درمان اختلالات شیردهی بانوان

گرفتگی مجرای شیر

اگر مجرای شیر در قسمت نوک پستان گرفته است برای باز شدن آن، 50 گرم برگ و گل و ساقه ریحان را در یک لیتر سرکه‌ی انگور سیاه یا آب انگور سیاه یا نوشابه‌ی کومبوچا 48 ساعت خیس کنید و هر روز یک یا دو فنجان از آن را قبل از غذا بنوشید.

بندآمدگی شیر

برای رفع بندآمدگی شیر در پستان، برگ‌های تازه‌ی نعناع را بکوبید، بعد با آرد جو ترکیب و بر پستان ضماد کنید.
• جعفری تازه را بکوبید و روی سینه و پستان‌ها قرار دهید.
• برگ‌های تازه کلم قمری را بکوبید و با عدس کوبیده شده مخلوط و بر آن ضماد کنید.
• چند مرتبه با آب جوشانده‌ی رازیانه به صورت گرم پستان را کمپرس کنید.
• باقلای تازه را بکوبید و با چغندر پخته شده و کمی روغن کنجد مخلوط و روزی پنج مرتبه روی پستان‌ها ضماد کنید و هنگام باز کردن، با روغن بنفشه خوب مالش دهید و قبل از تکرار کردن ضماد، پستان را با آب نیم گرم بشویید و مالش دهید.

کم کردن شیر

برای این که مقدار شیر در پستان کاهش یابد، برگ سداب، پونه‌ی دشتی و نعناع را بکوبید و با کمی سرکه به صورت خمیر درآورید و روی پستان ضماد کنید و روزی دو تا سه مرتبه عوض شود.

رفع غلظت شیر

برای این که از غلظت شیر کاسته شود و آن شیر برای طفل سنگین و بدهضم نباشد، روزی چند مرتبه آب لیمو شیرین یا آب لیموترش بنوشید.

علت کم شدن شیر

اگر مادران در اثر بی مبالاتی و به خود نرسیدن و به افکار هیچ و پوچ و یا غم و غصه دچار شوند، به مرور شیر کم خواهد شد و کم شدن شیر به طفل معصوم بی گناه لطماتی خواهد زد. لذا در اثر کمبود شیر و نرسیدن مواد لازم و کافی به اعضای بدن طفل، پس از سن 14 یا 15 سالگی کودک به کندی و تنبلی کلیه و کبد دچار خواهد شد و پس از آن کبد و کلیه تکالیف عمومی خود را آن طور که می‌باید نمی‌توانند انجام دهند. اگر کودک دختر باشد به کک مک صورت و خشکی پوست بدن مبتلا می‌شود و اگر پسر باشد نوک انگشتان و یا پاشنه‌ی پایش دائم ترک می‌خورد و در فصل زمستان اگر دست به آب سرد بزند، واقعاً ناراحت خواهد شد. دلیل آن است که در طفولیت نتوانسته است توسط شیر مادر کلسیم بدن را تأمین کند. بدین لحاظ حتی در سنین بزرگی و کهولت نیز به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شود. لذا به مادران که حتماً دلسوز فرزندان‌شان هستند توصیه می‌شود که از خشک کردن شیر خود و ندادن شیر به اندازه‌ی کافی به طفل و به جای آن خوراندن غذاها و خوراکی‌های مصنوعی مانند شیرخشک، فرنی، حریره و امثال آن جداً پرهیز کنند. حتی چنین تفکراتی را از سر خود بیرون کنند و طفل معصوم و بی گناه را دچار انواع بیماری‌های بعدی نسازند.

