سرفه و درمان آن

اگر موادی مانند گردوغبار و یا ترشحات اضافی مسیرهای هوایی یا ریه‌ها را تحریک کنند ممکن است به وسیله‌ی واکنش سرفه برطرف گردند. این تحریک‌ها گیرنده‌های عصبی در مسیرهای هوا را برمی‌انگیزند تا پیغام‌هایی به مغز ارسال کنند که باعث واکنش سرفه می‌گردند. سرفه یک پاسخ محافظ بدن است که به پاک شدن محرک‌ها و یا مواد مسدودکننده‌ی مسیرهای هوایی کمک می‌کند. اگر خلط تولید گردد سرفه ایجاد می‌شود. اگر سرفه با خلط همراه نباشد به آن سرفه‌ی خشک می‌گویند. بسیاری از سرفه‌ها بر اثر تحریک‌های کوتاه مدت مسیرهای تنفسی هستند و به طور کلی خود به خود برطرف می‌گردند. در سایر حالات سرفه می‌تواند دلیلی از نارسایی‌های جدی ریه‌ها باشد که احتیاج به درمان پزشکی دارند.
بسیاری از سرفه‌ها به وسیله‌ی تحریک مسیرهای بالایی (حلق و نای) به خاطر ذرات استنشاق شده و یا به سبب بعضی خوراکی‌ها مثلاً بادام زمینی می‌باشد که در مسیر هوایی وارد شده و سرفه‌ی شدیدی را ایجاد می‌کند. بازگشت معده‌ای (1) که یک نارسایی است و در آن مایعات اسیدی معده وارد مری می‌گردند نیز می‌تواند دلیلی بر سرفه‌ی مزمن و مبرم باشد. سرفه‌های شدیدتر ممکن است نشان دهنده‌ی صدمه‌ی ریوی به سبب تورم به خاطر عفونت مانند ات الریه که به وسیله‌ی باکتری‌هایی به وجود می‌آید و یا برونشیت شدید باشد. در آسم مسیرهای هوایی ریه‌ها باریک شده و متورم می‌گردند و یا سرفه‌ای را تولید می‌کند که معمولاً در شب یا پس از فعالیت بدنی شدیدتر می‌گردد. ریه‌ها هم چنین ممکن است به دلیل سیگار کشیدن که وضعیتی به نام سرفه سیگاری‌ها را به وجود می‌آورد نیز صدمه ببینند. این چنین سرفه‌ای می‌تواند نشان دهنده‌ی به وجود آمدن بیماری انسدادی مزمن ریوی باشد. سرفه سیگاری‌ها معمولاً صبح‌ها قبل از این که ریه‌ها مخاط‌هایی که در آن‌ها جمع شده است را خارج کنند شدیدتر است. سیگار کشیدن به (سیلیا) موهای ریزی که داخل مسیرهای هوایی قرار دارند و به طور طبیعی مخاط اضافی داخل ریه را خارج می‌کنند صدمه وارد می‌کند.
اگر سرفه‌ی سیگاری، طولانی مدت و به طور ناگهانی بسیار شدیدتر شده و تعداد آن نیز بیشتر شود، این تغییر به درمان سریع پزشکی نیاز دارد. سرفه هم‌چنین می‌تواند به عنوان عارضه‌ی جانبی مهار کننده‌ی آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتانسین که برای درمان فشارخون بالا و ناراحتی قلبی به کار می‌روند نیز بروز کند.

