مسواک و نخ دندان، چرا،چقدر، چگونه؟

هفته نامه سلامت - ترجمه از دکتر علی ملائکه: مسواک‌زدن یکی از شایع‌ترین رفتارهای بهداشتی است، اما حتی اگر به‌طور منظم مسواک بزنید، لزوما به معنای آن نیست که این کار را درست انجام می‌دهید. مسواک‌زدن ناکافی باعث می‌شود لایه‌های مملو از میکروب و ماده سفیدی که میان دندان‌ها و نزدیک لبه لثه‌ها جمع می‌شود و پلاک دندانی خوانده می‌شود، ایجاد شود و این پلاک‌ها هستند که باعث پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌شوند.

 

مسواک‌زدن خیلی محکم هم مشکل‌آفرین است زیرا دندان را خراش می‌دهد و به بافت لثه آسیب می‌رساند، به‌طوری‌که اتصال محکم و درست لثه با دندان از دست می‌رود و راه برای عفونت و آسیب جدی‌تر لثه باز می‌شود. برای اینکه مسواک‌زدن را به‌درستی انجام دهید، باید اصولی را رعایت کنید که در ادامه این مطلب به آنها اشاره می‌کنیم.

 

پژوهش‌ها نشان می‌دهند اغلب افرادی که مدعی هستند دندان‌هایشان را 2 تا 3 دقیقه مسواک می‌زنند، درواقع نیمی از این زمان ذکرشده را برای این کار صرف می‌کنند. مسواک‌زدن خوب و کامل، چه از مسواک‌دستی استفاده کنید، چه از مسواک‌برقی، دست‌کم 2 دقیقه وقت می‌گیرد.

 افراد اغلب مدت بیشتری را برای مسواک‌زدن دندان‌های جلویی‌شان اختصاص می‌دهند و بررسی‌ها نشان می‌دهند افراد راست‌دست طرف راست دهانشان و افراد چپ‌دست، طرف چپ دهانشان را کمتر مسواک می‌زنند.

 دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند دهان را به 4 بخش تقسیم کنید و به‌طور روشمند ابتدا بخش بالایی راست، سپس بخش بالایی چپ و بعد به بخش پایینی راست و درنهایت به بخش پایینی چپ دندان‌ها را مسواک بزنید.

البته نکته مهم‌تر از رعایت ترتیب انجام مسواک‌زدن این است که هر بخش دندان‌ها را به‌طور کامل مسواک بزنید.

اصولا مسواک‌های نرم برای لثه و دندان مناسب‌تر هستند و به‌طورمعمول در تمیز کردن میان دندان‌ها بهتر عمل می‌کنند.

شرکت‌های تولیدکننده مسواک اغلب در تبلیغاتشان درباره مسواک‌های تولیدی‌شان می‌گویند این مسواک‌ها موهای نرمی دارند، اما تعریف این شرکت‌ها از نرمی متفاوت است، بنابراین لازم است خودتان مسواک را امتحان کنید. 

 

درگذشته مسواک‌ها را به‌گونه‌ای می‌ساختند که موهایشان ارتفاع‌های یکسان داشته باشد، اما در حال حاضر معمولا مسواک‌ها دارای موهایی با ارتفاع‌های متفاوت هستند. با این طراحی جدید تمیز کردن میان دندان‌ها و شیار بین دندان‌ها و لثه‌ها بهتر انجام می‌شود.

 هنگامی که موهای مسواک خمیده می‌شوند، کارایی‌شان کم می‌شود. از طرف دیگر، مسواک‌های کهنه با احتمال بیشتری حاوی باکتری‌های دهانی هستند و هر بار که مسواک می‌زنید، دوباره این باکتری‌ها را به دهانتان بازمی‌گردانید، بنابراین باید هر 3 ماه یکبار مسواکتان را دور بیندازید و مسواک جدید بخرید.

بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده‌اند مسواک‌های معمولی دستی به همان اندازه مسواک‌های برقی کارایی دارند. البته ممکن است مسواک‌های برقی در تمیز کردن میان دندان‌ها بهتر عمل کنند.

برای افراد در سنین بالا ممکن است استفاده از مسواک‌برقی راحت‌تر باشد چراکه قدرت و مهارت دستی‌شان کم شده است. دستگیره مسواک‌های برقی بزرگ‌تر است و راحت‌تر می‌توان آن را در دست گرفت و حرکت خودکار مسواک هم مسواک‌زدن را راحت‌تر می‌کند.

