بیماری‌های حلق و مری

حلق در عقب دهان قرار دارد و مری که راه عبور غذا است به یک دیگر مربوط می‌شوند. هم‌چنین به وسیله‌ی حفرات بین نای و نایژه که راه عبور هوا هستند به یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند. معمولاً باید از حلق، یا غذا عبور کند یا هوا، به خاطر این عمل است که هنگام بلع و فرو رفتن غذا در همان لحظه تنفس قطع می‌گردد. برای این که غذا یا خوراکی قابل بلع وارد نای نشود زبان به کام (سقف دهان) می‌چسبد و راه دهان را می‌بندد، زبان کوچک بالا می‌آید و راه بینی را مسدود می‌سازد و دریچه‌ی نای روی حنجره خم می‌شود و راه نای را سد می‌کند. در این هنگام ماهیچه‌های حلق به لقمه فشار می‌آورند و آن را در مری که تنها راه باقیمانده است وارد می‌کنند.
اگر در موقع بلع غذا، در اثر خنده یا صحبت کردن راه‌های هوا باز شود ذرات غذا ممکن است وارد نای گردد و موجب سرفه‌های شدید و پی در پی شود، حتی ممکن است شخص را تلف کند. برای این امر در اسلام دستور است که در موقع غذا خوردن صحبت کردن مکروه است. ولی از آنجا که خالق بشر، رحمانیتش عام است، در این مکان مأموری گماشته به نام سرفه که او در آن هنگام فوراً مشغول انجام مأموریت خود می‌گردد و سرفه‌های پی در پی و بسیار شدید ایجاد می‌کند تا آن ذره‌ی خوراکی وارد شده را به بیرون پرتاب کند و تا کاملاً خارج نگردد سرفه آرام نخواهد شد.

نای یا خرخره

نای لوله‌ای است حدوداً به طول 12 سانتی متر که قسمت عقب آن مسطح می‌باشد. نای برخلاف مری همیشه باز است. زیرا در داخل آن غضروفی دارد که نمی‌گذارد بسته شود. در داخل نای غده‌های کوچکی وجود دارد که مایع نرم و لزجی از آن‌ها ترشح می‌شود تا درون نای همیشه مرطوب بماند. ولی در مواقع زکام این غده‌ها مایع اولیه خود را از دست می‌دهند و مبدل می‌شوند به مایع غلیظ که به مرور جمع شده و اخلاط سینه را تشکیل می‌دهد. در سطح نای مژه‌های نازکی وجود دارد که دائماً از پایین به بالا حرکت و ترشحات غده‌ها را به طرف حلق هدایت می‌کنند. نای در قسمت پایین به دو شاخه تقسیم می‌شود که هر شاخه را یک نایژه نامیده‌اند، هر نایژه درون یک شش وارد می‌شود و مانند درخت به شاخه‌های بسیار زیادی منشعب می‌گردد. آخرین انشعاب نایژه‌ها بسیار نازک می‌شوند و حدود نیم میلی متر قطر دارند، آن‌ها وارد کیسه‌های کوچکی می‌شوند که به آن‌ها کیسه‌های هوایی می‌گویند. دیواره‌های کیسه‌های هوایی بسیار چین خورده است و از کاغذهای زرورقی هم نازکتر هستند و تعداد آن‌ها را به یک میلیون عدد تخمین زده‌اند.

صوت و صدا

عبور و جریان هوا در لوله‌های نای، تارآواهای خشک نای را مرتعش می‌کند و از این رو ارتعاش صدا تولید می‌گردد. از آنجا که ساختمان تارآوا در سلسله بشر مختلف می‌باشد، صدای حاصل از آن هم متفاوت خواهد بود. به طوری که بعضی صداها نرم، بعضی خشن، بعضی کلفت و بعضی نازک می‌باشند. صدای اغلب بانوان (جنس مؤنث) آرام، نرم و نازک می‌باشد. علت آن همان اختلاف تارهای آوا خواهد بود. بیماری‌ها و تغییرات ناگهانی خشک نای طنین صدا را تغییر می‌دهد. در ورم خشک نای و لوله‌ی نای، صدا کلفت یا خشن و در ورم نزله این عضو،‌ صدا به کلی قطع خواهد شد. ولی تغییر مهم و قابل ملاحظه‌ی آن در بیماری‌های گریپ شدید و سرماخوردگی سخت و برونشیت و زکام و لوزه و لوزتین بسیار مشهود است. اگر نای و تارآواها مبتلا به فلج خشک نای گردد، صدا به طور کلی قطع خواهد شد.

بلع و اقسام آن

به طور کلی بلع بر سه قسم است: 1-بلع دهانی، 2-بلع حلقی، 3-بلع مری

1-بلع دهان:

در بلع دهانی غذای جویده شده به وسیله‌ی دندان‌ها با کمک بزاق (آب دهان) مرطوب و خمیر می‌گردد و هنگامی که آماده‌ی پایین رفتن شد آن را تحویل دستگاه بلع حلقی می‌دهد.

2-بلع حلقی:

در بلع حلقی پس از آن که غذا جویده شد و نرم و مرطوب گردید، قوه‌ی جاذبه لقمه را از فضای دهان جذب و وارد حلق می‌نماید. حلق هم در این جا مأموریت خود را انجام داده و غذا را تحویل دستگاه مری می‌دهد. اما باید بدانید که در اینجا همین قوه‌ی جاذبه اگر از کار باز ایستد و عمل خود را نتواند انجام دهد حتی یک قطره آب هم از گلو پایین نخواهد رفت.

3-بلع مری:

در بلع مری بر اثر انقباضات ماهیچه‌های حلقوی و طولی که متناوب صورت می‌گیرد، به مرور و به ترتیب غذا به طرف معده رانده می‌شود، این حرکت تدریجی مری را حرکت دودی هم می‌نامند.

حنجره و طناب‌های صوتی

حنجره در بالای نای قرار دارد و محل تولید صدا می‌باشد و درون حنجره تیغه‌های گوشتی مخصوصی به نام طناب‌های صوتی وجود دارد.

خمیازه

خمیازه عبارت است از یک دم ملایم و طولانی که غالباً در مواقع گرسنگی، خستگی، کسلی، کم‌خوابی، بی‌خوابی و گاهی در اثر بیماری‌های معده و روده و بعضی مواقع و در بروز و ظهور تب مخصوصاً تب‌های سه یک و تب مالاریا ایجاد خواهد شد. بعضی اوقات با مشاهده‌ی خمیازه‌ی دیگران یا به زبان آوردن نام خمیازه و این‌گونه موارد نیز خمیازه بروز می‌کند.
اشخاص مبتلا به دود یا چای یا مواد مخدر نیز اگر از ساعت‌های معمولی همیشگی دود یا چای یا مصرف مواد آن‌ها دیر شود مرتباً‌ شروع به خمیازه می‌نمایند. هنگام خمیازه دهان باز یا نیمه باز و گاهی دست‌ها به عقب و سینه حالت کشیدگی و باز شدن پیدا می‌کند و حرکت غیرعادی به شخص دست می‌دهد.
علاج خمیازه را فقط باید به وسیله‌ی همان نوع که عارض شده است معالجه کرد. یعنی اگر در اثر دیر رسیدن دود یا چای یا مواد دیگر ایجاد شده است باید با مصرف دود یا نوشیدن چای و رساندن مورفین یا کوکائین یا نیکوتین و غیره به بدن جبران کرد تا خمیازه برطرف گردد و دیگر تکرار نشود. یا اگر در اثر خستگی باشد باید با خوابیدن یا دراز کشیدن و استراحت آن را برطرف کرد، یا اگر مقدمه‌ی تب باشد کپسول عصاره‌ی کنکینا یا عصاره‌ی بید یا آن چه که پزشک تجویز کرده است را میل فرمایید تا از کشیدن خمیازه نجات یابید.

عطسه

عطسه عبارت است از بازدم سریع و مقطع غیرارادی که در نتیجه‌ی تحریک مخاط بینی در اثر زکام، برونشیت، سرماخوردگی، گرد و غبار یا نگاه کردن ناگهانی در نور خورشید با تحریکات بینی حاصل می‌گردد. عطسه در انسان، میمون، سگ و گوسفند مشاهده می‌شود و در سایر حیوانات و جانوران ملاحظه نشده است.

درد گردن

این قسمت در مقایسه با سایر قسمت‌های ستون فقرات از حمایت کمتری برخوردار بوده و به این جهت در مقابل صدمات و اختلالات، مستعدتر و آسیب پذیرتر است. گردن درد همانند کمردرد ممکن است در نتیجه‌ی اختلالات و وضعیت‌های غیرعادی عضلات، رباطات و اعصاب باشد و همین طور ممکن است ناشی از وضعیت‌های غیرعادی در مفصل‌ها و استخوان‌ها باشد.
عللی که به طور شایع باعث درد در این ناحیه می‌شود، عبارتند از: بیماری آرتروز استخوانی (1)، آرتروز شبه روماتیسمی(2)، و تحلیل و تخریب اجزاء گردن. (3)
هم‌چنین جراحت‌های حاصل از ضربه یا تکان شدید، سقوط و حوادث ورزشی نیز می‌توانند خسارت‌های واقعی به گردن وارد سازند.
ممکن است گردن گاهی در اثر بلند و کوتاه شدن زیر سر هنگام خواب ناراحت شده و احساس ناراحتی و کمی درد کند، یا در اثر یکنواخت نگه داشتن سر یا سرمازدگی و یا علل دیگری احساس خشکیدگی و درد کند و در اثر آن انسان نتواند سر و گردن را به جانب چپ یا راست بگرداند.
برای درمان صحیح، استفاده از برنامه‌ی مناسب جهت بازگشت سلامتی، اساسی‌ترین موضوع تشخیص صحیح است. داروهای مورد استفاده معمولاً شامل: آسپرین، یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی از قبیل آیبوپروفن (4) و یا سایر داروهای ضد درد و داروهای شل کننده عضلات هستند. ضمناً اگر به گردن درد دچار شدید بهتر آن است که شیر، فرنی، شیربرنج،‌ آش‌های ساده بیشتر میل کنید و از خوردن آب یخ، دوغ، بستنی، شربت آلات خودداری کنید تا به کلی مجاری تنفس و گردن از حالت التهاب و ناراحتی بیرون آمده و راحت شود.
در چنین مواقع می‌توانید روغن خاکستری یا روغن گل به گردن بمالید و با دست آرام و نرم مالش داده تا رگ‌های روی هم رفته از یکدیگر جدا شوند بعد یک پارچه یا دستمال یا شال را گرم کرده و به دور گردن ببندید تا نرم شده و به حالت طبیعی اولیه بازگردد.
• صبح ناشتا و قبل از صرف صبحانه شخص دیگری بعد از چرب کردن گردن با انگشت سبابه، وسط گردن را آرام مالش داده و به جانب بالا و پایین و چپ و راست بگرداند و لاله‌های گوش را گرفته به جانب بالا بکشد و بعد گردن را در بین کف دست‌ها قرار داده و به جانب چپ و راست محکم و با سرعت تکان دهد تا رگ‌ها به جای خود بازگردند و درد گردن آرام شود.
• شست خود را در وسط سق یعنی سقف دهان گذارده و چندین بار خرنش بکشید یعنی صدا را به حالتی بالا دهید که فشار بر گلو واقع شده و رگ‌ها جابه جا شوند تا درد گردن بهبود یابد.
• برگ‌های آویشن تازه را خورد کرده و بدون آب درر ظرفی سربسته ریخته و بپزید و بعد داخل گاز یا پارچه‌ای تمیز بپیچید و تا گرم است روی گردن بگذارید.