اقدامات مؤثر:

بیشتر سرفه‌ها بعد از چند روز بدون نیاز به درمان برطرف می‌گردند. اگر سرفه‌ی شما بیش از 2 هفته ادامه داشت بایستی سریعاً با پزشک مشورت کنید. اگر سرفه‌های شدید یا دردناک همراه با خون یا خلط تغییر یافته و یا با علایمی مانند درد سینه یا تنگی و کوتاهی نفس همراه باشد شما بایستی از کمک‌های پزشکی برخوردار شوید.
شما می‌توانید سرفه‌ی خفیف را با درمان‌های مکرر ضد سرفه برطرف کنید. مثلاً بعضی سرفه ها با مصرف داروهای ضدسرفه که مانع تحریک و سرفه بیشتر می‌گردند برطرف می‌شوند. البته این‌گونه داروها را نباید در حالتی که سرفه همراه مواد دفعی است استفاده کرد چون سرفه کردن یک مکانیسم طبیعی بدن برای پاک کردن و برطرف کردن مخاط اضافی از ریه‌ها می‌باشد. استنشاق بخار نیز می‌تواند مخاط‌ها را نرم‌تر کند و باعث تسکین سرفه گردد.

اقسام سرفه:

سرفه ممکن است ناگهانی یا دائمی یا نادر یا متناوب یا بدون درد یا دردناک یا ساده و بی صدا یا با طنین و قوی یا ضعیف و کوتاه یا طولانی و بزرگ یا کوچک و صدادار یا آرام و بی صدا یا خشک یا پخته یا طبیعی یا مصنوعی بوده باشد.
سرفه‌ای را قوی گویند که شبیه سرفه‌های مصنوعی باشد. در این حال قوت سرفه منوط به قابلیت ارتجاع شش و ماهیچه‌های خانه‌های شش دارد. سرفه‌ی ضعیف عبارت است از سرفه‌ای که در اثر سختی و در بازدم نتواند به میزان یک سرفه طبیعی برسد. سرفه‌ی ضعیف را می‌توان در بیماری‌های آمفیزم ریوی، برونشیت، ذات الریه، ذات الجنب، و تورم ماهیچه‌های بین دنده‌ای که عموماً دردناک نیز هستند، مشاهده کرد. سرفه ممکن است نادر، دایم،‌زیاد یا موقت باشد.
سرفه‌ی نادر در ذات الجنب و ذات الریه مشاهده می‌گردد.
سرفه‌های زیاد در بیماری‌های برونشیت دیده می‌شود و سرفه‌های بی درد در ورم مزمن خشک نای و بعضی بیماری‌های مزمن ریوی دیده می‌شود.
طنین سرفه عبارت است از قوت ارتعاش تار آواهای خشک نای که متناسب است با قوت و فشار تار آواها و طول چاک نای و ضعف مخاط آن. در این میان ظاهر سرفه ممکن است صدادار، بی صدا، خشک یا پخته باشد.

سرفه‌ی پخته یا مرطوب:

سرفه‌ای را گویند که هنگام خروج هوا از شش مقداری مخاط (خلط) یا ترشح را با خود به لوله‌های بزرگ نایژه، نای و خشک نای حمل کند.

سرفه‌ی خشک:

سرفه‌ای را خشک می‌نامند که در آن ترشحی وجود نداشته باشد مانند سرفه در بیماری ذات الجنب.

سرفه‌ی عقبه‌دار:

معمولاً گاهی به هنگام سرفه بازدم کوتاه و عمیقی وجود دارد که آن را سرفه‌ی عقبه‌دار می‌نامند. در این مواقع چاک نای کاملاً باز نشده یا نیمه بسته باقی می‌ماند و هوای بازدم به تار دم و تار آواها برخورد می‌کند و تولید صدایی کوتاه و مختصر می‌کند.
آزمایش زیر بین محوطه‌ی سینه ترشحات فوق در تشخیص بیماری‌های گوناگون مهم است.
بازرسی محوطه‌ی سینه که عبارت است از شناختن اقسام مختلف حرکات دم و بازدم و عدم توافق آن‌ها. حرکات دم زدن بیمار مبتلا به سل عبارت است از انقباض و انبساط جدار خارجی قفسه‌ی سینه.
این عمل منوط است به فعالیت و شدت حرکت ماهیچه‌های دم زدن بین دنده، ماهیچه‌های نام برده قطر طولی و افقی قفسه‌ی سینه را منبسط می‌نماید. این عمل در بیماری سینه پهلو کاملاً مشاهده می‌گردد به نحوی که صندوقچه‌ی سینه حرکت مرتب و منظم خود را نشان می‌دهد. انقباض حجاب حاجز دنده‌ها را از یک دیگر دور و نزدیک، به علاوه فشار حاصله از شش هوا را به روده‌ها و اندرونه‌های محتوی حفره‌ی شکم منتقل می‌کند و هنگام بازدم حجاب حاجز منبسط شده و به وسیله‌ی روده‌ها به جلو رانده می‌شود و دنده‌ها پایین و بالا می‌شود.
لذا افزایش تعداد دم زدن و نفس زدن در حرکت و علامات در ریه و هم‌چنین در موقع استراحت تغییرپذیر است مخصوصاً در تورم شش (در ذات الریه و غیره) و اگر به طور ناگهانی دم زدن و نفس کشیدن کاهش یافت علامت بیماری سخت بوده و پیش بینی آن را خطرناک باید حس کرد. مانند اواخر سل یعنی سل درجه سه که نفس و دم آرام و بطی و کند به نظر می‌رسد.
خلاصه حرکات تنفسی و دم زدن به طور کلی در هر تنفس سه چیز باید مورد بررسی قرار گیرد: جنس دم زدن، شدت دم زدن، آهنگ و صدای دم زدن. در بیماری‌های سل و آمفیزیوم ریوی و ذات الریه در دوره‌ی جگری شدن بافت‌های ریوی این‌گونه بازدم مشاهده می‌شود. هنگامی که ماهیچه‌های دم زدن دردناک گردند حرکات دم زدن سینه و پهلوها در حال لرزش تدریجاً صورت گرفته و آن حالت را دم زدن لرزنده می‌نامند. گاهی در اثر کاهش نیروی تنفسی شش‌ها، دم زدن تند گردیده و خروج هوا نیز از شش به مانعی برخورد می‌کند. مانند اشخاص مبتلا به ذات الریه و ذات الجنت‌های سخت و به قول اطبا پنوموتراکس و فیتیزی (سل ریوی) و هم چنین در تمام بیماری‌هایی که تصفیه‌ی خون و مبادله‌ی گاز کربنیک آن با اکسیژن دچار مانع شود در اوایل و ابتدای سل، هوا درون خانه‌های شش رقیق‌تر از حد طبیعی می‌گردد و جدار سینه به واسطه‌ی ترشح در پرده‌ی جنب یا استسقاء شش یا حفره‌های انگلی، سل تشکیل می‌دهد. در بیماری سل، به واسطه‌ی دمل‌های چرکی، صدای تنفس کاملاً طبلی و توخالی به نظر می‌رسد. گاهی اگر اطراف حفره‌های سلی و انگلی نازک و نرم گردد صدای دقه‌ای و فلزی می‌دهد. در حفره‌های بزرگ سلی مخصوصاً جگری شدن شش‌ها صدای کوزه ترک‌دار شنیده می‌شود یا صدای دست‌های خود انسان که به هم ببندد و بر سر زانوی خود بزند آن قسم صدا شنیده می‌شود.