کم شیری قبل از چهار ماهگی:

اگر شیر شما مقدارش کم است و نوزاد سیر نمی‌شود و زیر چهار ماه می‌باشد، گه‌ گاهی شیره بادام به او بدهید.
• روزی نیم فنجان شیر گاو کم چرب را با نبات شیرین کنید و به او بدهید.
• روزی نیم فنجان آب هویج خام و صاف کرده را به او بدهید.
• همه روزه صبح‌ها یک قاشق چای خوری داخل یک زرده تخم مرغ خام فرو کنید- به طوری که زرده به قاشق مالیده شود- و به او بدهید. این کار را هر روز انجام دهید با این تفاوت که هر روزی که می‌گذرد کمی مقدار زرده‌ی تخم مرغ را بیشتر کنید.

کمک شیر پس از چهار ماهگی:

اگر شیر شما مقدارش کم است و نوزاد سیر نمی‌شود، هر روز عسل یا پوره‌ی موز یا آب سیب زمینی یا آرد جوانه گندم را با آب انگور زرد و رسیده مخلوط کنید و به او بدهید.

زیاد کردن شیر

اگر مقدار شیر پستان کم است و میل دارید پستان ها پر شیر شود، از ویتامین B1 و خوراکی‌های شیرافزا بیشتر استفاده کنید، مانند آب هویج، آب زردک، هندوانه، خربزه، طالبی، گرمک، نارگیل، کاهو، کاهو با سرکه شیره، والک، باقلا، لوبیا، کرفس، خرفه، شاهی، شوید، تره فرنگی، توت، سیب زمینی ترشی (قلقاسی)، آب جوشانده‌ی ترب، شیر شیره‌ی همدان، شیردان گوسفند، آب سیرابی، آب دم کرده‌ی ریشه‌ی کاسنی، شیره‌ی انگور، انگور زرد و رسیده، چای، شیر، زیره‌ی سیاه، گردو، بادام، سیاه دانه، بالنگ، جوانه‌ی گندم، گل پنیرک، گلپر، تخم خبازی، زیره سبز، زیره سیاه، زیتون، انیسون، آب جوشانده‌ی تخم هویج، تخم شوید، تخم شاهی، تخم یونجه، عرق یونجه، عرق رازیانه، تخم ترب با سکنجبین، آب دمکرده‌ی گزنه.
بهتر است برای زیاد شدن شیر هر روز این پنج خوراک را بخورید: توت، هندوانه، کرفس، جوانه‌ی گندم، چای.
• هر روز این پنج خوراک را میل کنید: تخم خبازی، تخم هویج، جوانه‌ی گندم، شیر، کره‌ی حل شده در شیر.
• هر روز صبح به جای صبحانه انگور زرد و کاملاً رسیده را فراوان بخورید.
• کشک ساییده را با آب ترب مخلوط کنید و بخورید.
• ماءالشعیر را با شربت نیلوفر مخلوط کنید و بخورید.
• با اسفناج، عدس و رشته، آش درست کنید و همراه با کشک بخورید.
• هر روز صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا استکان نوشابه‌ی کومبوچا بنوشید.
• چهل روز، هر روز عصر یک عدد شیردان گوسفند را پخته و با آبش بخورید.
• عصرها مقدار 250 گرم سرکه شیره را با آب مخلوط کنید تا به صورت شربت درآید و بنوشید.
• به آب گوشت نخود و لوبیا، 200 گرم سرکه شیره مخلوط کنید و بخورید.
• شش مثقال برگ گزنه یا 4 مثقال ریشه‌ی گزنه را در نیم لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را صبح و شب بنوشید.
• شیرزاد، شنگ و غازیاقی را با غذاهای روزانه بخورید.
• صد و پنجاه گرم شاه دانه‌ی خام، 75 گرم تخم خشخاش، 75 گرم کنجد، 300 گرم گندم بو داده و 600 گرم قند یزدی را در هم بسایید و به صورت قائوت درآورید و هر صبح، ظهر و شب پس از صرف غذا یک قاشق غذاخوری پر از آن را در دهان بریزید و میل فرمایید.
• با شنگ و سلمه و غازیاقی سبزی پلو بپزید و بخورید.
• تخم خرفه و انیسون از هرکدام 25 گرم، بالنگو و شیرزاد از هرکدام 50 گرم، شکر 200 گرم، همه را مخلوط کرده و نرم بکوبید و بعد از هر غذای روزانه یک قاشق شربت خوری میل فرمایید.
• تخم شوید، تخم ریحان، زیره‌ی سیاه، زیره‌ی سبز، شیرزاد، زنیان، بادیان، دارچین، میخک، دارو فلفل، جوز هندی، هل قرابی و فوفل از هرکدام 10 گرم، مغز پسته‌ی خام، مغز فندق خام و مغز بادام خام از هرکدام100 گرم، شکر 500 گرم، همه را نرم بکوبید و بعد از هر غذا یک قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
• صد و پنجاه گرم خارخاسک را در یک لیتر شیر گوسفند روی حرارت ملایم بجوشانید تا خشک شود، دوباره یک لیتر شیر روی آن بریزید و بجوشانید تا خشک شود، برای بار سوم نیز این کار را انجام دهید و بعد از خشک شدن، آن‌ها را با نبات مخلوط کنید، بکوبید و هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را پس از غذاهای روزانه بخورید.
$ پُر مایه کردن شیر
اگر میل دارید شیر پرمایه و قوی شود، هر روز 20 گرم جو پوست کنده را بشویید و حدود 30 دقیقه بجوشانید. پس از سرد شدن در پارچه‌ای تمیز ریخته و با فشار آب آن را صاف کنید و در طول روز بنوشید.
• هر روز صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یک فنجان نوشابه کومبوچا بنوشید.

