حدود 15میلیون هکتارعرصه منابع طبیعی در کشور وجود دارد که توسط دو هزارو700 محیطبان صیانت می‌شود.از عوامل مهم شهادت محیط‌بانان و تعرض شکارچیان غیرمجاز به عرصه‌های طبیعی، کمبود نیروی انسانی برای محافظت از منابع طبیعی است. نزدیک به 120 نفر باید شهید می شدند تا گامی مهم در حمایت از مدافعان جنگل برداشته شود.
به گزارش ، روزنامه قانون نوشت: نزدیک به 120 نفر باید شهید می شدند تا گامی مهم در حمایت از مدافعان جنگل برداشته شود. لایحه حمایت از جنگلبانان و محیط بانان دو روز قبل در حالی به تصویب هیات دولت رسید که در سال های اخیر، بی‌پناهی محیط بانان و جنگلبانان و دست‌درازی‌های سودجویان به منابع طبیعی، خسارت های بسیاری را برجای گذاشت. گستره جنگل‌ها و منابع طبیعی در ایران و کمبودهای بسیار در حفاظت از این منابع، به عاملی تبدیل شده تا سودجویان، با نشانه رفتن گلوله به سمت محیط‌بانان، تخریب و غارت منابع طبیعی ایران را همواره دنبال کنند و نبود حمایتی جامع و قانونی از محیط بانان نیز، خود عاملی برای دست‌درازی‌های بیشتر به طبیعت ایران شده است. حال اما لایحه ای در دولت به تصویب رسیده که با اجرای آن، می‌توان امیدوار به بقای باقی محیط زیست ایران بود. لایحه حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان با توجه به آسیب ها و تهدیداتی که متوجه این مدافعان طبیعت است و ضرورت تقویت قوانین و مقررات موجود در این زمینه، تصویب شده تا دیگر بهانه ای برای برخوردهای سفت و سخت با غارتگران طبیعت نباشد. در ماده واحده این لایحه آمده است که محیط‌بانان و جنگلبانان از حیث مسئولیت جزایی و مدنی، دیه و جبران خسارت در قبال صدمات و ضرر و زیانی که در جهت انجام وظیفه متحمل می شوند و کمک مالی به آنان و خانواده‌شان، مشمول مواد 12 تا 15 قانون به کارگیری سلاح هستند. همچنین ، در مورد بیمه عمر، حوادث و سایر بیمه‌ها، آن‌ها مشمول اصلاحیه قانون بیمه عمر مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهند بود. دادگاه‌ها مکلفند در مورد پرونده‌های مربوطه در اسرع وقت رسیدگی کنند و سازمان برنامه و بودجه نیز موظف است اعتبارات مورد نیاز را در بودجه سالانه پیش بینی کند.
فقر محیط بان
شهادت پیاپی محیط بانان و جنگلبانان در سال‌های اخیر که در راه صیانت از جنگل ها و منابع طبیعی ایران به وقوع پیوست، داغ بسیاری را بر دل خانواده هایشان و جامعه حامی محیط زیست نشاند. شهادت هایی که در اوج مظلومیت و بی‌پناهی محیط‌بانان رقم خورد و در این میان، نبود حمایت های قانونی لازم از محیط بانان و بی توجهی به وظیفه خطیر محیط‌بانی ، داغ شهادت را دو چندان کرد. کارشناسان معتقدند اکنون، یکی از عوامل مهم شهادت محیط‌بانان و تعرض شکارچیان غیرمجاز به عرصه‌های طبیعی، کمبود نیروی انسانی برای محافظت از منابع طبیعی است که این مشکل موجب شده تا این قشر در مواجهه با‌شکارچیان غیرمجاز به شهادت رسیده و مورد تعدی قرار گیرند. کمبود تجهیزات نیز مزید بر علت شده، به گونه‌ای که این افراد با کمترین تجهیزات در حال دفاع و حفاظت از عرصه‌های طبیعی و حیات‌وحش کشور هستند. بر اساس آمار، حدود 15 میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی در کشور وجود دارد که در عین ناباوری، این عرصه وسیع توسط تنها دو هزار و 700 محیطبان صیانت می شود و این در حالی است که سرانه محیط‌بانی در دنیا حدود 100هکتار است. در استاندارد جهانی، تعداد محیط‌بانان ایران باید 10برابر افزایش یابد. این تعداد حتی باید به‌خودرو، سلاح، هلی‌کوپتر و حتی اسب نیز تجهیز شوند تا فرصت دیده‌بانی از تمامی عرصه‌های طبیعی ایران و پاسداری از گونه‌های حیات وحش کشور فراهم شود. ایران کشوری وسیع و مملو از طبیعت متنوع و اکوسیستم متفاوت است و حداقل نیاز به 10هزار محیطبان دارد. فقدان این موضوع، راه را برای دست درازی‌های بیشتر سودجویان و شهادت محیط بانان ، بازتر می کند.
