جایزه‌های ادبی از حاشیه‌ها دوری کنند

این داستان‌نویس که در حال حاضر در استرالیا زندگی می‌کند در پی برگزیده شدن در نخستین دوره جایزه «احمد محمود» در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: گرفتن جایزه «احمد محمود» برای من افتخار بزرگی است. جایزه‌ای که نام «احمد محمود» بر روی آن باشد طبیعتا مسئولیت سنگینی برای من دارد و باعث می‌شود انتظار مخاطبان از منِ‌ نویسنده چندبرابر شود، زیرا نوع نگاه به نویسنده و کتابی که برنده این جایزه شده  مقداری متفاوت می‌شود و انتظارت بیشتری از فرد دارند. اعضای هیأت داوران در طی این مدت تلاش‌های زیادی انجام داده‌ و  فشارهای زیادی را که از جهت‌های مختلف بر آن‌ها وارد می‌شد تحمل کرده‌اند. در مواقعی همه فکر می‌کردند این جایزه ممکن است در ابتدای کار مانند جوایز خصوصی دیگر از بین برود؛ اما خوشبختانه این اتفاق نیفتاد و جایزه روند خود را طی کرد.

او در ادامه متذکر شد: به‌نظرم جایزه «احمد محمود»  بازگشت بسیار خوبی به جوایز خصوصی بعد از یک مدت طولانی است که ما با جایزه خصوصی، به آن  معنایی که در دوره شکوفایی جایزه‌های خصوصی داشتیم، طرف نبودیم. بسیاری از جوایز خصوصی به دلایل مختلف به محاق رفته بودند. برگزاری جایزه «احمد محمود» به شکل خوب و آبرومند نتیجه تلاش‌های دست‌اندرکاران این جایزه بود. برگزاری این جایزه اتفاق خوبی در حوزه ادبیات ما بود که امیدوارم بتواند ادامه پیدا کند زیرا نوع فعالیت جایزه به گونه‌ای است که باعث اعتبار جایزه و برندگان آن می‌شود. جایزه «احمد محمود» چه از نظر زمانی و چه از نظر اسمی جایزه مهم و ارزشمندی است و خوشحالم که کتاب «همین امشب برمی‌گردیم» از برگزیدگان این جایزه بود.

پیمان اسماعیلی که جایزه‌های ادبی دیگری را هم در کارنامه خود دارد درباره این اتفاق گفت: دلیل این را که کتاب‌های من مورد توجه قرار گرفته‌اند  نمی‌دانم و نمی‌توانم در این مورد نظری بدهم. اما آن‌چه از نظر من مهم‌  است، این است که خودم به عنوان مخاطب نهایت لذت را از خواندن کتابم ببرم. من چیزی را نمی‌نویسم  به صرف این‌که چیزی نوشته باشم؛ هیچ‌گاه‌ این اتفاق نیفتاده است.  قطعا باید به ضرورت و قطعیت آن قصه برسم تا آن را به نگارش دربیاورم؛ در غیر این صورت، این‌ اتفاق نمی‌افتد. این چیزی است که در نوشتن برای من یک اصل است. 

او افزود: وقتی نویسنده‌ای از نوشته خود لذت کافی نمی‌برد مسلما مخاطبان نیز از آن نوشته لذت نخواهند برد. یکی از دلایل استقبال از آثار من می‌تواند این‌ باشد که من به نگاه شخصی در داستان‌هایم اصرار دارم که ممکن است خوشایند مخاطبان و منتقدان باشد. این را به عنوان یک روش در پیش گرفته‌ام که وقتی آن را می‌پذیرند برای من خوشحال‌کننده است.  

نویسنده کتاب «برف و سمفونی ابری» خاطرنشان کرد: با این موضوع که حال ادبیات ما خوب نیست چندان موافق نیستم زیرا ما در چند سال گذشته رمان‌ها و مجموعه داستان‌های درخشانی داشته‌ایم. البته در این چند سال با ریزش مخاطب مواجه بودیم که دلایل بسیار زیادی دارد و بررسی این موضوع به بحث دقیق‌تری نیاز دارد. جوایز ادبی می‌تواند به جذب مخاطب کمک کند البته به شرطی که مخاطب به نتایج جایزه اعتماد کند، که این اعتماد در گذر  زمان اتفاق می‌افتد. من فکر می‌کنم در چند سال گذشته جوایز در جذب مخاطب خیلی موفق نبوده‌اند. نمی‌توانم پیش‌بینی کنم و بگویم جوایز تأثیر ندارند یا تأثیرگذارند، به‌ویژه جایزه «احمد محمود» که باید به آن زمان بیشتری بدهیم. نسبت به آینده این جایزه خوش‌بین هستم و امیدوارم این جایزه مانند جایزه‌هایی که در دهه 80 داشتیم، بتواند به اهمیت و محبوبیت برسد، همچنین در دیده شدن کتاب‌ها نقش موثری داشته باشد.

او درباره جایزه‌های دولتی نیز اظهار کرد: به‌نظرم درست‌تر این است که مانند کشورهای دیگر دولت ایران از جوایز خصوصی حمایت کند تا این جوایز به صورت مستقل جایزه خود را اهدا کنند و پیش بروند. این‌که خود دولت بخواهد به صورت مستقیم متولی یک جایزه باشد، بدون هیچ پیش‌داوری می‌توانیم بگوییم تجربه عمومی کشورهای دیگر نشان می‌دهد که این اتفاق چندان موفق نبوده است. البته طی سال‌های اخیر در جوایز دولتی شاهد تغییرات مثبتی بوده‌ایم و تا جایی که توانایی داشتند سعی کردند انتخاب‌های مستقل‌تری داشته‌ باشند که این موضوع را می‌توان به فال نیک گرفت. 

اسماعیلی افزود: نگاه کلی‌مان را به جایزه دولتی باید مشخص‌ کنیم. نگاه کلی این‌ است که آیا یکی از وظایف دولت این است که متولی برگزاری جایزه باشد یا این‌که بهتر است این وظیفه را به بخش خصوصی واگذار کند. چیزی که در جوایز دولتی و خصوصی مهم است این است که این‌ جایره‌ها درگیر حاشیه‌هایی که در نهایت به ضرر ادبیات است نشوند و به‌گونه‌ای نباشد که این جایزه‌ها در تقابل با یکدیگر قرار بگیرند. طبیعتا جوایز خصوصی در این تقابل آسیب‌پذیرترند زیرا جوایز دولتی یک پشتوانه دولتی، چه از نظر مالی و چه از نظر سیاسی، دارند که باعث می‌شود بدنه قدرتمندی  داشته باشند و کمتر آسیب بینند. من پیشنهاد می‌کنم کسانی که جایزه‌های خصوصی و دولتی را در دست دارند تا جایی که ممکن است از این حاشیه‌ها دوری کنند. هرگونه صحبت کردن درباره ادبیات خوب و مستقل به نفع ادبیات است؛ البته من درباره ادبیات مستقل حرف می‌زنم نه ادبیات سفارشی. اگر جایزه دولتی‌ هم به ادبیات مستقل توجه‌ نشان دهد، طبیعتا عملکرد خوبی خواهد داشت و چیز قابل تخریبی نیست که ما مُهر بر پیشانی آن بچسبانیم.