق بیدمشک هنگام خواب، روغن گل خشخاش با شام شب، تخم خشخاش، روغن بادام شیرین با شام شب، سیب زمینی ترشی (قلقاسی) سیر، گشنیز، قندق، شربت دارچین هر شب یک یا چند عدد از آن ها استفاده شود.
برای درمان آن می‌توانید هر شب پس از صرف شام سیب درختی قرمز که با پوست رنده شده باشد را با عسل شیرین کنید و بخورید.
• شب 7 تا 10 مثقال مغز تخم کدو بخورید.
• آب کدو را بگیرید و با آب یا شیر بپزید و بخورید.
• شب‌ها موسیر کوبیده شده را در سوپ بپزید و بخورید.
• صد گرم سنبل الطیب را در یک لیتر آب گرم، دوازده ساعت بخیسانید. بعد در یخچال گذاشته و شب‌ها قبل از خوابیدن یک فنجان از آب صاف کرده‌ی آن را بنوشید.
• دوازده عدد گل شقایق را در یک لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید، آب آن را صاف و شیرین کرده و پس از صرف شام بنوشید.
• پنجاه گرم میوه‌ی گل نسترن را در یک لیتر آب سرد 3 ساعت بخیسانید، سپس 5 دقیقه بجوشانید و حدود 15 دقیقه هم آن را دم کنید. پس از صاف کردن آن را شیرین کرده و در طول روز چند مرتبه هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• ده گرم پوست خشخاش را در یک لیوان آب گرم بجوشانید، 10 دقیقه هم دم کنید و قبل از خواب آب صاف کرده‌ی آن را شیرین کرده و بنوشید.
• مقداری کاهو را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را هنگام خواب بنوشید.
• کف پا را گرم نگه دارید و سعی کنید هیچ‌گونه فکری را به مغز راه ندهید تا به خواب روید.
• صد گرم بذر رازیانه را نرم بکوبید و در یک لیتر آب سرد 2 دقیقه بجوشانید. بعد 10 دقیقه آن را دم کنید سپس آب آن را صاف و با شکر شیرین سازید. هر شب موقع خواب یک فنجان از آن را بنوشید. (نسخه فوق مخصوص خانم‌هاست)
• شب، هنگام خواب 3 یا 4 قاشق قهوه خوری سرکه یا شراب سیب را در 200 گرم عسل مخلوط کرده و بخورید.
• پنجاه گرم شکوفه‌های بِه را در یک لیتر آب جوش دم کنید. آب صاف کرده‌ی آن را با مقداری عرق بهارنارنج مخلوط کرده و بنوشید.
• یک مشت برگ‌های تازه‌ی بِه را در یک لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید. به مدت 10 دقیقه هم آن را دم کنید. سپس آب آن را صاف و با بهار نارنجی که نرم ساییده شده مخلوط کرده و در جای خنک مانند یخچال نگه دارید. شب‌ها هنگام خواب نیم فنجان از آن را بنوشید.
• هر شب موقع خوابیدن مقداری ناخنک نیم کوب شده را با مقداری بادرنجبویه بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین نموده بنوشید.
• یک مشت گل افسنطین را در یک لیتر سرکه 15 دقیقه بجوشانید. آب آن را صاف و در بطری بریزید و در یخچال نگه دارید. هرگاه دچار بی‌خوابی یا کم‌خوابی شدید آن را روی شقیقه‌ها کمپرس کنید تا به خواب بروید.
• بیست گرم گل اسطوخدوس هندی را در یک لیتر آب جوش 15 دقیقه دم کنید و در یخچال نگه دارید. هر روز یک فنجان از آن را بعد از ناهار و یک فنجان پس از صرف شام بنوشید.
• شب‌ها هنگام خواب شیر مادری که نوزاد دختر از او متولد شده است یا شیر الاغ را در بینی بچکانید.
• سی گرم تیول خشک را در یک لیتر آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید. سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یک فنجان از آن را بنوشید.
• شش مثقال برگ خشک پرتقال را در یک لیتر آب جوش به مدت 15 دقیقه دم کنید. سپس آب آن را با عسل یا شکر شیرین سازید و موقع خواب یک فنجان از آب آن را با سه قاشق سوپ خوری عرق بهارنارنج مخلوط کرده و بنوشید.