محیط بان کیست؟
محیط‌بانی در ردیف مشاغل بسیار سخت و طاقت‌فرسا شناخته می‌شود اما در همین تهران براساس یک پرسش میدانی ازهر10شهروند تهرانی ،6 نفر از آن‌ها نمی‌دانند محیطبان کیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ طبق قانون، محیطبان به فردی گفته می‌شود که مسئولیت اجرای قوانین و مقررات صید، شکار، حفاظت و بهسازی محیط زیست را در حوزه استحفاظی خویش به عهده دارد. تلاش آنان حفاظت از حیات‌وحش، اکوسیستم، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و ممانعت از تجاوز به مناطق تحت کنترل سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی است. محل خدمت این افراد نیز عرصه‌های تحت مدیریت حفاظت زیست از جمله پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه حیات‌وحش، مناطق شکار ممنوع و تالاب‌های بین‌المللی است. اما جدا از فقدان حمایت‌ها از محیط بانان در عرصه حفاظت از جنگل ها و منابع طبیعی، وضعیت معیشتی محیط‌بان‌ها نیز اسف‌بار است و بخش زیادی از محیط‌بان‌های ایران، افرادی هستند که با سابقه 20تا 25سال صیانت از عرصه‌های طبیعی و گونه‌های حیات وحش و مقابله با شکارچیان متخلف، هنوز قراردادی هستند و تمامی حقوق‌شان به سختی به بیش از یک‌میلیون تومان می‌رسد. تردیدی نیست که محیط‌بان‌های ایران مظلوم مانده‌اند و اگر خوش‌شانس باشند و با تیر یک شکارچی متخلف بر زمین نیفتند و جان نسپارند، کمترین خطر برای‌شان نقص عضو و جانبازی است که به گفته مشاور سازمان حفاظت محیط‌زیست حتی اگر در انجام وظیفه‌شان شهید شوند، بنیاد شهید هیچ حمایتی از خانواده‌شان نمی‌کند. از سویی، در پرونده‌هایی که پس از شهادت مظلومانه محیط‌بانان تشکیل شده، احکامی که برای شکارچیان متخلف درنظر گرفته می‌شود، حبس است . در دادگاه اولیه احکام خوبی برای پیشگیری از تکرار عمل خلاف آن‌ها صادر می‌شود اما این احکام با اعتراض متهمان در دادگاه تجدیدنظر به جزای نقدی تبدیل می‌شود و به این ترتیب شکارچی متخلفی که با آگاهی به جرمی دست زده، به‌جای حبس، به پرداخت جزای نقدی و جریمه محکوم می‌شود. در پرونده‌هایی که شکار غیرقانونی، داشتن سلاح غیرمجاز و حمله به محیط‌بان‌ها را همزمان داشته باشد براساس قانون جدید، حکم به بالا‌ترین جرم تعلق می‌گیرد. به‌طور مثال شکارچی غیرمجازی که با محیطبان درگیر شده و او را زخمی کرده، قبلا در مجموع به 11 سال حبس برای چهار جرمی که مرتکب شده محکوم می‌شد اما در قانون جدید فقط اشد مجازات که برای درگیری با مامور محیط‌بانی است درنظر گرفته شده و متهم به چهار سال حبس محکوم می‌شود.