گرفتگی صدا

حنجره (5) وظیفه‌ی تولید صدا را برعهده دارد. صدا هنگام عبور هوای ریه‌ها از بین دو نوار فیبری داخل حنجره که تارهای صوتی نامیده می‌شوند، به وجود می‌آید. صداهای تولید شده توسط نوسان تارها که به وسیله‌ی زبان و دهان صورت می‌گیرد به شکل کلام درمی‌آید.
غده‌های کوچک و غیرسرطانی بر روی تارهای صوتی وجود دارد که باعث گرفتگی صدا می‌شود. این بیماری در پسران و زنان بالغ رایج‌تر است. استفاده‌ی بیش از حد از صدا می‌تواند خطرساز باشد. فشار دائم روی تارهای صوتی گاهی اوقات باعث به وجود آمدن گره‌های خاکستری رنگ کوچک بر روی تارهای صوتی حنجره می‌گردد. اندازه‌ی این گره‌ها از نوک سوزن تا یک دانه انگور متفاوت است. این‌ها گاهی باعث ایجاد ضایعه بر روی تارهای صوتی می‌گردند. این حالت در افرادی که بیش از حد از صدای خود برای مدت طولانی استفاده می‌کنند به وجود می‌آید. برای مثال خوانندگان و معلمان ممکن است دچار این بیماری شوند. نوشیدن الکل و سیگار کشیدن علائم را تشدید می‌کنند. گره‌ها گاهی اوقات در کودکان پر سر و صدا به خصوص پسران بروز می‌کنند. علایم شامل افزایش گرفتگی صدا که به طور ناگهانی یا تدریجی به وجود می‌آید و از دست دادن ناگهانی صدا می‌باشند. اگر بیش از 2 هفته بیماری طول بکشد بایستی شما با پزشک مشورت کنید. چون بعضی انواع سرطان حنجره نیز همین علائم را دارند.
در صورت بروز این مشکل بایستی از حرف زدن بلند، فریاد کشیدن، خوراکی‌های سرد، ترش و محرک منجمله انواع فلفل و ادویه‌جات کاملاً خودداری کنید. بیشتر از مایعات گرم، آش جو، ‌سوپ جو و کدو و گوشت مرغ، هویج، زردک، کلم پخته، شلغم، آب هویج خام با شیر و تمرهندی، مویز با انجیر، بامیه، تخم کرفس، جوشانده‌ی سه پستان، تخم شنبلیله، آب دم کرده‌ی جعفری تازه، آب دم کرده‌ی شاخه و برگ و ثمره‌ی چنار، آب دم کرده‌ی ریشه و گل و برگ خطمی بیشتر استفاده کنید.
برای درمان آن مریم نخودی، بادرنجبویه، پر سیاوشان، گل نیلوفر، مغز ناخنک، ریشه‌ی کاسنی، تخم کاسنی، تخم گشنیز، مخلصه، شاه تره، پوست هلیله‌ی زرد، ریوند چینی، سنامکی، گل محمدی، تاج‌ریزی و کوکنار از هرکدام 2 مثقال نیم کوب کرده و 10 قسمت کنید، هر روز یک قسمت از آن را قبل از صبحانه بجوشانید، سپس آب آن را صاف و شیرین کرده و بنوشید.
• چند شاخه جعفری تازه را در یک لیتر آب جوش بریزید و دم کنید و آن آب را به مرور در طول روز بنوشید.
• صبح ناشتا تخم جعفری کوبیده شده را در شیر گرم بریزید و گرم گرم بنوشید.
• صبح، ظهر و شب هر بار 5 گرم صمغ عربی کوبیده شده را با شیر گرم یا آب گرم مخلوط کنید، گرم و به مرور بنوشید.
• تخم گشنیز، تخم کاسنی، تخم کرفس، تباشیر هندی، قدومه‌ی شیرازی، دانه‌های بِه، سه پستان، تخم شربتی و تخم مرو را کوبیده و هر روز صبح، ظهر و شب مقداری از آن را با آب سرد کفلمه کنید.
• بیست گرم برگ بارهنگ را در نیم لیتر آب 3 دقیقه بجوشانید بعد 15 دقیقه دم کنید و پس از سرد شدن آب آن را صاف و روزی سه بار با آن غرغره کنید.
• پیاز را در خاکستر گرم بپزید و بعد با کمی کره و کمی روغن زیتون مخلوط کنید و بخورید.
• سی گرم برگ کرفس را در یک لیتر آب بجوشانید سپس آب آن را با شیر مخلوط کرده و بخورید.
• پنجاه گرم شیرین بیان را در یک لیتر آب بجوشانید و بعد از 12 دقیقه دم کنید و در طول روز تدریجاً آب آن را میل فرمایید.
• گل خطمی و گل زوفا و انجیر را مخلوط کرده، بجوشانید و آب آن را صاف کنید و گرم بنوشید.
• پنج عدد برگ کلم قرمز را در آب بجوشانید و آبش را بنوشید.
• هر صبح و شب هر بار 5 گرم تخم شنبلیله را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• یک حبه سیر را در یک لیوان شیر بجوشانید و آن را گرم بنوشید.
• لعاب اسفرزه را در طول روز هم در گلو غرغره کنید و هم بخورید.
• آب گشنیز تازه را بگیرید، روی یک ورقه سرب نازک بمالید و آن را روی گلو بگذارید و با دستمالی ببندید.

گرفتگی صدا از گرمی و حرارت:

اگر گرفتگی صدا در اثر گرمی و حرارت بدن باشد، ابتدا برای برطرف کردن گرمی و حرارت بدن اقدام کنید. دائم در طول روز به جای آب خوردن از لعاب اسفرزه استفاده کنید و قبل از نوشیدن آن را در گلو هم غرغره کنید.
• کمی کره‌ی تازه‌ی خالص گاو را با شکر ساییده شده مخلوط کرده و بخورید.
• یک عدد انار شیرین بزرگ را در فِر یا تنور یا در خاکستر گرم بپزید و بعد سر آن را باز کنید و مقداری روغن بادام شیرین و مقداری روغن بنفشه داخل آن بریزید و آن را نیم گرم و جرعه جرعه میل فرمایید.

گرفتگی صدا در اثر رطوبت:

اگر در اثر سردی و رطوبت صدای شما دچار گرفتگی شده است اول رفع رطوبت کنید، سپس برگ کلم را با سیر و تره بجوشانید و آب آن را به طور گرم و به مرور بنوشید.
• کلم را با انجیر خشک مخلوط کرده، بپزید و آب صاف کرده‌ی آن را با عسل قوام آورید و چند مرتبه در طول روز هر بار دو قاشق از آن را با آب نیم گرم مخلوط و بخورید.

گرفتگی صدا در اثر گریپ:

اگر در اثر گریپ دچار گرفتگی صدا شده‌اید، به جای غذا از نشاسته‌ی پخته با روغن بادام شیرین، شیر، شیربرنج، فرنی و یا مغز بادام و به جای آب از ماءالشعیر استفاده کنید.
• پر سیاوشان و تخم مرو از هرکدام 10 گرم، مغز ناخنک، گل بنفشه و گل پنیرک از هرکدام 20 گرم، خارخاسک 30 گرم، همه را مخلوط کرده و بجوشانید و هر صبح، ظهر و شب هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• گل حلوا، گل خطمی، گل پنیرک و پر سیاوشان از هرکدام 10 گرم. ریشه‌ی خطمی 20 گرم، ریشه‌ی کاسنی 40 گرم و ریشه‌ی شیرین بیان 50 گرم، همه را نیم کوب و به 10 قسمت تقسیم کنید. هر قسمت را شب در آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین کرده، بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً در آب جوش خیس کنید و شب باز هم بجوشانید و آب آن را شیرین کنید و بنوشید.

گرفتگی صدا از سرماخوردگی:

اگر در اثر سرماخوردگی دچار گرفتگی صدا شده‌اید، هر روز صبح و شب هر مرتبه 5 گرم گل کافشه را بجوشانید و بعد آب آن را صاف و شیرین کرده، بنوشید.
• سه پستان و قدومه‌ی شیرازی از هرکدام 20 گرم، تخم شنبلیله و تخم کتان از هرکدام 50 گرم همه را مخلوط و 10 قسمت کنید. هر صبح و عصر هر مرتبه یک قسمت از آن را در یک لیوان آب جوش مخلوط و با شکر شیرین ساخته، میل کنید.
• هر صبح و شب مقداری از مخلوط انجیر، مویز و ریشه‌ی خطمی را بجوشانید، آبش را صاف کرده و گرم بنوشید.
• هر صبح و شب قبل از غذا مقداری نشاسته را در شیر مخلوط و بنوشید.
• دانه‌های بِه، صمغ عربی، مسطکی رومی، کتیرا سفید مفتولی، قدومه‌ی شیرازی و تخم کتان از هرکدام 10 گرم را مخلوط و نرم بسایید. بعد مغز تخم کدو، مغز تخم گرمک و مغز تخم هندوانه از هرکدام 50 گرم را جداگانه نرم بکوبید، همه را مخلوط کنید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق غذاخوری را در یک لیوان آب جوش مخلوط، کمی شکر به آن اضافه کرده و خوب هَم بزنید و پس از مدتی ماندن به مرور میل فرمایید.