• شب موقع خواب 2 یا 3 عدد سیب درختی قرمز را با پوست بجوید و بخورید یا یک لیوان آب سیب درختی بنوشید.
• سی گرم ساقه‌های گلدار آویشن شیرازی را در یک لیتر آب جوش 12 دقیقه دم کنید. سپس آب آن را صاف و شیرین کرده و در یخچال نگه دارید. هر روز 5 مرتبه و هر مرتبه 1 فنجان از آن را بنوشید. (حتماً فنجان پنجم قبل از خواب شب نوشیده شود)
• در صورتی که فشار خون نداشته باشید شب یک قاشق چای خوری پودر عصاره‌ی شیرین بیان را در یک فنجان آب گرم بریزید و بنوشید.
• چهل گرم آب گشنیز تازه را با شکر شیرین کرده و قبل از خواب بنوشید.
• هنگام شام گشنیز تازه‌ی پخته شده را با نان و ماست بخورید.
• پنجاه گرم گل بادرنجبویه را در یک لیتر آب بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم کنید. آب آن را صاف و شیرین کرده و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک فنجان بنوشید (فنجان سوم بعد از شام باشد)
• سی گرم برگ و گل سیب زمینی را در یک لیتر آب بجوشانید، آب آن را صاف و بعد از شام شب بنوشید.
• پنجاه گرم پوست نارنج را خرد و در یک لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 20 دقیقه هم آن را دم و سپس صاف کنید، آب آن را با عسل شیرین کرده و در یخچال نگه دارید. هر شب قبل از خواب یک فنجان از آن را با نیم فنجان عرق بهارنارنج مخلوط کرده و بخورید.
• سی گرم برگ خرفه را دم کنید و آب آن را شب بعد از شام بنوشید.
• خرفه را بپزید و بعد چرخ کنید و شب با نان و ماست بخورید.
• پنجاه گرم گل و برگ بید مشک خشک را در یک لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم دم کنید. آب آن را صاف و شیرین کرده و هر صبح، ظهر و شب هر بار یک فنجان بنوشید. (فنجان سوم بعد از شام نوشیده شود).
بی‌خوابی در نوزادان:
بی‌خوابی در نوزادان به خصوص در ماه‌های اول زندگی مشکل‌ساز است. این بی خوابی‌ها در سن زیر 12 ماهگی شایع‌تر است و محیط پر سر و صدا یک عامل خطر در این موارد خواهد بود. زمان و ساعات خواب نوزادان با والدین متفاوت می‌باشد. در خیلی از نوزادان برای تثبیت الگوی خوابی که با خواب والدین سازگار باشد زمان لازم است. الگوی خواب نوزاد به تعداد دفعات نیاز او به تغذیه بستگی دارد. نوزادهای نارس اغلب بیشتر از نوزادان رسیده تمایل به تغذیه دارند. بنابراین مدت زمان خواب کوتاه‌تری دارند. در شیرخواران بزرگ‌تر ممکن است مشکلات به واسطه‌ی خُلق، محیط استرس‌زا یا پر سر و صدا یا بیماری ساده‌ای مثل سرماخوردگی، دل درد، گوش درد، سردرد، سوزش پا، کم طاقتی در برابر سرما یا گرما ایجاد شوند. بعضی از مشکلات خواب کودک اجتناب ناپذیر است که می‌تواند برای والدین ناراحت کننده باشد. و در صورت عاجز ماندن از مشکل باید به پزشک مراجعه شود.
اگر در ابتدا الگوی خواب نوزاد شما نامنظم است اقداماتی می‌توان انجام داد که ممکن است مفید باشند. در طی روز به میزان فراوان کودک‌تان را تحریک کنید تا بیدار بماند و هنگامی که خوابیده است سعی کنید شما نیز بخوابید. وقتی سن کودک‌تان حدوداً به 10 هفته رسید به تثبیت زمان خواب او اقدام کنید. به کودک در یک اتاق تاریک و خلوت شیر دهید و کنترل کنید که او راحت باشد، گرسنه نباشد و قبل از گذاشتن در بستر یک پوشک نرم و تمیز برای او بگذارید. با تیک تیک ساعت یا تکان دادن کودک، همراه با موسیقی به خوابیدن او کمک کنید. در حین تغذیه‌ی شب با او بازی نکنید. اگر فکر می‌کنید بیداری کودک ناشی از بیماری است با پزشک مشورت کنید. در اکثر کودکان بی‌خوابی شب هنگام، به مرور زمان بهتر خواهد شد. با وجود این ممکن است مشکلات خواب در آینده نیز مجدداً ایجاد شود.