تسکین انواع سرفه

اگر به هر دلیل دچار سرفه شده‌اید، از مصرف دخانیات، رفتن به مکان‌هایی که هوایش کثیف است و گرد و غبار دارد، خوردنی ترشی‌جات، غذاهای بودار و سرخ کرده، آب یخ، نوشیدنی‌های یخ کرده و بستنی پرهیز کنید و در عوض از خوراکی‌های زیر بیشتر استفاده کنید: انجیر تازه، برگه‌ی هلو، سنجد، بادام، پسته، فندق، شیر، حریره‌ی بادام، روغن بادام شیرین، زرده‌ی تخم مرغ آب پز، آب عدس پخته، مربای پوست هندوانه که با عسل مرغوب درست شده باشد، اسفناج پخته، شنبلیله با عسل، تره‌ی تازه با جوجه‌ی آب پز، روغن فندق، لعاب به دانه، قدومه، بارهنگ، بالنگو، تخم ریحان کوهی، تخم مرو، چهارتخم سینه، شیره‌ی تخم هندوانه، شربت بنفشه، شربت نیلوفر، آب شلغم خام، شربت عناب، مربای به، آب جوشانده‌ی تره، کمی بادام تلخ با نشاسته، سیب زمینی ترشی (قلقاسی)، بامیه‌ی خورشتی، ترنجبین، تخم بزرگ، شکر تیقال، پسته‌ی وحشی، تخم یونجه، رب اصل سوس، ماش، نعناع سبز، سه پستان، تره فرنگی، ریوند چینی، قهوه. ضمناً می‌توانید از بخور سیاه دانه نیز استفاده کنید.
برای تسکین سرفه، نشاسته‌ی پخته را با روغن بادام شیرین مخلوط و آن را کمی شیرین کرده و به صورت نیم گرم به مرور میل کنید.
• آب ریحان تازه را بگیرید و با شیر مخلوط کنید و بنوشید.
• یک مثقال صمغ عربی کوبیده شده را با آب جوش مخلوط و به صورت نیم گرم به مرور بنوشید.
• صمغ درخت آلبالو یا گیلاس را بکوبید و با آب ولرم بخورید.
• چند عدد انجیر را بپزید و آبش را بنوشید.
• نشاسته را در آب انار شیرین حل و با شکر شیرین ساخته و بخورید.
• صبح ناشتا 8 مثقال روغن گاو را انگشت انگشت بخورید.
• پنجاه گرم شکوفه‌ی درخت سیب را در یک لیتر آب جوش دم کنید بعد آب آن را صاف کرده و در طول روز بنوشید.
• بذر رازیانه و پر سیاوشان و انجیر را مخلوط کنید و آب آن را بنوشید.
• مقداری گل خطمی را با چند عدد عناب نیم کوب کرده و بجوشانید. با آن بخور دهید و آب آن را هم گرما گرم بنوشید.
• پنجاه گرم شکوفه‌های درخت بِه را در یک لیتر آب جوش دم کنید بعد آب صاف کرده‌ی آن را در طول روز به مرور بنوشید.
• اسطوخودوس هندی را دم کنید و آب صاف کرده‌ی آن را بین هر دو غذای روزانه یک فنجان بنوشید.
• سی گرم برگ‌های درخت انجیر را در یک لیتر آب جوش دم کنید. صبح، ظهر و شب هر بار یک سوم از آب آن را بنوشید.
• یک عدد نارنج را از وسط نصف کنید. مقداری نبات نرم شده بر نصف آن و مقداری نشاسته بر نصف دیگر آن بپاشید و روی آتش ملایم قرار دهید تا یکی دو جوش بخورند و بعد آب آن‌ها را در ظرفی بریزید و بنوشید.
• پانزده عدد بادام خام را با پوست سفت آن خُرد کنید و در نیم لیتر شیر بجوشانید، سپس آب آن را صاف کرده و بنوشید.
• ترب سیاه را رنده کنید. بعد نبات ساییده را روی آن بپاشید و یک روز در جای خنک نگه دارید تا شربت غلیظی به وجود آید. یا این که وسط یک ترب سیاه را گود و آن را از نبات ساییده شده پر کنید و در جای خنک یک روز نگه دارید تا نبات‌ها به صورت شربت درآید و هر ساعت یک قاشق سوپ خوری از آن را بخورید.
• عناب نیم کوب شده 100 گرم. سه پستان و بادرنجبویه از هرکدام 15 گرم. مریم نخودی، گل گاوزبان، پر سیاوشان و گل زوفا از هرکدام 10 گرم، همه را پس از نیم کوب کردن به 7 قسمت مساوی تقسیم کنید. هر روز صبح قبل از صبحانه یک قسمت از آن را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین ساخته و بنوشید.
• یکصد گرم عناب را تکه تکه کرده و در شش لیتر آب کاملاً بپزید و آن‌ها را له کنید بعد در پارچه‌ای ریخته و با فشار آب آن را صاف کنید. یک کیلو قند به آن اضافه کرده و بجوشانید. سپس در جای خنک نگه دارید و هر ساعت دو قاشق سوپ خوری از آن را میل فرمایید.