کلفت شدگی صدا

اگر دچار کلفتی صدا شده‌اید، شخص دیگری باید قفسه‌ی صدری شما را ماساژ دهد تا عرق کنید و چند روز غذاهای لطیف مانند آش جو با گشنیز و کدو و جعفری و تره و مرغ و آرد گندم و آرد جو با شیره‌ی شیرین بیان را به صورت حریره استفاده کنید و از مصرف خوراکی‌های سرخ کرده، یخ کرده، ترشی‌جات، شیرینی‌های قنادی، خوراکی‌های محرک، انواع فلفل و ادویه‌جات پرهیز کنید.
• ریشه‌ی شیرین بیان، صمغ عربی، دانه‌های بِه را در طول روز در دهان نگه دارید و بمکید.
• پنج گرم دانه‌های اسفند را با 10 گرم گل زوفا و 25 گرم کنجد نرم بسایید و مخلوط آن را در 250 گرم عسل بریزید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری میل کنید.
• تخم پنبه و مغز چلغوزه از هرکدام 1 مثقال، تخم شنبلیله‌ی بو داده و تخم کتان از هرکدام 4 مثقال را نرم بکوبید و با 250 گرم عسل مخلوط و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری میل فرمایید.

جهت خوش صدایی:

در صورتی که مایل هستید هنگام خواندن آواز صدا صاف شده و آواز عالی گردد. جهت بالا بردن کیفیت صدا گاهی از شیرین بیان استفاده کنید یا برگ کرفس را بجوشانید و آب آن را بنوشید و نیز 30 دقیقه قبل از استفاده از آواز، یک قاشق شربت خوری کُم عربیک را در یک لیوان آب جوش حل کنید و گرم و به مرور بنوشید.

باز شدن صدا:

به منظور باز شدن صدا می‌توانید از والک، شکر تیقال و آب جوشانده‌ی تره استفاده کنید. اگر میل داشتید دارو مصرف کنید، بهتر است کتیرای گل سفید خوراکی را نرم بسایید و با شکر ساییده شده و روغن بادام شیرین مخلوط کنید و بخورید.
• مقداری کرفس را بجوشانید و آب آن را صاف کرده و بنوشید.
• مقداری نخود را در یک لیوان شیر بجوشانید و آن شیر را بنوشید.
• چهل گرم گل تودری را با 2 گرم عصاره‌ی شیرین بیان در یک لیتر آب بجوشانید تا یک سوم آب آن باقی بماند، بعد صاف و پس از سرد شدن 200 گرم عسل و 250 گرم شکر سرخ را با آب آن مخلوط کنید و در بن ماری گذارده و دایم هَم بزنید تا غلیظ شود و به مرور مصرف کنید.
• گل زوفا، پر سیاوشان، بادرنجبویه، مرزنجوش و ریشه‌ی اریسا از هرکدام 25 گرم مخلوط و نیم کوب کنید. سپس آن را 5 قسمت کنید. هر قسمت را یک روز بجوشانید و آب آن را صبح و عصر، شیرین کنید و بنوشید.

قطع شدگی صدا:

اگر صدای شما قطع گردیده است باید هر روز ریشه‌ی اریسا، بادرنجبویه، پر سیاوشان، مرزنجوش و گل زوفا از هرکدام 1 مثقال را با 5 مثقال مریم نخودی مخلوط کنید، بجوشانید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک سوم از آب صاف کرده‌ی آن را گرم و به مرور بنوشید.

خفگی و علل آن

ضعیف شدن حرکات دم (نفس) و یا قطع کامل آن را خفگی گویند. علائم خفگی غیر از قطع شدن تنفس؛ سرد شدن بدن، کبود شدن رنگ پوست و از کار افتادن قلب می‌باشد. اگر علائم خفگی تازه ظاهر شده باشد می‌توان اقدام به رفع آن کرد. ولی چنان چه مدتی بگذرد ادامه‌ی حیات غیرممکن خواهد بود. حدود 21%هوا را اکسیژن و 75% آن را ازت و مقدار کمی از آن را ایندریک کربنیک تشکیل می‌دهد. از این گازها تنها اکسیژن برای تنفس لازم است. اگرچه ازت به ظاهر بدون فایده به نظر می‌رسد، اما وجودش برای ما بسیار ضروری است، زیرا اگر انسان را در هوایی که اکسیژن خالص داشته باشد قرار دهند به زودی خواهد مرد. علت آن است که اکسیژن زیاد سلول‌های بدن را می‌کشد. پس دانستید که وجود ازت برای کم کردن اثر زیان‌آور اکسیژن لازم و ضروری می‌باشد. به همان اندازه که اکسیژن خالص زیان‌آور است کمبود آن نیز اختلالاتی ایجاد می‌کند. در صورتی که 100% تنزل یابد باعث خفگی خواهد شد. مقدار هوای لازم برای هر شخص در 24 ساعت حدود 10800 لیتر است زیرا انسان در هر دقیقه به طور متوسط 15 بار نفس می‌کشد و در هر مرتبه حدود نیم لیتر هوا را وارد شش‌ها می‌کند. در مصرف 10800 لیتر تنها حدود 2160 لیتر آن اکسیژن است که فقط یک چهارم آن (یعنی 540 لیتر) جذب بدن می‌شود که به مصرف احتراقات می‌رسد و بقیه با هوا و دم زدن از شش‌ها خارج می‌شود. لذا بنابر حساب دقیق فوق هر انسانی در هر ساعت به 22 لیتر اکسیژن احتیاج دارد که به جای آن 20 لیتر انیدرید کربنیک خارج می‌سازد.
مقدار 20 لیتر گاز کربنیک در یک ساعت کافی است که 5 متر مکعب هوا را به کلی خراب کند لذا با دلایل فوق و احتساب آن ثابت شد که برای یک نفر در هنگام خوابیدن باید لااقل 4 متر مکعب فضا در نظر گرفت، این فضا وقتی لازم است که هوا بتواند از درز درب و پنجره داخل و خارج شود. ولی در اتاق مسدود 15 تا 20 مترمکعب هوا و فضا لازم است. ارتفاع اتاق و بلندی سقف آن نباید کمتر از 2/65 متر باشد و از 4 متر هم تجاوز نکند. زیرا اگر کوتاه باشد فضا گنجایش هوا را ندارد و در انسان خوابیده در آن مکان ممکن است ایجاد خفگی کند. اگر هم ارتفاع سقف از زمین زیاد باشد، مقداری هوای راکد در قسمت فوقانی می‌ماند که زود خراب شده و به درد تنفس نمی‌خورد.
خفگی علل و عوامل زیادی دارد. در اثر هوای کثیف، کم شدن اکسیژن، غرق شدن در آب. در غرق شدن با این که ممکن است ماهیچه‌های تنفس باز باشد ولی چون هوا به بدن راه ندارد ایجاد خفگی می‌کند. اگر کسی در آب خفه شده باشد باید شکم او را بر روی زانو انداخته و بر معده‌اش فشار وارد آورید و اگر کودک و سبک باشد که بتوانید وزن او را تحمل کنید باید شکم او را بر روی سر بگذارید و حرکت دو انجام دهید که آب داخل معده خارج شود، سپس او را تنفس مصنوعی بدهید.
ضمناً حرکت دادن زبان به خارج و داخل نیز مفید خواهد بود. پس در خفگی بهترین و اولین کار، بیرون آوردن زبان است. بدین شکل که دهان او را باز کنید، اگر دندان‌ها قفل شده بود قاشق یا شیئی شبیه آن را بین دندان‌ها فرو برده و بین فک‌ها بگذارید و به دندان‌های بالا و پایین فشار دهید تا باز شود. بعد چوب پنبه یا شیئی که شبیه آن باشد را در وسط دندان‌ها قرار دهید، زبان را گرفته و آرام آرام 15 تا 20 مرتبه بیرون کشیده و رها سازید. اگر پس از 20 مرتبه بیمار سکسکه کرد یا حرکات زبان را احساس کرد علامت بهبودی حال اوست. در ضمن می‌توانید زبان را از دهان به طرف بیرون بکشید که راه حلق باز شود و هوا داخل و خارج گردد و هوای مصنوعی را با فشار داخل ریه‌های بیمار کرده و به او نفس مصنوعی دهید.

خفگی در اثر برق زدگی:

در برق زدگی ماهیچه‌های تنفس از کار می‌افتد و خفگی ایجاد می‌کند. در آن هنگام باید ابتدا برق را قطع کرد یا با چوب خشک سیم برق را از بدن او جدا کرد و بعد شروع به دادن تنفس مصنوعی کرد تا نجات یابد.

خفگی در اثر گازهای سمی:

در اثر گازهای سمی نظیر اکسید و کربن، اسید سولفوریک، آمونیاک و گاز چراغ، خفگی ایجاد می‌شود.

خفگی در اثر دم گرفتگی:
دم گرفتگی داخل چاه که چاه کن‌ها به آن مبتلا می‌شوند یا دم‌گرفتگی داخل حمام یا دم‌گرفتگی از کرسی و ذغال. اگر خفگی‌ها در اثر هوای کثیف و یا کمبود اکسیژن داخل حمام و یا در چاه‌ها ایجاد شوند و یا در اثر گرمای هوا یا بوهای تند و زننده‌ی بدن باشد و بدن نتواند مقاومت کند و منجر به خفگی شود باید فوری مصدوم را از محوطه خارج کرده و به هوای آزاد منتقل سازید تا هوای تازه‌ای را استنشاق کند و از خطر خفگی و هلاکت رهایی یابد. می‌توانید قدری بوهای زننده‌ی تند مانند سرکه یا گلاب یا کاه گل آب زده را جلوی بینی او بگیرید تا مجرای تنفس باز شود و اگر شدت داشت احتیاج به تنفس مصنوعی دارد.
در اثر بیماری‌هایی مانند دیفتری که پیدایش غشاء کاذب در گلو باعث خفگی می‌شود. گاهی ممکن است زهرابه‌های بعضی از میکروب‌ها مانند میکروب کزاز، ماهیچه‌های تنفس را از کار بیندازند و خفگی ایجاد کنند. هم‌چنین برق زدگی، فشردن گلو و به دار آویختن نیز از همین قبیل به شمار می‌روند. در مورد بیماری‌ها اگر قبلاً به معالجه‌ی مستمر پرداخته شود چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

خفگی در اثر فلج شدن ماهیچه‌های تنفس:

در بعضی موارد می‌توان با تنفس مصنوعی مصدوم را از مرگ حتمی نجات داد.