بی‌خوابی کهنسالان:
کهنسالان که دچار بی‌خوابی یا کم‌خوابی می‌شوند باید از خوردن چای، قهوه، کاکائو و دخانیات پرهیز کنند. به عنوان درمان هر شب سیب درختی قرمز را با پوست آب بگیرند و هنگام خواب یک لیوان بنوشند. اگر امکان دسترسی به سیب نبود، از آب پرتقال یا دوغ یا شیر گرم نیز می‌توان استفاده کرد.
بی‌خوابی در اثر عطش:
در صورتی که بی‌خوابی بر اثر تشنگی یا عطش ایجاد شد، شیره‌ی تخم کدو را با آب یا شیر مخلوط بپزید و بخورید.
بی‌خوابی در اثر تب:
اگر در اثر تب مبتلا به بی‌خوابی شدید 30 گرم مغز تخم کدو را بسیار نرم بسایید و با 5 گرم پوست خشک شده‌ی شاخه‌های جوان بید و مقداری شیر بجوشانید بعد صاف کرده و بنوشید.
بی‌خوابی در مزاج‌های گرم:
بی‌خوابی در مزاج‌های گرم علایمی چون سبکی سر، کم حواسی، وجود عطش، خشکی چشم‌ها، بینی، زبان و دهان و گرمی سر، غمگینی، طنین صدا در سر و گوش‌ها و طویل بودن مدت بی‌خوابی دارد.
برای درمان آن ابتدا حجامت کنید و نیز موقع خوابیدن شربت نیلوفر بنوشید و روغن بنفشه بادام یا روغن بادام شیرین یا روغن کدو یا روغن گل سرخ را بر سر بمالید.
• برگ کاهو، بزرالبنج، گشنیز تازه و گل نیلوفر را بجوشانید و با آب آن قبل از خوابیدن پاشویه کنید.
• گل نیلوفر، گل بنفشه، گل محمدی و تخم کاهو از هرکدام 4 مثقال. برگ گشنیز خشک 8 مثقال همه را نیم کوب و به 15 قسمت مساوی تقسیم کنید. هر قسمت آن را چند ساعت در 3 لیوان آب جوش بخیسانید بعد در همان آب بجوشانید، سپس آب آن را صاف و شیرین و به 3 قسمت تقسیم کنید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قسمت از آن را بنوشید. روزی 3 نوبت هم با کمی گلاب پوست سر را ماساژ دهید و در طول روز نیز می‌توانید چند مرتبه گل بنفشه یا گل نیلوفر را بو کنید.
ضمناً خوردن کاهو، کدو، مرزنجوش، گشنیز تازه، خیار، جوجه کبوتر پخته با ماش مفید خواهد بود. بعد از شام شب دوش گرفتن نیز مفید است. از خوردن غذاهایی که ثقیل، بد هضم و سنگین است یا یبوست ایجاد می‌کند باید پرهیز کنید.
• در حمام با آب جوشانده‌ی برگ سیر یا آب برگ گشنیز یا آب جوشانده‌ی بزرالبنج یا آب جوشانده‌ی بادرنجبویه یا آب جوشانده‌ی مغز ناخنک سر را بشویید و مدتی روی سر بماند. هم چنین اگر 10 گرم بزرالبنج ساییده را در آب گشنیز تازه مخلوط کنید و بر سر بمالید مؤثر خواهد بود.
سنگین کردن خواب
برای این که خواب‌تان سنگین‌تر و عمیق شود، بعد از شام شب یک لیوان آب نارنگی بنوشید.
• چهل گرم رازیانه‌ی کوبیده شده را در یک لیتر آب سرد ریخته و 10 دقیقه بجوشانید. به مدت 10 دقیقه هم آن را دم کنید. سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و در یخچال نگه دارید و شب‌ها پس از صرف شام شب یک فنجان آن را بنوشید (این نسخه مخصوص خانم‌هاست).