• روزی یک مرتبه 2 مثقال ریشه‌ی درخت فندق تلخ را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• پنجاه گرم مغز بادام شیرین را در آب نیم گرم خیس کنید و پس از خیس خوردن پوست بکنید. آن را در یک هاونی که مقدار کمی آب سرد در آن ریخته‌اید بکوبید تا خمیر شود سپس 50 گرم عسل یا شکر به آن اضافه کرده و به مرور بخورید.
• بیست گرم ساقه‌های گلدار پونه‌ی کوهی خشک را در یک لیتر آب جوش، 12 دقیقه دم کنید. بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته و هر صبح، ظهر و شب قبل از غذا یک فنجان از آن را بنوشید.
• ده مثقال گل بنفشه را در یک لیتر آب سرد بجوشانید و 15 دقیقه هم دم کنید. سپس آب آن را صاف و شیرین کرده و هر • دو ساعت یک قاشق سوپ خوری بنوشید.
• کتیرا سفید مفتولی 5 مثقال، صمغ عربی و بِه دانه از هرکدام 2 مثقال، با هم مخلوط و نرم بکوبید. بعد با کمی آب آن را به صورت خمیر سفتی درآورید و با آن قرص‌هایی به اندازه‌ی یک نخود بسازید و هر صبح، ظهر و شب هر بار دو قرص میل فرمایید.
• چهل گرم گیاه سرفه را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب آن را به مرور بنوشید.
• پنج مثقال آویشن شیرازی را در یک لیتر اب بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید. سپس 250 گرم عسل را با آن مخلوط و هر ساعت یک قاشق غذاخوری از آن میل کنید.
• سه مثقال گل زوفا را در یک لیتر آب جوش، 15 دقیقه دم کنید. بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و در طول روز به مرور بنوشید.
• پنجاه گرم ورون خشک را در یک لیتر آب سرد به مدت 2 ساعت خیس کنید. بعد چند دقیقه بجوشانید و حدود 10 دقیقه هم آن را دم کنید. آب آن را صاف و با عسل شیرین و هر صبح، ظهر و شب یک فنجان از آن را بنوشید.
• پنجاه گرم ریشه‌ی شیرین بیان را خرد کنید و در یک لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید. به مدت 12 ساعت آن را کنار بگذارید سپس آب آن را صاف و به مرور بنوشید (کسانی که دچار فشار خون هستند از این نسخه استفاده نکنند).
• یک عدد سیر را خرد کنید. سه برابر آن، روغن وازلین به آن اضافه و مخلوط کنید. آن را کمی حرارت دهید و پس از سرد شدن روی سینه و پشت (مقابل ریه) خوب ماساژ دهید و پس از 2 ساعت بشویید.
• یک مشت پوست سفت چوبی بادام را بکوبید و نیم ساعت بجوشانید. بعد آب آن را صاف کنید، چند قطره آب لیمو به آن اضافه و شیرین کرده و بنوشید.
• مغز پسته‌ی خام، مغز بادام خام، مغز جلغوزه‌ی خام و تخم کتان مقشر از هرکدام 20 گرم را با 50 گرم شکر مخلوط و نرم بکوبید. هر صبح، ظهر و شب قبل از غذا یک قاشق شربت خوری از آن را در دهان ریخته و با آب میل کنید.
• گل گاوزبان، صندل سفید، عوالصلیب و پر سیاوشان از هرکدام 5 گرم. بادیان و گل محمدی از هرکدام 10 گرم و تخم خطمی 30 گرم همه را نیم کوب و با 5 گرم پودر شیرین بیان مخلوط و به ده قسمت مساوی تقسیم کنید. سپس 100 گرم مویز را به وسیله‌ی قیچی خُرد و روی آن بریزید و هر قسمت از آن را شب در یک و نیم لیوان آب جوش خیسانده و صبح در همان آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین کنید و بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً در یک و نیم لیوان آب جوش بخیسانید و شب مجدداً جوشانده و آب آن را میل کنید.
سرفه انواع مختلف دارد که عبارتند از: سرفه خشک، سرفه گرم مزاجان، سرفه‌ی پی در پی، سرفه شدید و سخت، ‌سرفه همراه با تنگی نفس، سرفه از خون و صفرا، سرفه از رطوبت، سرفه‌ی بلغمی همراه با بند آمدن نفس، سرفه‌ی خلط دار، سرفه همراه با خون، سرفه‌ی عصبی، سرفه با گرفتن قلب، سرفه با گرفتن نفس و درد پهلو، سرفه‌ی کهنه و مزمن،‌سیاه سرفه

