رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: یکی از راه‌های مقابله با بحران افزودن تعداد تخت‌های بیمارستانی است که باید به مجموعه خدمات بیمارستانی تهران اضافه شود.
به گزارش ،ایران نوشت: بیمارستان‌های تهران حال و روز خوشی ندارند. وزیر بهداشت چندی پیش در اظهار نظری گفته بود بیمارستان‌های تهران در برابر زلزله به هیچ عنوان مقاوم نیستند و بیش از نیمی از مراکز درمانی و بهداشتی با زمین لرزه بزرگی از پا در می‌آیند و هیچ گونه مقاوم‌سازی نیز نمی‌تواند آنها را از تخریب حتمی در زلزله‌ای با بزرگی 7 ریشتر نجات دهد.
در روزهای اخیر نیز وقوع زلزله در تهران بار دیگر بحث فرسودگی بیمارستان‌ها و کمبود تخت‌های اورژانسی پایتخت را بر سر زبان‌ها انداخت و به این نگرانی‌ها دامن زد که مراکز درمانی مستقر در پایتخت به چه میزان در برابر وقوع زلزله بزرگ آمادگی دارند؟ برای پاسخ به این سؤال، وزارت بهداشت اوایل سال 1395 بررسی گسترده‌ای در مورد وضعیت ایمنی 600 بیمارستان دولتی در سراسر کشور انجام داد.
کارشناسان برای سنجش میزان آمادگی بیمارستان‌ها در برابر وقوع بحران سه سرفصل آمادگی عملکردی بیمارستان‌ها در مقابل حوادث و بلایا، ایمنی سازه‌ای و ایمنی غیر سازه‌ای (مانند تجهیزات بیمارستانی) را با در نظر گرفتن 150 شاخص مورد توجه قرار دادند. در همین زمینه معاون سابق درمان وزارت بهداشت درباره جزئیات جدید این بررسی به روزنامه ایران اعلام کرد که بسیاری از بیمارستان‌های کشور از نظر ایمنی سازه‌ای که اصل ساختمان و بنا در آن مطرح است، فرسوده‌اند.
به گفته دکتر «محمد آقاجانی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مطالعه ملی نشان داد ایمنی کلی بیمارستان‌های کشور در مقابل مخاطرات حدود 60 درصد است. وضعیت ایمنی بیمارستان‌های تهران (زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و تهران) نیز با در نظر گرفتن ایمنی سازه‌ای، غیر سازه‌ای و عملکردی
60 درصد است اما اینجا یک تفاوت در ایمنی سازه‌ای بیمارستان‌های کشور و بیمارستان‌های تهران وجود دارد؛ اینکه ایمنی سازه‌ای بیمارستان‌های کشور
63 درصد ولی ایمنی سازه‌ای بیمارستان‌های تهران 56 درصد است یعنی بنای بیمارستان‌های تهران 7 درصد کمتر از متوسط کشوری ایمنی دارند.در تهران 90 بیمارستان زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کنند.
پایین بودن ایمنی سازه‌ای بیمارستان‌های تهران به قدیمی‌تر بودن و فرسودگی بیمارستان‌های شهر تهران نسبت به بیمارستان‌های جوان و نوساز شهرهای دیگر برمی گردد. بنا به اظهار نظر معاون سابق درمان وزارت بهداشت در تهران بیشتر بیمارستان‌ها قدیمی هستند و اغلب هم سازه ایمنی ندارند.
آقاجانی با اشاره به اینکه آتش سوزی، زلزله، حوادث ترافیکی و آلودگی هوا مهم‌ترین مخاطراتی است که بیمارستان‌های تهران را تهدید می‌کند، افزود: یکی از راه‌های مقابله با بحران افزودن تعداد تخت‌های بیمارستانی است که باید به مجموعه خدمات بیمارستانی آن شهر اضافه شود. ظرفیت تخت‌هایی که در شهرهای مختلف در موقع بحران بکار می‌رود متفاوت است. باید در این زمینه بسترسازی کرد و ظرفیت ذخیره تخت‌های بیمارستانی را افزایش داد.
او با بیان اینکه دانشگاه شهید بهشتی آمادگی اضافه کردن 800 تخت ذخیره را در مجموعه بیمارستان‌های تحت پوشش خود دارد، این نکته را یادآور شد که بیمارستان‌های فرسوده تهران امکان ایمن شدن دوباره را ندارند. به لحاظ فنی و اقتصادی ایمن شدن دوباره بیمارستان‌ها توجیه پذیر نیست و مطالعات نشان می‌دهد تنها راه ایجاد ایمنی سازه‌ای قابل قبول بویژه در تهران ساخت بیمارستان‌های جدید و مدرن و مقاوم در برابر زلزله و دیگر مخاطرات است.
دکتر آقاجانی این را هم گفت که با توجه به ایمنی سازه ای56 درصدی بیمارستان‌های تهران باید حدود نیمی از تخت‌ها را نوسازی کنیم. همچنین حدود 60 درصد از بیمارستان‌های کل کشور نیازمند جایگزین هستند. در مجموع نتیجه مطالعه ملی وزارت بهداشت در یک سال گذشته نشان می‌دهد برای ساخت بیمارستان‌های جدید و مقاوم نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی است.