وقفه‌ی تنفسی در خواب
وقفه‌ی تنفسی در حین خواب موقتی و تکرار شونده می‌باشد. این بیماری در کودکان و بالغین (در سنین 40 تا60 سالگی) و در مردان نیز شایع‌تر است. عامل ژنتیکی نیز در این مورد بی تأثیر نیست. باید بدانید که اضافه وزن، مصرف الکل و سیگار نیز از عوامل خطر می‌باشند. در این بیماری تنفس در هنگام خواب برای حداقل 10 ثانیه و حداقل 5 بار در یک ساعت متوقف می‌شود. نوع خفیف وقفه‌ی تنفسی در خواب و علایم و عوارض کمی دارد اما حالت شدید آن ممکن است باعث کمبود اکسیژن شود که می‌تواند عوارض خطرناکی داشته باشد. این بیماری در افرادی که سیگاری یا الکلی هستند و یا دارای اضافه وزن می‌باشند شایع‌تر است. در ارتفاعات بلند نیز گاهی این حالت بروز می‌کند.
وقفه‌ی تنفسی در حین خواب می‌تواند به دو قسمت اصلی تقسیم شود:
وقفه‌ی انسدادی خواب (1) که رایج‌تر و دلیل آن بسته شدن مسیر هوا است. دیگری وقفه‌ی تنفسی مرکزی خواب که نادر بوده و به دلیل اختلال در اعصابی که تنفس را کنترل می‌کنند به وجود می‌آید. در بعضی حالات ترکیبی از هر دو حالت بیماری بروز می‌کند.
وقفه‌ی تنفسی انسدادی خواب:
این وضعیت به طور اساسی در مردان بین سنین 40 تا 60 سالگی بروز می‌کند OSA زمانی ایجاد می‌شود که مسیرهای بالایی هوا در سیستم تنفسی هنگام خواب بسته می‌شوند. به طور بسیار رایج این انسداد بر اثر سست شدن بافت‌های نرم حنجره و بسته شدن مسیر هوا به وجود می‌آید. این انسداد مانع از تنفس می‌شود تا زمانی که کم شدن میزان اکسیژن در خون، فرد را به واکنش واداشته و از خواب بیدار می‌کند و این کار با خرخر شدید و عمیق انجام می‌گیرد. اضافه وزن (به خصوص در اطراف ناحیه‌ی گردن) و یا داشتن زبان بزرگ یا دهانی کوچک نیز می‌تواند این حالت را به وجود آورده یا تشدید کند. در کودکان لوزه‌های بزرگ شده و یا آدنوئیدهای بزرگ شده اصلی‌ترین دلایل انسداد است که می‌تواند OSA را به وجود آورد.
وقفه‌ی تنفسی مرکزی خواب:
در این نوع نادر از بیماری، ناحیه‌ای در مغز و اعصاب که تنفس را تنظیم می‌کند به طور عادی کار نمی‌کند و باعث تنفس نامنظم می‌گردد. دلایل این نوع بیماری عبارتند از آسیب مغزی به دلیل ضربه‌ی مغزی و یا سکته.
علائم OSA به تدریج به وجود می‌آید و ممکن است همسر فرد یا اعضای خانواده‌اش اولین بار به او هشدار دهند. نوع دوم بیماری OSA به طور ناگهانی بروز می‌کند و بسته به دلیل آن می‌باشد. علائم و عوارض هر دو نوع بیماری عبارتند از:
-خواب همراه با ناراحتی
- عدم توانایی در خوابیدن روز
-حافظه‌ی ضعیف و عدم تمرکز
-سردرد در هنگام صبح
- خرخر کردن با صدای بلند
- تغییرات شخصیتی
- تکرر در دفع ادرار در مدت شب
- در مردان ناتوانی جنسی
در حالت‌های شدید عدم توانایی برای خوابیدن، در روز ممکن است منجر به سوانحی مانند تصادفات رانندگی شود. مصرف داروهای خواب آور و مصرف الکل می‌توانند علائم و عوارض را تشدید کنند. اگر این حالت درمان نشود مشکلاتی مانند ضربان قلب نامنظم و یا فشار خون ریوی به وجود می‌آید. احتمال خطر شدید به وجود آمدن فشار خون نیز وجود دارد. حالت شدید این بیماری ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد.