سرفه‌های خشک:

هنگامی که سینه نپخته است و دچار سرفه‌های خشک گردیده‌اید و سرفه‌هایتان سخت و خشن است و اخلاط و ترشحات برونش ها خارج نمی‌گردد باید از خوردن آب یخ و نوشیدنی‌های یخ کرده، بستنی، ترشی‌جات، غذاهای بودار و سرخ کرده پرهیز کنید و از هوای کثیف، گرد و غبار و مصرف دخانیات اجتناب ورزید. از خوراکی‌هایی مانند خرما، بادام، توت فرنگی، کمپوت سیب، لعاب بِه دانه، صمغ بادام، شربت بنفشه، شربت زوفا بیشتر استفاده کنید.
به عنوان درمان روغن بادام شیرین را با کمی کتیرای سفید مفتولی کوبیده شده مخلوط و با شکر شیرین ساخته و میل کنید.
• یک برابر آب پیاز خام و به همان اندازه عسل را با هم ترکیب کنید و بخورید.
• یک انار کامل را بسوزایید، بعد نرم بسایید و با عسل مخلوط و روی سینه ضماد کنید.

سرفه‌های گرم مزاج‌ها:

اگر پرخون هستید و مزاج گرم و دموی دارید و دچار سرفه شده‌اید اول فصد کرده (رگ زدن) و خون کم کنید. سپس حرارت مزاج را دفع کنید. ضمناً خوراکی‌های زیر برای تسکین این نوع سرفه‌ها مؤثر خواهد بود. ماءالشعیر، لعاب اسفرزه، شربت کوکنار، شربت نیلوفر، شربت بنفشه، شربت شیر خشت.

سرفه‌های پی در پی:

برای تسکین سرفه‌های پی در پی صبح، ظهر و شب هر بار 10 گرم برگ خشک سوسن‌بر را در یک لیوان آب، 12 دقیقه دم کنید. بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته و بنوشید.

سرفه‌های شدید و سخت:

در صورتی که دچار سرفه‌های شدید و سخت شده‌اید روزی سه مرتبه هر بار یک فنجان آب انار سیاه را بگیرید و بخورید و یا هر بار یک انار سیاه را چند قطعه کرده و بجوشانید و آبش را بنوشید.
• شصت گرم ریشه‌ی زنبق را در یک لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید و 20 دقیقه هم دم کنید سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین سازید و هر چهل و پنج دقیقه یک فنجان از آن را بنوشید.
• داخل ترب سیاه بزرگی را خالی کنید و میان آن را از شکر پر کنید. درب آن را ببندید و چند ساعت صبر کنید بعد شکرهای آب شده‌ی داخل آن را بخورید.
• شصت گرم گل کلم را در یک لیتر آب بجوشانید بعد 60 گرم عسل با آب صاف کرده‌ی آن مخلوط و میل فرمایید.