تنفس مصنوعی

تنفس مصنوعی بر دو قسم است (شافر- اسی لوستر) در هر دو طریق باید قفسه‌ی سینه را به طور منظم فشار دهید تا هوای داخل ریه خارج شود. سپس قفسه‌ی سینه را منبسط کنید و دست‌های او را به جانب بالا و سمت چپ و راست حرکت دهید، تا هوا داخل شود. این عمل را مدتی حتی تا چند ساعت ادامه دهید تا حیات شخص خفه شده باز گردد. پس از بهبودی باید اشربه‌ی گرم مانند چای کم رنگ و شیر گرم به او بخورانید و بگذارید تا استراحت کند.

خارش گلو

اگر دچار خارش گلو شده‌اید باید از خوردن نعناع، شیرینی‌های قنادی، انواع فلفل و ادویه‌جات و غذاهای سرخ کرده پرهیز کنید.

نرم کردن گلو

برای نرم کردن گلو از چغندر لبویی، شکر تیقال، لعاب بِه دانه و قدومه‌ی شیرازی و چهار تخم سینه، در طول روز استفاده کنید.

سوزش مری

برای برطرف کردن سوزش مری بهترین راه این است که روزی سه مرتبه شکر تیقال را تمیز و نرم بسایید و با آب گرم یا شیر گرم مخلوط و میل فرمایید.

خارج کردن شیئی از گلو

برای خارج کردن تیغ ماهی یا استخوان یا خار که در گلو مانده باشد با مشت زدن به پشت گردن و میان دو کتف یا با وسیله‌ی دیگری آن را از گلو خارج کنید. اگر فرو رفته باشد روغن نیم گرم را جرعه جرعه بنوشید و غرغره کنید یا با تکرار سرفه‌های شدید آن را خارج سازید. اگر آن شیء خورده شده باشد بدون آن که دست و پای خود را گم کنید به او پوره‌ی سیب زمینی خام را زیاد بخورانید تا دور آن شیء را بگیرد و به راحتی از بدن خارج شود.

زالو یا کرم داخل گلو

اگر هنگام نوشیدن آب یا به هر نحو دیگری کرم یا زالویی داخل گلو رفته باشد، یک لیوان آب لیمو را به مرور، کم کم میل کنید.
• سرکه را اندک اندک بنوشید و در گلو هم غرغره کنید.
• قدری نمک و پودر خردل و نشادر را نرم کرده و با سرکه مخلوط کنید و چندین مرتبه در گلو غرغره و بعد از دهان خارج کنید.
• افسنطین رومی را بجوشانید و آبش را با سرکه مخلوط و مکی بخورید. چندین مرتبه هم در گلو غرغره کنید.
• آب نمک را در گلو غرغره کنید.

گلو درد

اگر به گلو درد مبتلا شده‌اید باید از خوردن گردو، خرما، فلفل، ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی، غذاهای سرخ کرده، فلافل و تمام خوراکی‌هایی که طبیعت‌شان گرم است پرهیز کنید و از خوراکی‌هایی مانند سیر، پیاز، شاه توت، شیر گاو، عناب، نخود، ماش، آب لیمو، آب اسفناج، شلغم پخته، مربای شلغم، شربت شلغم، شربت توت، مربای بابونه، آب دم کرده‌ی گل زوفا، آب دم کرده‌ی گل و برگ و ریشه خطمی استفاده کنید.
به عنوان درمان روزی چند مرتبه آب شلغم را در گلو غرغره کنید.
• قرقوروت را در آب حل کنید و با آن آب چند مرتبه در طول روز غرغره کنید.
• لعاب اسفرزه را چندین بار در طول روز غرغره کنید و به جای آب خوردن از آن ‌آب بنوشید.
• چند مرتبه در طول روز آب اسفناج خام را بگیرید و در گلو غرغره کنید.
• آب جوشانده‌ی گل خطمی را در طول روز چندین بار در گلو غرغره کنید.
• کشمش را به مدت طولانی در آب گرم خیس کنید و آب آن را چند بار بنوشید.
• برگ ازگیل را دم کنید و آب آن را تا گرم است در گلو غرغره کنید و روزی سه بار تکرار کنید.
• یک قاشق سوپ خوری عسل را در یک لیوان آب بجوشانید و چند مرتبه در گلو غرغره کنید.
• نیم مثقال قایقون را بکوبید و با یک فنجان آب چغندر خام مخلوط و بخورید.
• گل نیلوفر، گل بنفشه، گل پنیرک، تخم گشنیز، علف مخلصه، خارخاسک، مغز ناخنک، بادرنجبویه، تاج‌ریزی، مرزنجوش، ریشه‌ی کاسنی و گل بابونه‌ی شیرازی از هرکدام 3 مثقال مخلوط و نیم کوب کنید. آن را به 10 قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت را شب در آب جوش خیس کنید و صبح در همان ‌آب بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین کرده، بنویشد و تفاله‌ی آن را مجدداً خیس و شب باز هم بجوشانید و آب آن را مصرف کنید.
• مقدار 60 گرم پوست ساقه‌های جوان بلوط را نرم بکوبید و در یک لیتر آب 12 دقیقه بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن روزی سه مرتبه غرغره کنید. در طول روز ساعتی یک بار پنبه‌ای را به آب لیمو آغشته کنید و به گلو بمالید و یا در گلو آب لیمو را غرغره کنید.
• هر روز صبح، ظهر و شب با عرق کامفره غرغره کنید. جعفری را نیز بپزید و در سرکه بگذارید و تا گرم است روی گلو ضماد گذارید تا درد را تسکین دهد.
• بیست گرم جو پوست کنده را در ظرفی بریزید و یک لیتر آب سرد به آن اضافه کنید، روی آتش گذاشته و هنگامی که به جوش آمد آب آن را دور بریزید، مجدداً آب سرد روی آن ریخته و به مدت 15 دقیقه بجوشانید سپس آب آن را صاف و روزی 5 مرتبه در گلو غرغره کنید.
• هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یک عدد قرص آلتادین را در دهان بمکید تا تمام شود.
• شصت گرم ساقه‌های گلدار پونه‌ی کوهی را در یک لیتر آب بجوشانید و 15 دقیقه دم کنید. تا گرم است روزی سه مرتبه آن را غرغره کنید و روزی سه مرتبه با آب جوشانده‌ی جو که در نسخه قبلی شرح دادم، غرغره کنید.
• سی گرم برگ توت وحشی را در یک لیتر آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید و روزی چند مرتبه غرغره کنید.
• بیست گرم برگ بارهنگ را در نیم لیتر آب 3 دقیقه بجوشانید، به مدت 15 دقیقه هم آن را دم کنید. پس از سرد شدن آب آن را صاف و روزی 3 مرتبه با آن غرغره کنید.
• آب هویج خام را گرفته و با آب لیمو مخلوط کنید و بجوشانید، بعد مقداری آب پیاز خام به آن اضافه کرده و بنوشید.
• آب یک لیموی تازه را در کمی آب نیم گرم مخلوط و روزی سه بار غرغره کنید.
• پنجاه گرم برگ خشک تمشک را در یک لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم کنید سپس صاف کرده و روزی سه مرتبه با آب آن غرغره کنید.
• پنجاه گرم اسطوخودوس هندی را به مدت 12 دقیقه در یک لیتر آب جوش دم کنید و قبل از هر غذا یک فنجان از آب آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید.
• مقداری مرزه و زیره‌ی سیاه را نرم بکوبید و در سرکه بریزید و چند بار در روز مقداری از آن را در دهان بگیرید.

گلو درد کهنه

برای درمان گلو دردی که کهنه و مزمن شده است، مقداری سرکه را رقیق کنید و بعد کمی نمک به آن بزنید و روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید.
• چند عدد انجیر را در مقداری شیر بجوشانید و آن شیر را روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید.

ورم گلو

در صورتی که گلو دچار ورم شده باشد، برای بهبودی آن از پیاز و شربت شلغم بسیار استفاده کنید.
• آب غوره یا آب لیمو را روزی 5 مرتبه در گلو غرغره کنید.
• آب کرفس تازه را بگیرید بعد با آب لیمو ترش مخلوط و روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید.
• یک برابر سرکه را با دو برابر آن، آب و مقداری شکر مخلوط و در ظرفی سربسته بریزید و هر سه ساعت یک بار آن را بجوشانید و حلق و گلو را خوب روی آن گرفته و بخور دهید.

التهاب حنجره (لارنژیت)

تورم حنجره همان لارنژیت (جعبه‌ی صوتی) است که معمولاً به سبب عفونت و گرفتگی سینه به وجود می‌آید. لارنژیت التهاب حنجره است که بین حلق و نای (لوله‌ی هوایی) قرار دارد و تارهای صوتی را در خود جای داده است. این حالت می‌تواند سریع باشد و فقط چند روز طول بکشد و یا به صورت مزمن چندین ماه باقی بماند. این وضعیت معمولاً جدی نیست اما در کودکان می‌تواند مشکلات تنفسی به همراه آورد.
لارنژیت شدید و حاد معمولاً به وسیله‌ی یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی به وجود می‌آید اما می‌تواند بعد از فشار آوردن زیاد بر روی صدا و فریاد زدن نیز به وجود آید. لارنژیت مزمن ممکن است بر اثر مصرف دخانیات یا استفاده‌ی طولانی مدت از صدا که ممکن است حنجره را خراب کند به وجود آید. مصرف الکل به خصوص مشروبات الکلی این وضعیت را تشدید می‌کند. علایم عبارتند از:
-گلو درد به خصوص وقتی که از صدا استفاده می‌کنیم.
-گاهی اوقات لارنژیت ناشی از گره‌ی تارهای صوتی و یا همراه با آن است.
لارنژیت حاد که به دلیل عفونت ویروسی به وجود می‌آید معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود. درمان خاصی برای حالت مزمن وجود ندارد. برای هر دو حالت استراحت دادن به صدا می‌تواند در تسکین درد و جلوگیری از صدمه‌ی بیشتر تارهای صوتی مفید باشد. استنشاق بخار آب وقتی که در زیر یک حوله قرار دارید نیز می‌تواند علائم را تسکین دهد. برای جلوگیری از بازگشت بیماری در حالت مزمن بایستی از حنجره خود زیاد کار نکشید. اگر سیگار می‌کشید یا از مشروبات استفاده می‌کنید بایستی آن را کاملاً ترک کنید.
گرفتگی صدا می‌تواند از علایم سرطان حنجره باشد. اگر صدای شما بیش از 2 هفته تغییر کرد بایستی با پزشک مشورت کنید. او احتمالاً برای شما تجویز خواهد کرد که در بیمارستان تحت آزمایش لارنگوسکوپی (6) قرار بگیرید.