اگر پزشک شما به این بیماری مشکوک باشد می‌تواند بینی و حلق را از نظر انسداد تنفس بررسی کند. شما می‌توانید آندوسکوپی بینی و حلق و یا عکس‌برداری با اشعه X و یا سی تی اسکن سر و گردن انجام دهید. برای اطمینان از تشخیص بیماری ممکن است از شما خواسته شود که آزمایشات خواب را که در آن متغیرهایی مانند تنفس، سطوح اکسیژن در خون و ضربان قلب اندازه‌گیری می‌شوند را وقتی که خوابیده‌اید انجام دهید. آزمایشات خواب می‌توانند میزان و شدت بیماری را تعیین کنند.
اگر شما دچار OSA خفیف هستید بایستی مصرف داروهای خواب‌آور و الکل را کنار بگذارید. اگر اضافه وزن دارید وزن را کم کنید. بایستی سعی کنید به پهلو بخوابید تا علایم و عوارض را کاهش دهد. اگر این حالت به سبب ارتفاع به وجود آید به محض این که به ارتفاع پایین‌تر برگردید برطرف می‌شود.
خواب وحشتناک دیدن
برای این که خواب‌های وحشتناک نبینید شب‌ها یک یا دو ساعت قبل از خواب غذا بخورید و از غذاهای سبک و زود هضم استفاده کنید و از خوردن تره و لوبیا پرهیز کنید و شب‌ها هنگام خوابیدن یک فنجان آب دم کرده‌ی سنبل الطیب را بنوشید.
میل شدید به خواب (نارکولپسی)
افراد مبتلا به نارکولپسی (2) در هر زمانی از روز ممکن است به خواب روند که اغلب در هنگام انجام کارهای یکنواخت این وضعیت پدید می‌آید. خوابیدن این افراد ممکن است در زمان‌های غیرمناسب رخ دهد. (مثلاً هنگام غذا خوردن) این افراد را می‌توان به راحتی از خواب بیدار کرد اما دوباره به خواب می‌روند. وضعیت نارکولپسی، می‌تواند به طور جدی باعث اختلال در زندگی روزمره‌ی فرد شود.
بعضی از افراد مبتلا به نارکولپسی، بلافاصله قبل از این که به خواب بروند دچار توهم‌های مشخصی هم می‌شوند. بعضی دیگر از این افراد اظهار می‌دارند که وقتی در حال به خواب رفتن هستند و یا وقتی که در حال از خواب بیدار شدن هستند قادر به انجام هیچ حرکتی نیستند که به این وضعیت اصطلاحاً فلج خواب (3) گفته می‌شود. حدود 70 درصد مبتلایان به نارکولپسی هم چنین دچار کاتاپلکسی (4) نیز هستند. یعنی به طور موقت قدرت دست‌ها و پاهایشان از بین رفته و باعث می‌شود که فرد به زمین بیفتد. وضعیت کاتاپلکسی گاهی اوقات بر اثر حالت‌های هیجانی مثل ترس یا خندیدن ایجاد می‌شود. علت بروز نارکولپسی هنوز مشخص نشده است اما این مشکل در بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. و معمولاً نیز قبل از سن 20 سالگی ایجاد می‌شود.
وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، او احتمالاً قادر خواهد بود از توضیحاتی که شما راجع به وضعیت‌تان می‌دهید تشخیص نارکولپسی را بدهد. او ممکن است برای شما درخواست گرفتن نوار مغزی EEG کند تا فعالیت الکتریکی مغزتان را بررسی کند. این نوار مغزی وقتی که شما در خواب هستید گرفته خواهد شد. افراد مبتلا به نارکولپسی باید برنامه‌ی منظم روزانه برای چندین بار خواب‌های کوتاه مدت (چرت زدن) در طول روز داشته باشند و در مواقعی که بیدار هستند خود را سرگرم و مشغول نگه دارند و شب‌ها به موقع و به اندازه‌ی کافی بخوابند. پزشک ممکن است برای این افراد داروهای آمفتامین (5) تجویز کند تا به بیدار ماندن آن‌ها کمک کند.
اگر میل شدید به خواب دارید، اول تنقیه و بعد 10 گرم جُند بید استر را نرم بسایید و بخورید و از خوراک‌هایی که طبیعت گرم دارند بیشتر استفاده کنید.