سرفه همراه با تنگی نفس:

برای این‌گونه سرفه‌ها آب بِه و مربای بِه بسیار مفید خواهد بود. اما به عنوان تسکین می‌توانید مقداری مرزه را با چند عدد انجیر بجوشانید و آبش را بنوشید.
• رازیانه، پر سیاوشان و انجیر را مخلوط بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین ساخته، بنوشید.

سرفه از خون و صفرا:

اگر سرفه از غلبه خون و صفرا باشد ابتدا اخلاط را تنظیم کنید و از خوردن آب یخ و نوشیدنی‌های یخ کرده، بستنی، ترشی‌جات، غذاهای بودار و سرخ کرده هم چنین از گرد و غبار و هوای کثیف و مصرف دخانیات پرهیز کنید. و هر روز فرنی کم شیرینی میل کنید.
به عنوان درمان شیره‌ی کوکنار را با پیه آب کرده‌ی بُز خمیر کرده و از خارج روی سینه ضماد کنید.
• پنج روز صبح ناشتا ثعلب کوبیده را با یک لیوان شیر جوشیده مخلوط کرده و بنوشید.
• عناب نیم کوب شده، شکر تیقال پاک شده، کوکنار و گل بنفشه را به نسبت مساوی بجوشانید و هر یک ساعت یک قاشق سوپ خوری از آب آن را میل کنید.
• هر شب هنگام خوابیدن 6 نخود خولان مکی میل کنید.
• با برنج، گشنیز زیاد، شلغم و کدو تنبل آش بپزید و بخورید.
• در طول شبانه روز دائماً یک یا دو عدد سه پستان را در دهان نگه دارید و دائم آب آن را بلع کنید.
• برگ و گل کدو و مغز تخم کدو را نیم کوب کرده و بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• گل کدو، پر سیاوشان، سه پستان، بادرنجبویه، گل بنفشه و بِه دانه و شکر، همه را به اندازه‌ی مساوی مخلوط و بجوشانید. هر صبح،‌ ظهر و شب یک فنجان از آب آن را صاف کرده و بنوشید.
• تخم شربتی، قدومه‌ی شیرازی، شکر تیقال پاک شده، بارهنگ، ‌بالنگو، تخم مرو، بِه دانه و صمغ عربی را به وزن مساوی مخلوط کنید و هر صبح، ظهر و شب یک قاشق غذاخوری از ان را با کمی شکر مخلوط و بجوشانید. آب و دانه‌ها را با هم و به مرور و گرم میل فرمایید.
• روزی پنج مرتبه پودر ژلاتین را با شکر تیقال پاک و کوبیده شده و صمغ عربی کوبیده به طور مساوی با آب جوش مخلوط کرده و گرم میل کنید.
• در یک فنجان یا لیوان یک کبریت روشن بیندازید تا هوای داخل آن خارج شود بعد فوراً آن را وارونه روی سینه بچسبانید. چند عدد لیوان را به همین طریق پهلوی هم قرار دهید. پس از کمی صبر کردن آن‌ها را بردارید (مواظب باشید کبریت روشن شده بر روی پوست بدن نیفتد).
• بِه دانه و ریشه‌ی اصل سوس، سه پستان و تخم مرو را هر صبح و شب به طور مساوی بجوشانید و آب آن را بخورید.
• هر روز گل پنیرک، گل زوفا و گل بنفشه از هرکدام 10 گرم مخلوط بجوشانید. آب آن را صاف کرده و 6 مثقال ترنجبین در آن شیره بکشید و بنوشید.
• انگم، انگم آن‌ها، شیره‌ی درخت آلوچه، خولان مکی، کتیرا پیچ و صمغ عربی از هرکدام 10 گرم. شیره‌ی کوکنار 6 نخود. همه را نرم بکوبید و با کمی شیر بز خمیر کرده و قرص‌هایی به اندازه‌ی یک عدد نخود درست کنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار دو عدد میل کنید.
• رب اصل سوس، مغز حب المحلب، صبر زرد، خولان مکی و نشاسته را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بسایید. با کمی پیه بز آب کرده خمیر درست کنید و قرص‌هایی به اندازه‌ی یک عدد نخود بسازید. صبح، ‌ظهر و شب هر مرتبه دو عدد میل فرماید.