زود هضم شدن شیر

اگر میل دارید شیر سبک شده و طفل زودتر بتواند آن را هضم کند و از سنگینی شیر رنج نبرد، هر بار 20 گرم رازیانه را در یک لیتر آب جوش دم کنید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک فنجان از آب آن را بنوشید یا هر صبح، ظهر و شب یک فنجان عرق رازیانه را با یک فنجان نوشابه‌ی کومبوچا مخلوط کنید و بنوشید.

بوگرفتگی شیر

اگر شیر بو گرفته است برای رفع ان، اول چند مرتبه پارچه‌ای را در آب سرد خیس کنید و بر پستان بگذارید سپس چغندر پخته و باقلا را بکوبید و با خمیر مغز نان که درست پخته نشده است یا با خمیر نان قبل از پخته و کمی روغن کنجد مخلوط کنید و روزی پنج مرتبه بر پستان ضماد کنید، پس از باز کردن با روغن بنفشه خوب پستان را مالش دهید.

ریزش شیر از پستان

برای جلوگیری از ریختن شیر از پستان، آرد عدس را با برگ‌های کلم کوبیده و مخلوط کنید و روی پستان گذارید.
• پنجاه گرم برگ پروانش را در یک لیتر آب سرد ریخته و 12 دقیقه بجوشانید، بعد دستمالی تمیز را در آب آن بیندازید و حدود 2 ساعت بر پستان به طور دائم گرماگرم کمپرس کنید.

اثر دیر شیر دادن

مادران باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر از منزل بیرون رفتند یا به میهمانی یا به هر دلیل به طفل خود دیر شیر دادند و آن شیر در پستان ماند، سر پستان یک آب رقیق مایل به زردی جمع می‌شود و اگر آن را ندوشند و به طفل بدهند، آن طفل در سنین میانسالی به سنگ مثانه و ناراحتی پروستات مبتلا خواهد شد.

عدم سازگاری شیر مادر به کودک

اگر متوجه شدید که شیر شما به کودک سازگار نیست به او به طور مرتب یک وعده سوپ هویج رقیق و یک مرتبه شیر خودتان را بخورانید و به همین ترتیب ادامه دهید. یا به جای شیر پستان خود می‌توانید شیر گاو کم چرب را با نبات، شیرین کنید و به طفل بدهید.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.