حمایت ها بیشتر می شود
در چنین شرایطی، تصویب لایحه حمایت از محیط بانان، درگاهی به سوی احقاق حقوق این قشر زحمتکش جامعه به شمار می رود که نیاز به حمایت‌های جدی از سوی دولت، در اجرای آیین نامه لایحه نیز دارد.معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید که با توجه به برخوردهای خشن متخلفان نیاز بود که حمایت دقیق‌تری از محیط‌بانان صورت گیرد و از این رو، لایحه حمایت از محیط بانان در مراحل مختلف کارشناسی براساس آیین‌نامه هیات وزیران مورد بررسی قرار گرفت و در کمیسیون اجتماعی دولت به تصویب رسید اما از آنجا که یکی از بندهای این لایحه تنظیم شده، در رابطه با برخوردهای قوه قضاییه با متخلفان است و هر لایحه‌ای که تکلیفی در آن برای قوه قضاییه روشن شده باشد مستلزم اعلام موافقت قوه قضاییه است، دراین خصوص، کمیسیون اجتماعی و ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست از قوه قضاییه استعلام کرده‌اند. محمد مجابی با اشاره به اینکه محیط‌بانان به‌عنوان ماموران اجرایی از اهمیت بسیار بالایی برای سازمان حفاظت محیط‌زیست برخوردار هستند، تصریح کرد: «اقدامات متعددی تا امروز برای افزایش قدرت محیط‌بانان در اعمال قانون صورت گرفته است که مهم‌ترین آن‌ها ابلاغ دستورالعمل یگان حفاظت محیط‌زیست توسط رییس ستاد کل نیروهای مسلح، آموزش وظایف قانونی و مهارت‌های فردی برای محیط‌بانان تا پایان امسال است». به‌گفته وی، اعزام فرماندهان و برخی از محیط‌بانان به خارج از کشور برای گذراندن دوره‌های آموزشی، تعیین تکلیف درجات محیط‌بانان، افزایش سختی کار، اعمال بندپنج ماده 68 (تعیین فوق‌العاده شغل کارکنان کلیه دستگاه‌های اجرایی متناسب با سطح تخصص و مهارت‌ها)، تبدیل وضعیت محیط‌بانان از قراردادی به پیمانی، امضای تفاهم‌نامه با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای تامین 38میلیارد تومان برای تجهیز امکانات فردی و جمعی محیط‌بانی از دیگر اقداماتی است که برای ارتقای وضعیت محیط‌بانان صورت گرفته است.وی در مورد وضعیت پرونده شهدای محیطبان در بنیاد شهید با اشاره به اینکه در دولت هشتم آیین‌نامه بنیاد شهید اصلاح شد، خاطرنشان کرد:« از همان موقع محیط‌بانان با احراز شرایط به‌عنوان شهید و جانباز محسوب می‌شوند و هم‌اکنون پرونده شهادت تعداد زیادی از محیط‌بانان در بنیاد شهید وجود دارد».
تصویب دیرهنگام لایحه حمایت از محیط بانان
اسماعیل کهرم/ مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست
تصویب لایحه «حمایت از جنگلبانان و محیط بانان» هرچند با تاخیر اما سرانجام تصویب شد. مساله این است که چرا این لایحه باید جزو آخرین لوایحی باشد که دولت در پایان دوره خودش تصویب می‌کند و به مجلس می‌دهد و تازه پس از این در مجلس رای می آورد یا خیر؟ درحالی که این مساله سال هاست مورد غفلت واقع شده است. محیط بانان با حداقل معیشت و با زمان کاری که حدودا دوبرابر زمان کاری یک کارمند دولت است، برای کار خود وقت می‌گذارند. علی رغم اینکه سخت ترین شغل را دارند، متاسفانه جزو مشاغل سخت محسوب نمی شوند. همه این موارد ضرورت تصویب چنین لایحه ای را در جهت حمایت از محیط بان ها راچند برابر می کند. اکنون بسیاری از محیط بانان دارای تحصیلات دانشگاهی و حتی دکترا نیز هستند. در زمان قبل از انقلاب به ما گفته می شد، شکارچیان را استخدام کنیم زیرا این افراد هم منطقه را می شناسند و هم روی متخلفان شناخت دارند و در نهایت، همین که خودشان تفنگ را زمین بگذارند غنیمت است. در واقع آن زمان محیط‌بان‌ها را با مدرک‌های پایین استخدام می‌کردیم اما اکنون دکترا داریم در کسوت محیط بانی. هرچند دیر اما هر زمانی و به هر اندازه ای از این افراد حمایت شود ،خوب است زیرا این افراد نیاز به حمایت دارند. تعداد 2700 نفر محیط بان داریم که میلیاردها تومان هزینه دارند. هرکدام از این‌ها اضافه حقوق، پاداش، حق ماموریت و بازنشستگی‌شان میلیاردها تومان هزینه دارد و به بودجه مملکت فشار می آورد. لذا این ها ملاحظات مختلف دارند که چه زمانی این لایحه را تصویب کنند. احتمال دیگری که وجود دارد این است که تصویب چنین لایحه ای برای آخرین روزهای عمر دولت گذاشته شده تا به عنوان یک پیروزی برای دولت حساب شود. درواقع در انتخابات بعد آقای روحانی بگوید ما در دولت یازدهم چنین کاری برای محیط زیست انجام دادیم. سیاست‌مداران، زمان برای شان بسیار مهم است. اینکه چه زمانی چه لایحه ای را ارائه دهند مهم است. بهترین وقت را اکنون گذاشتند که پایان دوره دولت یازدهم است. به نظرم مجلس هم این لایحه را تصویب می‌کند تا نشان دهد که طرفدار محیط زیست است. در این صورت اگر زمانی نیزدر مقابل هیات وزیران قرار گیرد توپ به زمین دولتی ها می افتد زیرا این افراد با تصویب این لایحه از محیط زیست حمایت کرده اند.