سرطان حنجره

سرطان حنجره یک صدم سرطان‌های مردان را به خصوص در افراد بین 55 تا 65 سال تشکیل می‌دهد. در حدود شش دهم انواع سرطان بر روی تارهای صوتی می‌باشد که علائم به سرعت بروز می‌کنند و اجازه‌ی تشخیص و درمان را می‌دهند. اگر سرطان جای دیگری بروز کند معمولاً کشنده‌تر می‌باشد. دلیل این بیماری ناشناخته است اما می‌تواند به علت کشیدن سیگار همراه با مصرف الکل باشد. این سرطان بدون درمان ممکن است به گره‌های لنفاوی گردن گسترش یافته و درنهایت به تمام بدن منتقل گردد.
اگر تومور بر روی تارهای صوتی به وجود آید اولین علامت قابل توجه گرفتگی صداست. اگر تومور پیدا نشود می‌تواند به بالا و یا زیر تارهای صوتی توسعه یابد و علائمی را ایجاد کند، مانند:
-تنفس با صدای بلند.
-سختی در تنفس.
-سختی و درد در هنگام بلع.
این تومورها در ابتدا معمولاً علائمی ندارند. تومورهایی که در هر جای حنجره به وجود می‌آیند می‌توانند به گره‌های لنفاوی گردن توسعه یافته و باعث بزرگ شدن آن‌ها شوند.

نحوه‌ی تشخیص و درمان

پزشک گلوی شما را بررسی خواهد کرد. اگر مشکوک به سرطان باشد احتیاج به آزمایش‌های بیشتری به نام لارنگوسکوپی مستقیم را خواهید داشت. در این روش که معمولاً تحت بیهوشی کامل انجام می‌گردد از بافت مربوطه نمونه‌برداری می‌شود. اگر گره‌های لنفاوی گردن بزرگ شده باشند نمونه‌برداری سوزنی (7) انجام می‌شود.
درمان بستگی به این دارد که چه مقدار سرطان توسعه یافته باشد. ممکن است تحت رادیوگرافی قرار گیرید و احتمالاً در مراحل بعد جراحی نیز وجود خواهد داشت. اگر جراحی برای حنجره لازم باشد شما احتیاج به لارنگکتومی (8) دائم خواهید داشت. در این حالت یک سوراخ (9) در لوله‌ی هوایی (نای) ایجاد می‌شود تا مسیر هوایی تنفس را باز نگاه دارد. شما ممکن است به عملی مشابه به نام تراکئوستومی (10) به طور موقت، وقتی که تحت رادیوگرافی قرار می‌گیرید، نیاز داشته باشید اما وقتی که درمان کامل شد می‌توان آن را برداشت.
اگر لازم باشد حنجره برداشته شود دیگر نمی‌توان به طور عادی صحبت کرد. یک گفتار درمان (11) می‌تواند به شما یاد دهد که با کمک مری صحبت کنید. یا با وسیله‌ی کوچکی به نام tracheoesophagealvalve از طریق دریچه‌ی D نایی- مروی نیز می‌توانید صحبت کنید. گاهی اوقات شما می‌توانید با استفاده از یک وسیله الکترومکانیکی دستی که صدا تولید می‌کند صحبت کنید. در حدود نُه دهم حالاتی که تومور بر روی تارهای صوتی باشد و به سرعت تشخیص داده شود، درمان موفق می‌باشد. اگر گره‌های لنفاوی گردن بزرگ شده باشند نمونه‌برداری سوزنی انجام می‌شود که در آن به وسیله‌ی یک سوزن که به یک سرنگ وصل شده است یک نمونه از گره‌ی لنفی برداشته می‌شود. شما می‌توانید از سی تی اسکن یا MRI نیز برای مشاهده‌ی میزان توسعه‌ی سرطان استفاده کنید.
برای درمان التهاب حنجره یا لارنژیت، آب انگور خوراک خوبی است. ضمناً برای درمان آن می‌توانید هر بار 150 گرم انجیر خشک را در یک لیتر آب بجوشانید و آب آن را به مرور بنوشید.

زخم گلو

برای درمان زخمی که در گلو به وجود آمده، رب پوست سبز گردو را با عسل مخلوط و به مرور غرغره کنید.

خون‌ریزی گلو

جهت جلوگیری از خون‌ریزی گلو سرکه را جرعه جرعه و به مرور بنوشید.
• گلاب را نیم گرم کنید و در گلو غرغره کنید.
• مقداری گلنار فارسی را بجوشانید و با آب صاف کرده‌اش غرغره کنید.
• گلنار فارسی، نشاسته و سماق از هرکدام 1 مثقال را نرم بسایید، بعد 2 مثقال گل خطمی را بجوشانید بعد آب آن را صاف و داروهای کوبیده شده را با آن آب مخلوط و در گلو غرغره کنید.
• باقلای خام را نرم بسایید، بعد با سیب زمینی پخته خمیر و بر گلو بمالید.
• نشاسته را با سماق بجوشانید و آب آن را روزی 6 مرتبه در گلو غرغره کنید.
• کافور قیصوری را نرم بسایید و با آب مقطر مخلوط و بر گلو بمالید.
• پوست انار شیرین را بجوشانید، بعد آب آن را با گلنار فارسی ساییده شده مخلوط کنید و روزی 6 مرتبه با آن غرغره کنید.

خون‌ریزی گلو از باطن:

برای جلوگیری از خون‌ریزی گلو که از باطن باشد، خوردن سرکه یا آب بِه خام مؤثر خواهد بود.

ورم لوزه

فارنژیت و تونسیلیت نارسایی‌های رایجی هستند که معمولاً به عنوان گلو درد در نظر گرفته می‌شوند. حلق، قسمت عقب دهان و بینی را به حنجره و مری متصل می‌سازد. لوزه‌ها در بالای حلق قرار دارند و در برابر بیماری و عفونت از بدن دفاع می‌کنند. تونسیلیت معمولاً در کودکان شایع‌تر است. چون لوزه‌ها در آنان بزرگ است و به تدریج با رشد کودک کوچک می‌گردند. بالغین معمولاً دچار فارنژیت می‌شوند. البته این دو بیماری می‌توانند هم در کودکان و هم در بالغین به وجود آیند.
فارنژیت و تونسیلیت معمولاً به دلیل یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی به وجود می‌آیند. سایر دلایل عبارتند از: عفونت‌های باکتریایی، مانند باکتری استرپتوکوک، عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا (12) و سیگار کشیدن و مصرف الکل در بالغین.
فارنژیت و تونسیلیت علائم مشابهی دارند که معمولاً بعد از 12 ساعت بدتر می‌شوند، عبارتند از:
-گلو درد
-مشکل در عمل بلع
-گوش درد که می‌تواند در هنگام بلع شدیدتر شود.
-بزرگ شدن و حساس شدن گره‌های لنفاوی گردن
-تب و احساس ناراحتی به خصوص اگر این حالات به دلیل عفونت باکتریایی به وجود آمده باشند.

عوارض آن کدامند؟

در حالت‌های شدید، حلق یا لوزه‌ها ممکن است بسیار متورم شوند و مشکلاتی را برای تنفس به وجود آورند. گاهی اوقات یک آبسه در کنار لوزه (13) به وجود می‌آید که این وضعیت به نام آبسه‌ی پره تونسیلار (14) شناخته می‌شود. به ندرت اگر این دو بیماری به وسیله‌ی عفونت استرپتوکوکال به وجود آمده باشند نارسایی کلیه با نام گلومرولونفریت (15) را پس از چند هفته به وجود می‌آورند.
در چنین مواقعی باید به کلی از خوردن پیاز، غذاهای سرخ کرده مانند بادمجان، کباب شامی، انواع کباب، چربی‌جات، انواع فلفل و ادویه‌جات، شیرینی‌های قنادی و خوراکی‌هایی که طبیعت آن گرم است پرهیز کنید. از غذاهای ساده، شیر گاو بدون چربی، آش‌های ساده، آب جوشانده‌ی عناب کوهپایه و عدس پخته بیشتر استفاده کنید.
• هر روز با محلول کلرات دو پتاس، غرغره کنید و محلول بلودومتیل 2% را به پنبه آغشته و به اطراف حلق از داخل دهان بمالید و به طور دائم دستمال یا شال یا پارچه‌ای را به دور گردن ببندید که گرم بماند تا بهبود یابد.
• پنجاه گرم برگ خشک تمشک را در یک لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه آن را دم کنید، سپس آب آن را صاف و هر صبح، ظهر و شب در گلو غرغره کنید.
• شصت گرم ساقه‌های گلدار پونه‌ی کوهی را در یک لیتر آب جوش به مدت 15 دقیقه دم کنید و آب آن را روزی چند بار در گلو غرغره کنید.
• تره فرنگی را بجوشانید و دهان را روی بخار آن نگه دارید و بخار آن را خوب به لوزه برسانید تا بهبود بخشد.
• پولک‌های مغز فلوس را با ترنجبین بسایید سپس با آب کاسنی یا آب تاج ریزی مخلوط و میل فرمایید.
• رُب توت سیاه و گلاب و سرکه را مخلوط کنید و بمالید، یا با آن غرغره کنید.
• آمله‌ی مقشر را نرم بسایید و با دوغی که از ماست گاو تهیه شده است مخلوط کنید و در گلو غرغره کنید.
ضمناً اگر درد و سوزش حلق و لوزه‌ها با غرغره داروهای فوق از بین نرفت پوست انار، عدس، برگ و تخم مورد و سماق را مساوی نرم بکوبید و در گلاب بریزید و روزی چند بار غرغره کنید. اگر مبتلا به یبوست هستید باید آن را برطرف سازید. برای رفع یبوست از ماءالشعیر، روغن بادام، روغن زیتون و داروهای ضد یبوست استفاده کنید.
با داروهای فوق اگر بهبود حاصل نشد باید با مراجعه به طبیب جراح حاذق و با تشخیص او عمل جراحی صورت گیرد و پس از انجام عمل جراحی تا 12 ساعت ابداً نباید هیچ چیزی میل کنید و بعد از 12 ساعت شیر یا بستنی پاستوریزه شده را که بدون زعفران و گلاب و زرده‌ی تخم مرغ درست شده باشد، میل کنید. تا سه روز بعد از عمل جراحی صحبت نکنید و روزهای دوم و سوم قدری ثعلب نرم شده را با شیر سرد مخلوط و به مرور میل کنید تا زخم‌های اطراف گلو التیام یابد ولی باید سعی کرد تا مدتی انواع فلفل، ادویه‌جات، غذاهای بودار و سرخ کردنی خورده نشود چون ممکن است مجدداً ورم لوزه عود کند.