رفع خواب زیاد از صفرا:
اگر به علت غلبه‌ی صفرا خواب‌تان زیاد شده است داروهایی که برای رفع صفرا مفید است مصرف کنید.
برای درمان این نوع بی‌خوابی پوست هلیله‌ی زرد و مغزهای تخم خیار را بکوبید بعد با مقداری شکر در آب بجوشانید و هر صبح،ظهر و شب هر بار کمی از آن را بخورید. یک مثقال بوره ارمنی و نمک را با کمی آب جوشانده‌ی غلیظ بادیان سرشته و به صورت خمیر و سپس به شکل شیاف درآورید و شبی یک عدد هنگام خواب استعمال شود.
کم کردن خواب:
برای این که خواب کم شود و به طور کلی بتوانید بی‌خوابی را تحمل کنید، مغز زاغ سیاه را با سرمه مخلوط و در چشم بکشید. تا زمانی که اثر آن در چشم است خواب‌تان نخواهد گرفت.
خُر و پُف کردن
خُر و پُف کردن عبارت است از تنفس با صدا در هنگام خواب که ممکن است علامتی برای یک نارسایی جدی‌تر به نام وقفه‌ی تنفسی در خواب باشد. هم چنین اضافه وزن، مصرف الکل و سیگار کشیدن عوامل خطر هستند. خُرخُر کردن صدایی است که بر اثر لرزش بافت‌های نرم در انتهای دهان به وجود می‌آید. هرچند معمولاً مشکل حادی در نظر گرفته نمی‌شود اما ناراحتی و مشکلاتی که برای خوابیدن ایجاد می‌کند، بر خود شخص و اطرافیانش تأثیر منفی می‌گذارد. خُرخُر کردن بلند می‌تواند علامت اولیه وقفه‌ی تنفسی در خواب نیز باشد. این حالت گاهی معمولاً در کودکان و اکثراً در بالغین بین سنین 40 تا 60 سالگی و تقریباً مردان شایع‌تر است.
لرزش سطح نرم ممکن است به سبب انسداد یا باریک شدن نازوفارنکس (مسیری که از پشت حفره‌ی بینی به حلق می‌رسد) باشد. اگر شما اضافه وزن داشته باشید، ممکن است این ناحیه مسدود گردد. خوابیدن بر روی پشت می‌تواند خُرخُر کردن را بدتر کند که به باریک شدن این مسیر می‌انجامد، خُرخُر کردن به علت سستی و یا التهاب بافت‌های نرم انتهای دهان که ممکن است به سبب مصرف الکل یا آرام بخش‌ها باشد، ایجاد می‌شود. التهاب هم‌چنین ممکن است به سبب عفونت حلق یا تحریک ناحیه‌ی نرم این قسمت به دلیل مصرف سیگار باشد.
خُرخُر کردن هم‌چنین می‌تواند به سبب احتناق به وجود آمده در اثر سرماخوردگی باشد. گاهی اوقات یک حالت غیرعادی مانند انحراف دیواره‌ی بینی ممکن است باعث خُرخُر کردن شود. در کودکان این حالت معمولاً به دلیل لوزه‌های بزرگ و آدنوئید می‌باشد.
اگر شما عوارض و علائم دیگری نیز مانند نخوابیدن در روز یا کمبود تمرکز داشتید بایستی با پزشک خود مشورت کنید. در غیر این صورت یک سری کمک‌های شخصی می‌تواند شما را کمی تسکین دهد. شما می‌توانید با سخت کردن حالت خوابیدن بر روی پشت از خُرخُر کردن جلوگیری کنید، مثلاً یک توپ تنیس را در پشت لباس خواب خود قرار دهید. اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کم و سیگار کشیدن را ترک کنید. مصرف الکل را کم و یا به طور کامل قطع کنید. از مصرف داروهای آرام بخش یا الکل لااقل قبل از خوابیدن خودداری شود. ضمناً می‌توانید با ضخیم کردن یا باریک کردن سطح بالش، خُرخُر را کاهش دهید. هم چنین به پهلو خوابیدن گاهی مؤثر واقع می‌شود.
پی‌نوشت‌ها:
1.Obstructive Sleep apnoea (OSA)
2.Narcolepsy
3.Sleep Paralysis
4.Cataplexy
5.Amphetamines
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.