ایران ۱۴۳۰ چه جمعیتی دارد؟

طبق تخمین‌های سازمان ملل و مرکز آمار ایران درباره جمعیت کشور، در صورت تحقق فرضیه‌های مختلف باروری، ایران تا 30 سال آینده جمعیتی بین 90 تا 104 میلیون نفر خواهد داشت.

به گزارش به نقل از ایسنا، پیش بینی‌های سازمان ملل در سال 2015 در مورد جمعیت ایران برای دوره 1390 تا 1430 هجری شمسی، مطابق 2011 تا 2050 میلادی بیانگر این است که هر چند رشد جمعیت ایران روند کاهشی آرامی را طی می‌کند ولی در مجموع تا نیمه قرن 21 تعداد جمعیت روندی افزایشی خواهد داشت. در صورت تحقق سناریوی متوسط سازمان ملل، یعنی رسیدن به میزان باروری کل حدود 1.62 طی دوره 2015 تا 2020 و ثبات نسبی آن تا دوره 2045 تا 2050 و همچنین با فرض افزایش امید به زندگی به حدود 79 سال تا سال 2050، جمعیت ایران به حدود 92 میلیون نفر در سال 2050 می‌رسد. باید اشاره کرد که این فرضیات ارائه شده حد متوسط سازمان ملل، تا اندازه‌ای محتاطانه است و احتمال کاهش یا افزایش میزان باروری کل نیز وجود دارد که در این صورت جمعیت ایران با رشد متفاوتی تغییر خواهد کرد. تداوم رشد جمعیت ایران تا حدود 40 الی 50 سال آینده ناشی از تاثیر ساختار سنی (گشتاور جمعیتی) است.

به عبارتی دیگر تا زمانی که متولدین دهه 1360 در سنین ازدواج و فرزندآوری باشند، بر تعداد موالید کشور تاثیر می‌گذارند. مرکز آمار ایران در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه، با در نظر گرفتن سه فرضیه باروری شامل نرخ باروری سال 90 برابر با 1.8 فرزند؛ سطح جانشینی برابر با 2.1 فرزند و بالاتر از سطح جانشینی برابر با 2.5 فرزند، جمعیت ایران را تا سال 1430 پیش بینی کرده است. بر مبنای فرضیه تداوم باروری 1.8 فرزند یا سطح جانشینی 2.1 فرزند، جمعیت ایران در سال 1430 حدود 94 تا 98 میلیون خواهد بود. در صورت قرار گرفتن باروری به بالاتر از سطح جانشینی برابر با 2.5 فرزند، تعداد جمعیت در سال 1430 به رقم 104 میلیون نفر می‌رسد.
روند رشد جمعیت در دو دهه آینده مثبت است

مطابق گزارش سند تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، روند پاینده مولفه‌های جمعیتی علاوه بر شرایط اقتصادی و اجتماعی متاثر از ساختار سنی و سیاست‌های جمعیتی خواهد بود. سرعت دستیابی به فرضیاتی که در این پیش بینی در نظر گرفته شده است و تداوم باروری در همان سطح به این شرایط بستگی دارد و می‌تواند بر تعداد نهایی جمعیت در سال مورد نظر اثرگذار باشد. با این حال با توجه به ساختار سنی جوان جمعیت و ویژگی‌های فرهنگی ایران در مورد ازدواج و فرزندآوری و همچنین برنامه‌هایی که همواره برای بهبود سلامت در کشور انجام می‌شود و منجر به افزایش امید به زندگی می‌شود، روند رشد جمعیت حداقل در دو دهه آینده هر چند کند، اما مثبت خواهد بود. به عبارت دیگر تداوم رشد جمعیت ایران تا حدود 30 سال آینده ناشی از تاثیر ساختار سنی است.
جمعیت ایران در قرن گذشته چه تغییری داشته‌است؟

جمعیت ایران طی قرن گذشته همواره رشد بالایی داشته است. دهه 1335 تا 1345 جمعیت ایران با رشد 3.1 دهم درصد افزایش یافت، اما به دلیل اعمال برنامه‌های تنظیم خانواده از نیمه دوم 1340 میزان رشد جمعیت کاهش یافته و طی دهه 1345 تا 1355 به 2.7 درصد رسید. دوباره طی سال‌های 1355 تا 1365 با وقوع انقلاب اسلامی و شرایط خاص دوران انقلاب و جنگ تحمیلی ایران و عراق این میزان به بالاترین سطح خود در طول تاریخ تحولات جمعیت ایران، یعنی حدود 3.9 درصد برابر با 3.2 درصد رشد طبیعی و حدود 0.7 درصد ناشی از مهاجرت افزایش یافت.

این میزان بالای رشد جمعیت زنگ خطری برای افزایش بیش از حد جمعیت بود؛ به همین دلیل مسئولان و سیاستگذاران از سال‌های پایانی دهه 1360 سیاست‌ها و برنامه‌های تنظیم خانواده را احیا و اجرا کردند. علاوه بر آن سیاست‌های توسعه‌ای از جمله گسترش شبکه بهداشت روستایی، توسعه مناطق محروم و افزایش تحصیلات مناطق روستایی به ویژه زنان در اولویت برنامه های دولت قرار گرفت. همزمانی و همگونی برنامه‌های توسعه و بهداشت برنامه‌های تنظیم خانواده به کاهش مرگ و میر نوزادان منجر شد و تقاضا برای فرزند زیاد را کاهش داد. از این رو برنامه‌های تنظیم خانواده با استقبال مردم روبرو شد؛ در نتیجه میزان رشد سالانه جمعیت طی دهه 1365 تا 1375 به حدود 1.9 درصد رسید. سپس این آمار طی دهه 1375 تا 1385 به حدود 1.6 درصد و در دوره پنج ساله 1385 تا 1390 به حدود 1.29 درصد رسید. طی دوره 1390 تا 1395 نیز تعداد جمعیت با رشد 1.24 درصد افزایش یافت.

دستیابی به داشتن حدود دو فرزند از ویژگی رفتار خانواده‌های ایرانی در دو دهه اخیر بوده است، اما باید توجه کرد که تثبیت و تداوم باروری حدود سطح جانشینی، مستلزم وقوع ازدواج در بین جوانان و نسل متولدین پس از انقلاب است. در صورتی که ازدواج جوانان تسهیل نشود باروری به سطح پایین‌تری کاهش می‌یابد. به همین دلیل اجرای برنامه‌هایی که ازدواج جوانان و به تبع آن فرزندآوری زوجین را تسهیل کند از اولویت‌های سیاست‌های جمعیتی است.