ورم لوزه از بلغم:

اگر ورم لوزه‌ها، بر اثر غلبه‌ی بلغم و رطوبت باشد علایم آن نرمی و سفیدی محل ورم، وجود درد، سوزش، شل شدن و دراز شدن لوزه‌ها می‌باشد. برای درمان آن باید بلغم را برطرف کنید. ضمناً خوردن گل قند عسلی هر روز صبح ناشتا و مصرف قرص صبر زرد مفید خواهد بود.
• با آب جوشانده‌ی مخلوط انجیر و مویز روزی چند مرتبه غرغره کنید.
• صبر زرد را در آب مقطر حل کرده و با آن غرغره کنید.
• ساقه‌های شبت را بجوشانید و با آن لوزه‌ها را از داخل بخور دهید و اگر درد زیاد باشد برای تسکین آن بهتر است کمی نشادر را در آب مقطر حل و با آن غرغره کنید.

ورم لوزه از سودا:

اگر ورم لوزه‌ها در اثر غلبه سودا باشد علایم آن ترشی دهان، سفتی و تیرگی رنگ دهان، زبان و لوزه‌ها می‌باشد. برای درمان آن ابتدا باید رفع سودا کنید. هم‌چنین باید به مرور آب گرم بخورید و مرتباً آب گشنیز تازه یا آب برگ کاهوی تازه را در دهان بگیرید.
• هر روز ماءالجبین بخورید.
• افتیمون شامی نرم شده را با سکنجبین مخلوط و هر روز صبح و شب هر بار یک قاشق میل کنید.
• با رُب توت یا روغن بادام شیرین یا لعاب تخم شنبلیله یا آب نمک رقیق غرغره کنید.

ورم پرده‌ی حلق

ورم پرده‌ی حلق (شراع الحنک) در اثر بیماری‌های میکروبی و ویروسی و هم‌چنین از بیماری‌های باکتریایی ایجاد می‌شود و گاهی در اثر ورم پرده‌ی حلق فلج می‌شود که این فلج در بیماری دیفتری که به موقع معالجه نشده باشد، اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین علائم آن خارج شدن مایعات از بینی در هنگام بلع است.
برای درمان آن پولک‌های مغز فلوس، بابونه‌ی شیرازی و گل بنفشه از هرکدام 20 گرم، همه را نیم کوب کرده و بعد 50 گرم مغز تخم کدوی خام کوبیده شده را با آن‌ها مخلوط و بجوشانید و آب آن را چندین مرتبه در طول روز در گلو غرغره کنید.
• صمغ عربی اصل و کتیرا سفید مفتولی و قدمه شیرازی و تخم خطمی و تخم مرو از هرکدام 10 گرم، تخم کتان و تخم شنبلیله از هرکدام 20 گرم. همه را نرم بکوبید و روزی 5 مرتبه هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را با کمی شکر در یک لیوان آب جوش مخلوط کرده و خوب به هم بزنید بعد گرم و به مرور بنوشید.
• آب برگ‌های کاهوی تازه یا آب گشنیز تازه را بگیرید و مرتباً در گلو غرغره کنید و در دهان نیز نگه دارید و پس از خسته شدن از دهان خارج کنید.
• انقوزه را در عسل حل کنید و روی لوزه‌ها بمالید (در این صورت باید بوی عفن آن را تحمل کنید).

پیشگیری از سرطانی شدن پرده‌ی حلق

برای این که ورم پرده‌ی حلق تبدیل به سرطان نشود، مرتباً آب گشنیز تازه یا آب کاهو را بگیرید و در دهان و گلو غرغره کنید و مقداری انقوزه را در عسل حل کنید و روی لوزه‌ها بمالید. (انقوزه‌ بوی عفنی دارد که باید آن را تحمل کنید.)

اوریون

هرگاه از بیرون گلو برآمدگی به جانب چپ یا راست یا هر دو طرف مشاهده شود و آب دهان به سختی پایین رود که توأم با ناراحتی و رنگ پریدگی چهره باشد و یا اگر دست زیر فک بگذارید، کیسه‌ای پُر و سفت به نظر برسد و گاهی از شدت تورم و ناراحتی احساس تب خفیف و ضعیفی نمودید، مبتلا به اوریون شده‌اید. در این صورت استراحت کامل لازم است. کودکانی که مبتلا به اوریون می‌شوند اگر استراحت نکنند و به فعالیت ادامه دهند در سن بزرگسالی عقیم خواهند شد. ضمن استراحت باید از غذاهای بودار، سرخ کردنی و سنگین و ثقیل پرهیز کنید. و از شیر، شیر برنج، فرنی بدون هل و گلاب، آش‌های ساده و سوپ استفاده کنید.
• مقداری کشمکش کولی را خوب بکوبید تا به صورت خمیر درآید. بعد با دو برابر آن‌ها پماد اکتیول مخلوط کنید و روی برآمدگی طرفین بمالید و روی آن را ببندید.
• برگ چغندر را خرد کنید و با مقداری فضله‌ی کبوتر مخلوط کرده و بپزید. از خارج روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• آب شاه توت تازه را بگیرید، بعد مقداری تاج ریزی را بجوشانید، سپس آب تاج ریزی را با آب شاه توت مخلوط کرده و روی ورم بمالید و قدری از آن را هم در گلو غرغره کنید، این کار را چند مرتبه در طول روز تکرار کنید.
• مقداری روغن اکتیول را با مقداری روغن خاکستری مخلوط کنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• مقداری عناب را با دندان یا نوک قیچی یا چاقو یا به وسیله‌ی قندشکن بشکافید و یا قطعه قطعه کنید بعد در آب گرم بریزید و خیس کنید، پس از نرم شدن در پارچه‌ای ریخته و با فشار آب آن را خارج و در جای خنک نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یک لیوان بنوشید.
• پیاز نرگس را بکوبید و با نبات ساییده شده مخلوط کنید و از خارج روی ورم بگذارید و ببندید.
• مقداری اکتیل بلادنه را روی ورم بگذارید و پس از 12 ساعت با پنبه پاک کنید، بعد مقداری قرقوروت را روی گاز استریل پهن کنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
• آب نارنج، آب غوره و سرکه را مخلوط کنید و با انگشت آرام آرام از داخل و خارج روی برآمدگی مالش دهید.

آنژین

اگر به آنژین مبتلا شده‌اید از آب هویج، شربت شلغم، شربت زرشک، ترب سیاه، آرتیشو، مربای گل بابونه، آب دم کرده‌ی گل بنفشه استفاده کنید.
• به عنوان درمان آب کاسنی و آب خیار چنبر را مخلوط و روزی چندین مرتبه در گلو غرغره کنید.
• چهار عدد شلغم بزرگ را قطعه قطعه کرده و در یک لیتر آب بجوشانید، بعد چندین مرتبه آب آن را غرغره کنید.
• پنجاه گرم اسطوخدوس هندی را در یک لیتر آب جوش حدود 12 دقیقه دم کنید. بعد آب صاف کرده‌ی آن را با کمی عسل شیرین و در فاصله‌ی هر دو غذای روزانه، هر بار نصف لیوان بنوشید.
• عناب نیم کوب شده، کشمش و خرما و انجیر را مساوی بجوشانید و با آب صاف کرده آن روزی چند مرتبه غرغره کنید.
• سی گرم برگ بورا در یک لیتر آب بجوشانید. حدود 12 دقیقه هم دم کنید سپس آن را صاف و با کمی عسل شیرین سازید و بعد از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• پنجاه گرم برگ خشک تمشک را در یک لیتر آب سرد بجوشانید و پس از 5 دقیقه جوشیدن 10 دقیقه هم دم کنید سپس آب آن را صاف و روزی سه مرتبه با آن غرغره کنید.
• پنجاه گرم گل بنفشه را در یک لیتر آب بجوشانید و 15 دقیقه هم دم کنید بعد آب آن را صاف و روزی 5 مرتبه با آن خوب غرغره کنید.
• سی گرم سیر را خوب بکوبید تا نرم شود. بعد 30 گرم آب لیموی تازه با آن مخلوط کنید سپس 150 گرم آب مقطر و 30 گرم صمغ عربی ساییده شده را با آن مخلوط کرده و به فاصله‌ی هر 2 ساعت یک قاشق سوپ خوری از آن را آرام آرام میل کنید.
• بیست گرم زرشک تازه را خیس کنید، آن را در پارچه‌ای تمیز ریخته و با فشار، آبش را خارج کنید و با 60 گرم شکر در دو لیتر آب بجوشانید تا آب آن به یک لیتر برسد سپس در شیشه‌ای بریزید و در جای خنک نگه دارید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را با نصف لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید.
• روزی چند مرتبه سرکه را در گلو غرغره و بعد از گلو خارج کنید.
• بیست گرم جو پوست کنده را در یک لیتر آب بجوشانید و آب آن را دور بریزید و مجدداً در یک لیتر آب 15 دقیقه بجوشانید بعد آب آن را صاف و روزی چند بار با آن غرغره کنید.
• پنجاه گرم ساقه و برگ و گل ریحان را در یک لیتر آب جوش دم کنید. پس از 15 دقیقه آب آن را صاف و با شکر شیرین ساخته و روزی چندین مرتبه با آن غرغره کنید و آب آن را هم بنوشید.
• پنجاه گرم برگ ازگیل را در یک لیتر آب حدود 15 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه نیز آن را دم کنید. بعد آبش را صاف و به مرور و به صورت نیم گرم غرغره کنید.
• کرفس خام را بکوبید و با فشار آب بگیرید بعد با آب لیموترش تازه مخلوط و روزی چندین مرتبه در گلو غرغره کنید.
• یک مشت برگ تازه‌ی توت فرنگی را در نیم لیتر آب بجوشانید، آب صاف کرده‌ی آن را روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید.
• شاخه‌های جوان درخت انجیر را بجوشانید و آب آن را با عسل شیرین کنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• روزی سه مرتبه و هر بار آب یک لیموی تازه را بگیرید و با آب مقطر مخلوط و چند بار متوالی در گلو غرغره کنید.
• شصت گرم ساقه‌های گل‌دار پونه‌ی کوهی خشک را در یک لیتر آب جوش 150 دقیقه دم کنید و با آب صاف کرده‌ی آن روزی سه مرتبه خوب غرغره کنید.
• برگ‌های جعفری تازه و کوبیده شده را در الکل خیس کنید و چند بار از خارج روی آن بگذارید و با دستمال ببندید.
• پنجاه گرم ریشه‌ی خشک خطمی را نیم کوب کنید و در یک لیتر آب سرد حدود دو ساعت بخیسانید و 10 دقیقه هم بجوشانید. پس از سرد شدن روزی چند مرتبه با آب صاف کرده‌ی آن غرغره کنید.
• پنجاه گرم ریشه‌ی شیرین بیان را در یک لیتر آب سرد ریخته و 10 دقیقه بجوشانید، بعد 12 دقیقه دم کرده، آب آن را صاف و روزی سه بار با آن غرغره کنید.
• پنجاه گرم ساقه و برگ مریم گلی را در یک لیتر آب 12 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم کنید. سپس آب آن را صاف و روزی چند بار غرغره کنید.
• مقداری صمغ عربی کوبیده شده را در روغن بادام شیرین مخلوط و روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید.
• پنجاه گرم زرشک کوبیده شده را در یک لیتر آب گرم حدود دو ساعت خیس کنید. بعد در همان آب بجوشانید. پس از سرد شدن هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را به مرور در گلو غرغره کنید و پس از غرغره بنوشید.