لزومی ندارد حتما از مدل‌های تجملی و گرانقیمت مسواک‌ برقی استفاده کنید. یک مسواک باتری‌دار ارزانقیمت برای شما کافی خواهد بود.

نکته مهم درست مسواک‌زدن است. اگر این کار را درست انجام دهید، همان مسواک معمول دستی‌تان هم سلامت دندان‌هایتان را حفظ می‌کند.

پژوهش‌های گوناگونی درباره موثرترین شیوه مسواک‌زدن انجام شده و شیوه‌های متفاوتی بهترین شیوه مسواک‌زدن خوانده شده‌اند، ازجمله روش «باس» یعنی مسواک‌زدن با زاویه 45 درجه با حرکت نوسانی کوتاه مسواک، روش «باس اصلاح‌شده»، روش «فون» یعنی حرکت چرخشی مسواک، روش «چارتر» یعنی مسواک‌زدن با زاویه 90 درجه و فشردن مسواک در لابلای دندان‌ها و بالاخره روش «لئونارد» یعنی مسواک‌زدن با حرکت ساده به بالا و پایین که بیشتر ما از دوران کودکی همین روش را یاد گرفته‌ایم.

 

توصیه کلی این است که اگر نتایج خوبی از یک روش مسواک‌زدن به دست آورده‌اید، بهتر است همان شیوه را ادامه دهید. در غیر این صورت بهتر است با دندان‌پزشکتان در این مورد مشورت کنید.

نخ دندان یک قطعه نخ ساده گاهی رایحه‌دار و اغلب موم‌اندود است. هنگامی که حدود 45 سانتی‌متر از این نخ را دور انگشتتان می‌پیچید، ابزار قدرتمندی در اختیار دارید که می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند و برای سلامت کلی شما هم سودمند باشد.

مسواک‌زدن، به‌خصوص از نوع دستی نمی‌تواند به‌طور کامل بین دندان‌ها را تمیز کند. مسواک‌های برقی ممکن است از این لحاظ بهترعمل کنند، اما حتی آنها نیز نیاز به نخ دندان کشیدن را برطرف نمی‌کنند. عادت کردن به نخ دندان کشیدن ممکن است مشکل باشد، به‌خصوص برای افرادی که تنها به مسواک‌زدن عادت کرده‌اند، اما باید با خودتان قرار بگذارید که زمان کافی به مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن اختصاص دهید.

نخ دندان ذرات غذایی را که میان دندان‌هایتان و زیر لثه‌هایتان گیر کرده و مسواک نمی‌تواند به آن برسد، خارج می‌کند. اگر این ذرات غذایی خارج نشوند، تجمع باکتریایی روی آنها باعث ایجاد پوسیدگی دندان، بوی بد دهان و بیماری لثه می‌شود. توجه داشته باشید بیماری لثه یک اختلال التهابی است که می‌تواند در ایجاد مشکلات عمده‌ای در سراسر بدن دخیل باشد.

 

بررسی‌های اخیر نشان می‌دهند میان بیماری پیشرفته لثه و دیابت، بیماری قلبی، بیماری آلزایمر و سرطان معده ارتباط وجود دارد. البته پژوهش‌های بیشتری باید در این زمینه انجام شود.

اگر بخواهید بهداشت دهانی ایده‌آل را رعایت کنید، باید پس از هر وعده غذایی نخ دندان بکشید، در این صورت دهانی کاملا پاک خواهید داشت، اما رسیدن به چنین وضعیتی ممکن است برای اغلب افراد عملی نباشد بنابراین باید دست‌کم روزی یکبار و ترجیحا هنگام خواب، نه صبح‌ها نخ دندان بکشید. هنگامی که می‌خوابید، جریان بزاق بسیار کم می‌شود بنابراین برای افرادی که 7 تا 8 ساعت در خواب هستند، شسته شدن باکتری‌های دهان هنگام خواب کاهش می‌یابد.

دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند دست‌کم 2 دقیقه را صرف مسواک‌زدن کنید و اگر نخ دندان هم بکشید، یک دقیقه اضافی باید صرف آن کنید. از طرف راست بالایی دندان‌هایتان شروع کنید و بعد به طرف چپ بالا بروید. سپس به سمت پایین و چپ بیاید و درنهایت دندان‌های سمت راست پایین را نخ دندان بکشید.