آمادگی اورژانس کشوری در برابر حوادث
دکتر «حمیدرضا خانکه» قائم مقام سازمان اورژانس کشور در پاسخ به سؤال روزنامه ایران مبنی بر اینکه اگر فرض کنیم زلزله‌ای با ابعاد بزرگ در تهران اتفاق بیفتد اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی چقدر آمادگی ارائه خدمات به مصدومان حادثه را دارند، گفت: «آمادگی و ظرفیت نقطه مقابل حادثه است، آمادگی بستگی به نوع حادثه دارد. مثلاً سطح آمادگی و ظرفیت در زلزله‌ای با قدرت بالای 6 ریشتر در مقایسه با زلزله‌ای با ابعاد کوچک‌تر متفاوت است. اگر بدترین حالت را برای تهران در نظر بگیریم در صورت وقوع زلزله بیشتر از 7 ریشتر در گسل شمال، ری و مشا، تعداد مجروحان 300 هزار نفر برآورد می‌شود که این عدد از نظر ما بزرگ و غیر اصولی است. یعنی فرض می‌گیرند در هر آپارتمان چهار نفر آسیب ببینند که در مجموع 200 تا 300 هزار نفر مصدوم بر جای خواهد گذاشت که این عدد اصولی نیست.»
او گفت: همه 200 تا 300 هزار نفر مصدوم زلزله فرضی تهران نیاز به خدمات بیمارستانی نخواهند داشت؛ بین 20 تا 30 هزار نفر نیاز به خدمات درمانی سریع و بستری دارند، 20 تا 30 هزار نفر نیاز به درمان سرپایی خواهند داشت و مابقی نیاز به خدمات تأخیری دارند که معمولاً تا دو روز بعد از حادثه ارائه می‌شود. نظام سلامت برای این اعداد آمادگی داشته و منابع در اختیار دارد.
به گفته این استاد دانشگاه، عمر بیمارستان‌های کشور بالای 30 سال است و همین بیمارستان‌ها نیز با توسعه نامتقارن همراه بوده‌اند یعنی بیمارستان‌های فعلی توسعه یافته و حتی نوسازی هم شده‌اند اما نوسازی و بازسازی بیمارستان‌ها در راستای سازه نبوده و سازه تقویت نشده و تقویت مراکز درمانی بیشتر غیر سازه‌ای بوده است.
به گفته این مسئول اورژانس، عمده نگرانی مسئولان وزارت بهداشت این است که در مواقع بحران ساختمان مراکز بهداشتی و درمانی قادر نباشند استرس را تحمل کنند و آسیب ببینند و از چرخه خدمات خارج شوند. دکتر خانکه نگرانی دیگری را هم مطرح می‌کند؛ اینکه حجم زیادی از نیروهای انسانی در اثر تخریب بیمارستان‌ها آسیب ببینند و عملاً نیروی انسانی پتانسیل ارائه خدمات را از دست دهند.
با همه این اوصاف آنچه قائم مقام اورژانس کشور در رابطه با وقوع بلایای طبیعی به آن تأکید دارد مدیریت محله محور در شهر تهران است:« در شهر تهران مدیریت متمرکز معنی نمی‌دهد. شهرداری تهران و ستاد مدیریت بحران هر کدام ارزیابی مستقلی باید از امکانات و آسیب پذیری محله‌های تهران و اطلاعات جمعیت انجام دهند یعنی در عین حال که ساختار محله محور برای درگیر شدن مردم در بلایای طبیعی داریم در بعد سیاست‌ها نیز بستر برنامه‌ریزی و نظارت‌ها را با رأس دولت جهت حمایت خواهیم داشت.
دکتر خانکه معتقد است، مردم باید ارائه خدمات اولیه در مواقع بحران را آموزش ببینند و در آوار‌برداری به همدیگر کمک کنند، در صورت حادثه بزرگ در تهران دسترسی به مردم زلزله دیده به راحتی که در زلزله کرمانشاه اتفاق افتاد، امکانپذیر نیست چرا که توسعه شهر تهران کاملاً نامتقارن و مبتنی بر انتفاع گروه محدود و افراد خاصی بوده که با استفاده از رانت شهر را به سمت منافع خودشان سوق داده‌اند.
قائم مقام سازمان اورژانس کشور گفت: دولت باید بتدریج پایتخت و منابع اقتصادی و سیاسی را از تهران منتقل کند. تهران شهری نامتقارن و جزو پرمخاطره‌ترین و آسیب پذیرترین شهرهای دنیا است و هر لحظه آسیب زلزله، آتش سوزی و فرونشست وجود دارد. بنابراین توسعه شهری تهران نیاز به مدیریت واحد شهری دارد.
دکتر خانکه این نکته را هم یادآور شد که نظام سلامت کشور بویژه سازمان اورژانس کشور نسبت به سایر ساختارهای دولتی توسعه خوبی دارد. در حال حاضر سازمان اورژانس از نظر اورژانس هوایی، آموزش نیروها و خودروهای امدادی در حوادث بزرگ آمادگی دارد اما وقتی ساختمان‌ها تخریب شود و زمین نشست کند، نمی‌توان انتظار معجزه داشت. اورژانس برای امدادرسانی نمی‌تواند پرواز کند چون زیرساخت‌ها بویژه در شمال شهر اجازه دسترسی نیروهای امدادی به مصدومان حادثه را نمی‌دهد.
این استاد دانشگاه تأکید کرد امدادرسانی کامل در حوادث بزرگ در تهران غیر ممکن است. لازم است سرمایه‌گذاری‌ها به سمت ساخت بیمارستان‌های نوساز برود و عملاً نباید بیمارستان‌های متمرکز 500 تختخوابی در مرکز شهر بسازیم.
باید سیاست‌ها در راستای ساخت بیمارستان‌های عمومی در نقاط مختلف شهر باشد به این معنی که تخت‌ها به یک اندازه توزیع شود که مردم بتوانند در فاصله کوتاه به بیمارستان دسترسی داشته باشند.