دیفتری یا خناق

اگر در گلو برآمدگی پدیدار شد و به اندازه‌ی یک نخود و یا یک فندق رسید و در انتهای آن غده‌ی سفیدرنگی که توأم با درد بود، دیفتری یا خناق می‌باشد. اغلب اطفال دچار این بیماری می‌شوند. علائم دیفتری این است که بیمار 2 تا 16 روز پس از ورود میکروب به گلو احساس گلو درد می‌کند و درجه‌ی تب او به 38 تا 38/5 درجه می‌رسد. ضمن گلودرد لکه‌های سفیدرنگ کوچکی روی زبان کوچک (در انتهای حلق) و لوزتین ظاهر شده و به تدریج پهن گشته و پرده‌ای سفید مایل به خاکستری را تشکیل می‌دهد که به آن غشاء کاذب می‌گویند. پس از چند روز غشاء کاذب در حنجره و اوایل نای نیز به وجود می‌آید و راه عبور هوا را تنگ می‌سازد که ایجاد دیفتری یا خناق می‌کند.
در این موقع بیمار سرفه‌های خشک و خشن می‌کند، صدایش گرفته و خاموش است و به زحمت تنفس می‌کند. دائم دستش را به طرف گلو پیش می‌برد تا شاید مانع تنفس را رفع سازد و بالاخره پس از فلج شدن ماهیچه‌های حلق و ماهیچه‌های تنفسی ممکن است بیمار به حالت خفگی برسد.
میکروب دیفتری نوعی باسیل است که یک دانشمند آلمانی به نام لفلر آن را کشف کرده است. نوعاً دیفتری در اثر کثافات و حرارت خون ایجاد می‌شود. مبتلایان به این بیماری باید از دیگران فاصله بگیرند و با افراد دیگر هم غذا نشوند و از خوردن و نوشیدن در خارج از منزل اجتناب کنند و بدین طریق به صحت و سلامتی دیگران احترام بگذارند.
اگر به بیماری دیفتری (خناق) مبتلا شده‌اید، قبل از هر چیز کثافات و حرارت خون را برطرف کنید و برای برطرف کردن آن اول حجامت کرده و خون کم کنید و حرارت خون را پایین بیاورید. هم‌چنین از این خوراکی‌ها بیشتر استفاده کنید. کاهوی پخته شده، جوشانده‌ی ترب سیاه، آب پیاز خام، پیاز رنده شده در آب لیموترش، شیر خنک، محلول نشاسته، پاچه‌ی گوسفند بدون فلفل، آب پرتقال، مغز خیارهای درشت و کاملاً رسیده، سیر خام یا پخته، آش گشنیز ساده، ‌بذر ترب کوبیده شده با سکنجبین، شربت توت، آب جوشانده‌ی ساقه و برگ و گل گاوزبان.
اگر خواستید برای درمان اقدام کنید ابتدا زیر گلو هم‌چنین روی ورم و محل تورم را چند عدد زالو بیندازید تا عفونت و خون‌های کثیف جمع شود. سپس قرقوروت (قارا) ‌را در کمی آب مقطر یا آب جوشیده‌ی سرد شده حل کنید و از داخل به اطراف حلق بمالید.
• تاج‌ریزی و عدس را مخلوط بجوشانید و با آب نیم گرم آن را مرتب غرغره کنید.
• آب گشنیز تازه را با آب غوره مخلوط و روزی چند مرتبه با آن غرغره کنید و بعد از دهان خارج کنید.
• محلول بلودومتیل 10% را به پنبه آغشته و از داخل به اطراف حلق بمالید.
• آب شاه توت، آب گشنیز تازه، آب تاج ریزی تازه و آب جوشانده‌ی سماق را مخلوط کنید و هر 5 دقیقه یک بار به وسیله‌ی یک قطعه پنبه از داخل به اطراف حلق بمالید. 24 ساعت مرتباً این عمل را تکرار کنید.
• ریشه‌ی شیرین بیان، پولک‌های مغز فلوس، تاج‌ریزی، گلنار فارسی، پوست خشخاش و تخم گشنیز همه را به نسبت مساوی مخلوط بجوشانید. چندین مرتبه در روز کمی از آن را غرغره و بلع کنید.
• پنج گرم نشادر را در نصف لیوان عرق کاسنی حل و از خارج به گلو بمالید. (نشادر سمی است مراقب باشید خورده نشود).
• به روش طب جدید، قرص پرانتوزیل (بایر) مصرف کنید چون برای اصلاح خون و آرامش بیماری نافع است. مصرف آن بدین طریق است که با روزی یک عدد شروع می‌شود تا به روزی شش عدد برسد. سپس برعکس کم می‌شود، تا به روزی یک قرص برسد و قطع می‌شود.
• خوردن قرص‌های سولفی نیلامید، تزریق آمپول‌های پنیسیلین و آنتی دیفتری، قرص و کپسول‌های ضد عفونت بسیار مفید خواهند بود.
• در روزهای اول که هنوز تب و سنگینی احساس نشده است آب انار را بگیرید، بعد پرده‌های لابلای دانه‌های انار و پیه‌های بین دانه‌های انار و پوست را جدا کرده و نرم بکوبید، داخل آب انار بریزید و بنوشید. روزی سه مرتبه این عمل را تکرار کنید.
• بیست گرم پوست خشخاش را در یک لیوان آب جوش 10 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم دم کنید بعد آب آن را صاف و با کمی عسل شیرین کنید و در طول روز چند مرتبه هر بار کمی از آن را میل فرمایید.
• آب جوشانده‌ی ریشه‌ی اصل سوس را روزی سه بار بنوشید و هر ظهر و شب سوپ کلم میل فرمایید.
• گل خطمی را در کمی آب بپزید و به صورت ضماد از خارج روی آن بگذارید و ببندید.
• فلفل هندی و زفت را مخلوط و از خارج روی آن ضماد کنید.
• اسفرزه را بکوبید و با شیر مادری که نوزاد دختر زاییده است، مخلوط و از خارج روی موضع ضماد کنید.
• آرد گندم را در سرکه بپزید و از خارج روی آن ضماد کنید.
• آرد جو را در سرکه بپزید و از خارج روی آن ضماد گذارید.
• آب غوره را با آب تره‌ی تازه مخلوط و در گلو غرغره کنید.
• هیچ خوراکی مصرف نکنید تا شکم خالی بماند، بعد گل بنفشه و گل خطمی را با شکر بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن تنقیه کنید. سپس با آب غوره یا سرکه یا آب انار ترش یا آب خیسانده‌ی عناب یا آب گشنیز تازه به صورت نیم گرم روزی چند مرتبه در گلو غرغره کنید. بعد جو را بجوشانید و آبش را با آب اسفرزه، آب خرفه‌ی تازه، آب هندوانه و شکر مخلوط و در طول روز کم کم و به مرور بنوشید.
• آب آلو را با شربت نیلوفر مخلوط و به صورت نیم گرم در طول روز در گلو غرغره کنید و بنوشید.
• پس از پاک کردن معده و خشک کردن جگر به جای غذاهای دیگر آش زرشک و به جای آب هم آب زرشک و آب بزرک بخورید و نیز زرشک را بکوبید و با کمی آب گرم خمیر، و از خارج روی آن ضماد کنید.
• قرقات، گل بنفشه، تخم خرفه، تخم کاسنی، عناب، خاکشیر، پولک‌های مغز فلوس، گل خطمی سفید، گل پنیرک، شاه تره، شکر سرخ، تاج‌ریزی و خارخاسک از هرکدام 10 گرم را با هم مخلوط و بجوشانید. آب آن را صاف و در جای خنک نگه داری کنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار یک ششم از آن را میل کنید.
• پنجاه گرم ساقه‌های گیلاس را در یک لیتر آب سرد بجوشانید و آب آن را تا گرم است روی 250 گرم گیلاس له شده بریزید. به مدت 20 دقیقه آن را دم کنید، سپس آب آن را صاف و در طول روز به مرور بنوشید.
• سفیداب قلع ساییده شده را روزی سه بار از خارج روی آن بمالید.
• ساقه، برگ و گل گاوزبان، از هرکدام 150 گرم را در یک لیتر آب سرد بجوشانید و به مدت 10 دقیقه آن را دم کنید، سپس روزی 5 مرتبه، هر بار یک فنجان از آن را بنوشید.
• دو عدد سیر را در یک فنجان شیر بجوشانید و تا گرم است آن را بنوشید. این کار را هر صبح و شب تکرار کنید.
• یک عدد سیر را بدون پوست بکوبید و با همان اندازه روغن وازلین مخلوط کنید و بعد کمی حرارت دهید، پس از سرد شدن روزی یک مرتبه روی سینه و پشت مالش دهید. پس از یک ساعت با آب گرم بشویید.
• پشگل شتر را از خارج بر آن ضماد کنید.
• برگ‌های تازه‌ی گردو را بکوبید و از خارج روی آن ضماد کنید.
• پانصد گرم برگ گردوی خشک را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را در آب وان بریزید و داخل آب رفته، خود را شستشو دهید.
• پنجاه گرم برگ خشک گردو را در دو لیتر آب بجوشانید و صاف کنید. هر روز صبح و شب هر مرتبه نصف لیوان از آن را بنوشید.
• مغز فندق را نرم بکوبید و با سرکه خمیر کنید و از خارج بر آن ضماد گذارید.
• برگ‌های تازه‌ی گشنیز را بکوبید و با آرد جو یا آرد باقلا مخلوط و از خارج روی آن ضماد کنید.
• فضله‌ی کبوتر را با سرکه مخلوط و بر آن ضماد کنید.
• هر روز بولاغ اوتی تازه را آب بگیرید و یک لیوان آب آن را 4 قسمت کنید. هر بار یک چهارم آن را در یک لیوان شیر بریزید و بنوشید.
• برگ‌های تازه‌ی نعناع را بکوبید، نرم که شد با روغن گل سرخ مخلوط و روزی سه مرتبه از خارج روی آن ضماد کنید.
• آب شاه توت را با آب گشنیز و آب تاج ریزی و آب باران مخلوط و بجوشانید. در طول 24 ساعت هر 5 دقیقه یک بار در گلو غرغره کنید. ضمناً دقت کنید که همیشه هنگام خوابیدن زیر سر، بالشی بلند بگذارید و تا بیماری رفع نشده معده را سبک نگه دارید و گاه گاهی با معده‌ی خالی ورزش کنید که عمل کردن به این دستورات کمک فراوانی به درمان خواهد کرد.