سرفه از رطوبت:

اگر سرفه در اثر غلبه‌ی رطوبت و بلغم مزاج باشد، برای رفع رطوبت ابتدا رطوبت را دفع کنید. برای تسکین آن نیز 80 گرم سقز را با 150 گرم پیه آب کرده‌ی جگر بز مخلوط و گرم کنید. هر شب هنگام خواب هر بار یک قاشق از آن را بخورید. ضمناً سیر پخته، شیر جوشیده با سیر، سکنجبین عنصلی نیز مفید خواهند بود.

سرفه‌ی بلغمی با بند آمدن نفس:

برای تسکین سرفه‌ی بلغمی مزاجان که با بند آمدن نفس همراه باشد باید 250 گرم سرکه‌ی عنصلی را با یک کیلو عسل بجوشانید تا قوام گیرد و در طول روز هر یک ساعت یک قاشق میل شود.

سرفه‌ی خلط‌دار:

برای تسکین سرفه‌هایی که با خلط همراه است هر روز صبح و شب یک استکان آب و آب لیمو و آب کرفس تازه را مخلوط کنید و بنوشید.

سرفه همراه با خون:

برای تسکین سرفه‌هایی که با خون همراه باشد یک انار کامل را بسوزانید بعد نرم بسایید و با عسل مخلوط و روی سینه ضماد کنید.

سرفه‌ی عصبی:

برای تسکین سرفه‌های عصبی باید از کاهو هم چنین آب دم کرده‌ی گل شقایق استفاده کرد.

سرفه با گرفتن قلب:

برای درمان سرفه‌ای که با گرفتن قلب همراه باشد 5 گرم سقز دشتی را با 150 گرم پیه بز آب کرده مخلوط و گرم کنید و هر شب یک قاشق از آن را هنگام خوابیدن بخورید.

سرفه با تنگی نفس و درد پهلو:

اگر سرفه با تنگی نفس و درد پهلو همراه باشد هر روز صبح و عصر ماش پوست کنده‌ی نرم شده را با اسفناج چرخ کرده و کشک الشعیر مخلوط کرده و بخورید.

سرفه‌ی کهنه و مزمن:

برای درمان سرفه‌هایی که کهنه و مزمن شده است پسته‌ی خام بخورید و آب جوشانده‌ی ترب و نیز آب دم کرده‌ی گل پامچال بنوشید.
• صبح‌ها قبل از صرف صبحانه یک قاشق چای خوری دارچین نرم شده را در دهان بریزید و بخورید.
• هفتاد و پنج گرم مغز فندق خام و کوبیده شده را با عسل مخلوط کنید و بخورید.
• سی گرم گل بنفشه فرنگی را در نیم لیتر آب سرد به مدت 2 ساعت خیس کنید و 2 دقیقه آن را بجوشانید سپس 10 دقیقه دم کنید. آب آن را صاف کنید و صبح، ظهر و شب هر بار یک فنجان بنوشید. ضمناً باید از هوای کثیف و آلوده، از گرد و غبار، مصرف دخانیات، خوردن غذاهای بودار و سرخ کرده، آب یخ و نوشیدنی‌های یخ کرده، بستنی، فلفل، ادویه‌جات و شیرینی‌های قنادی پرهیز کنید.

پی‌نوشت‌ها:

1.gastro-oesophgegal reflux

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.