خنازیر

خنازیر از بیرون گلو، زیر چانه و نزدیک گردن می‌روید. ابتدا بسیار کوچک است ولی به تدریج بزرگ می‌شود به طوری که مانند گوشت اضافه خودنمایی می‌کنند و گاهی هم آویزان می‌شود. علت آن خون سوخته، غلبه‌ی خون و حرارت جگر است. ابتدا حرارت خون را برطرف کرده و حجامت کنید و اگر مایل به درمان هستید باید از خوراکی‌های زیر پرهیز کنید.
گوجه فرنگی، انواع فلفل، ادویه‌جات، ارده و شیره،‌ شربت‌های غلیظ، سرکه و ترشی‌جات، غذاهای سرخ کرده، کته برنج، لعاب برنج، فالوده‌ی شیرازی، فرنی، نخود، لپه، خرما، بادمجان، کفال ماهی، سگ ماهی، مشروبات الکلی، غذاهای چرب و سنگین. ضمناً از حرص و جوش، ناراحتی، عصبانیت، غم و غصه و صحبت کردن زیاد نیز پرهیز کنید.
برای کمک به درمان از خوراکی‌های زیر بیشتر استفاده کنید.
آش آلو، آش تمرهندی، آش آب غوره، غذاهای رقیق و لطیف، آب خیسانده‌ی عناب، آب هویج (صبح ناشتا)، شاه توت، عدس، کاهو، آب جوشانده‌ی ریشه‌ی کاسنی، آب جوشانده‌ی برگ کرفس، آب جوشانده‌ی بیخ بنفشه.
به عنوان درمان گل پنیرک، گل خطمی سفید، گل بنفشه، قرقات، تخم کاسنی، تخم خرفه، عناب قطعه قطعه شده، خاکشیر، شکر سرخ، شاه تره، خارخاسک، تاج‌ریزی و پولک‌های داخل فلوس از هر کدام 10 مثقال را مخلوط و به 10 قسمت مساوی تقسیم کنید. هر قسمت را شب در آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین کرده بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدد بخیسانید و شب در همان آب بجوشانید، مقداری از آن را بنوشید. مقداری از آن را هم با کمی آب رقیق کرده و تنقیه کنید.
• ریشه‌ی نی و ریشه‌ی شاه توت سیاه را بسوزانید بعد نرم بسایید و از خارج روی آن بمالید.
• نی‌های ضخیم (چوب لویی) که با آن حصیر می‌بافند را بسوزانید، بعد نرم بکوبید، سپس در عرق تمشک خمیر کنید و از خارج روی آن ببندید.
• گل محمدی را نرم بسایید و با روغن زیتون خمیر کنید و از خارج روی آن ضماد کنید.
• پشگل بز را نرم بکوبید و بر خنازیر ضماد کنید و روی آن را ببندید و روزی سه بار عوض کنید. ضمناً هر مرتبه که روی آن را باز می‌کنید به آن دود عنبر نسارا بدهید.
• سفیدآب قلع را نرم بسایید و هر 8 ساعت یک بار از خارج روی آن ضماد کنید.
• شاه تره‌ی تازه را بکوبید و آب آن را گرفته و بنوشید و تفاله‌های آن را از خارج روی موضع ضماد گذارید،‌ روزی سه مرتبه این کار را تکرار کنید.
• یک ورقه‌ی نازک سرب را به اندازه‌ی خنازیر بُبرید و روی آن پهن کنید و آن را ببندید.
• اسفرزه را با شیر مادری که طفل او دختر است، خمیر و از خارج روی آن ضماد کنید.
• گل خطمی را بکوبید، بعد با آب گرم خمیر و روی آن ضماد کنید.
• دهان باز، دهان بسته و فلفل سیاه را به نسبت مساوی، نرم بسایید و بعد با گلاب خمیر کنید و از خارج روی آن ضماد گذارید.
• رگ قیفال را بزنید تا مقدار یک درم خون از آن خارج شود. این عمل باعث می‌شود که خنازیر بهبود یابد. انداختن زالو اطراف خنازیر هم مفید می‌باشد.
• اول بدن را از سودا و بلغم پاکسازی کنید، مقدار مصرف غذای روزانه را کم کرده و از خشم، غضب و صحبت با صدای بلند خودداری شود.
• انجره، خردل، کف دریا، مقل ازرق، زرآوند و اوشق را به نسبت مساوی نرم بکوبید، بعد در روغن زیتون کهنه حل کرده، سپس تربد ساییده شده و موم سفید بر آن افزوده و کمی گرم کنید تا موم در آن‌ها حل و مخلوط شود. روزی سه مرتبه روی دمل گذارید.
• اگر ضماد منفجرکننده لازم باشد، باید تخم کتان، تخم شنبلیله، تخم مرو و ریشه‌ی اریسا را نرم بکوبید و با آرد جو و آرد گندم و قدری فضله‌ی کبوتر مخلوط کنید و بپزید و روزی سه مرتبه روی آن ضماد گذارید.
• در طب جدید خنازیر را با محلول ریوانل می‌شویند و برای ضدعفونی کردن آن از محلول پرمنگنات استفاده می‌کنند. برای از بین بردن عفونت، آمپول پنی سیلین تزریق می‌کنند و برای جلوگیری از ضعف، مصرف ویتامین A را توصیه می‌کنند.

خنازیر از بلغم:

اگر خنازیر در اثر غلبه‌ی بلغم و رطوبت ایجاد شده باشد ابتدا بلغم و رطوبت را برطرف کنید. هم‌چنین از غذاهایی استفاده کنید که از لحاظ گرمی در درجه‌ی دوم و سوم به حساب می‌آیند. ضمناً خوردن پاچه‌ی گوسفند، گوشت جوجه خروس، ریواس کوهی و برنج با شوید به صورت پخته نیز مؤثر خواهد بود.
برای درمان آن زفت را آب کنید و بعد کمی فلفل سیاهِ ساییده شده را به آن اضافه و به صورت خمیر بر موضع ضماد کنید و ببندید.
• یک قطعه ورقه‌ی سرب نازک را روی موضع پهن کرده و با دستمالی ببندید. پس از دو روز آن را باز کنید.
• فلفل سفید، فلفل سیاه، دهان باز و دهان بسته را مخلوط کنید و نرم بسایید بعد با گلاب خمیر کنید و روی موضع ضماد گذارید.
• گل محمدی را نرم بسایید بعد با روغن زیتون خمیر و بر موضع ضماد کنید.

خروسک

خروسک یا حناق یا خناق یا لارنژیت حاد یا ورم مخاط حنجره روی صدا تأثیر می‌گذارند. این بیماری بیشتر در کودکان، هنگام شب و موقع خوابیدن پیش می‌آید که باعث وحشت اطرافیان بیمار می‌شود. زمانی که حالت بیمار رو به وخامت می‌گراید بایستی هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد، زیرا خطر خفه شدن در کار است. در صورت بروز این بیماری باید از مصرف غذاهای بودار، سرخ کرده، انواع فلفل، ادویه‌جات و شیرینی‌های قنادی پرهیز کنید. هر روز صبح چهار عدد انجیر خشک را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را سه قسمت کنید و قبل از هر غذا یک قسمت از آن را بنوشید و در فاصله‌ی هر دو غذای روزانه، انگور زرد و رسیده‌ی فراوان میل کنید.
اگر این بیماری بدون تب و حتی بدون ورم خارجی گلو باشد، پولک‌های مغز فلوس، گل خطمی سفید، گل بابونه‌ی شیرازی، گل بنفشه و مریم نخودی از هرکدام 15 گرم، جو مقشر شده 30 گرم، همه را مخلوط و 10 قسمت کنید و هر قسمت را یک روز بجوشانید و آب آن را صبح، ظهر و شب بنوشید. ضمناً مالیدن عسل به داخل حلق نیز مؤثر خواهد بود.
اگر بیماری با تب همراه باشد، مغز ناخنک، پر سیاوشان، گل خطمی سفید، گل بنفشه، گل پنیرک و سه پستان از هرکدام 20 گرم، ریشه‌ی کاسنی و خارخاسک از هرکدام 50 گرم، همه را نیم کوب کرده و روزی سه مرتبه هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین کرده و بنوشید. برای کودکان زیر ده سال هر بار یک قاشق شربت خوری از دارو را بجوشانید.

پی‌نوشت‌ها:

1.osteoarthritis
2.Rheumatoid Arthritis
3.Cervical Degeneration
4.Ibuprofen
5.Larynx
6.Larygoscopy
7.needle aspirtion
8.Stoma
9.tracheostomy
10.Speech thrapist
11.Candidiasis
12.tonsil
13.Peritonsillar
14.Glomerulonephritis

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.