برترین ها - ترجمه از حسین علی پناهی: از زمانی که هلی کوپترها بین سال های 1940 تا 1950 میلادی در تعداد انبوده وارد ارتش های مختلفن شدند همواره از آن ها در راه جنگ و صلح استفاده شده است. چه بحث تخلیه مصدومان و کشته شدگان باشد و یا انتقال سربازان، کمک رسانی در شرایط وقوع بلایای طبیعی و یا پشتیبانی آتش هوایی، همواره هلی کوپتر در مرکز عملیات قرار دارد.
تکنولوژی به کار رفته در ساخت هلی کوپترها چنان پیشرفت کرده که امروزه می توان هلی کوپترهای هیبریدی ساخت که برخی از ویژگی های خاص هواپیماها را نیز در خود دارند که هم برای حمله نظامی و هم ترابری محموله های سنگین مورد استفاده قرار می گیرند. اگر چه همه کشورهای غربی هلی کوپترهای خاص خود را ساخته اند اما در این میان ایالات متحده و روسیه حرف اول و آخر را می زنند. در ادامه این مطلب شما را با هلی کوپترهای شگفت انگیز ساخت ایالات متحده آشنا خواهیم کرد که سهم زیادی در توسعه هلی کوپترها در چند دهه اخیر داشته اند.
1-بل یو اچ- 1 هوی (1956)
هلی کوپتر Bell UH-1 Huey که در دوران جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت به دلیل استفاده های متنوعی که از آن می شد و همچنین طراحی ساده و کاربردی اش به یک هلی کوپتر افسانه ای در ارتش ایالات متحده تبدیل شد. این هلی کوپتر بسیار قدرتمند، نسبتاً ارزان و درست همان چیزی بود که ارتش این کشور برای انتقال هزاران سرباز در میان جنگل های انبوه ویتنام شمالی به آن نیاز داشد. هلی کوپتر یو اچ-1 تنها یک موتور داشت و می توانست بین 10 تا 14 سرباز را در هر بار به منطقه نبرد منتقل کند.
سلاح اصلی آن یک مسلسل ام 60 در هر کدام از درهای آن بود که توسط یک تیرانداز هدایت می شد. برای محافظت از خلبانان از آتش زمینی، صندلی های آنان دارای زره های حفاظتی مخصوص بوده و تمامی خدمه از جلیقه ضد گلوله در موارد ضروری استفاده می کردند.
یکی دیگر از کاربردهای ویژه این هلی کوپتر تخلیه تلفات نبرد بود و می توانست مجروحان را در عرض یک یا دو ساعت از میدان نبرد به بیمارستان های صحرایی منتقل نماید. این قابلیت باعث شد که تلفات نیروهای نظامی ایالات متحده در طول جنگ ویتنام به مقدار قابل توجهی کاهش یابد. تاکنون بیش از 16.000 فروند از این نوع هلی کوپتر ساخته شده و هنوز نیز از نمونه ای از آن در نیروهای ویژه دریایی ایالات متحده استفاده می شود.
2- سیکورسکی اس اچ-3 پادشاه دریا (1959)
نیروی دریایی ایالات متحده در سال های ابتدایی جنگ سرد با یک مشکل بسیار بزرگ روبرو شده بود. اتحاد جماهیر شوروی ناوگانی به استعداد بیش از 200 زیردریایی ساخته و ردیابی و تحت نظر داشتن آنان برای نیروی دریایی ایالات متحده بسیار سخت و دردسرساز شده بود. اولین هلی کوپتری که برای حل این مشکل در سال 1959 ساخته شد «پادشاه دریا» (Sikorsky SH-3 Sea King) نام داشت.
این هلی کوپتر یکی از بزرگ ترین هلی کوپترهای نیروهای دریایی زمان خود به شمار رفته و ویژگی های خاصی مانند موتورهای توربوشَفت و طراحی آبی خشکی داشت که به آن اجازه می داد روی آب نیز فرود آید. برای انجام ماموریت اصلی خود که همانا شکار زیردریایی ها بود، هلی کوپتر پادشاه دریا از سیستم سونار آویخته، بویه صوتی و زیردریایی سونوبوی، کشف کننده ناهنجاری مغناطیسی و همچنین موشک ها و اژدرهای عمقی سود می برد. توانایی بالا و تجهیزات ضد زیردریایی فراوانی که روی آن نصب شده بود آن را به توانمندترین و پر استفاده ترین هلی کوپتر ضد زیردریایی در قرن بیستم تبدیل کرد.
یکی از نقش های جالب این هلی کوپتر بازیابی کپسول های فضایی بود که پس از اتمام ماموریت های فضایی در اقیانوس فرود می آمدند. حتی رییس جمهور ایالات متحده برای سفرهای نزدیک خود نیز از این هلی کوپتر استفاده می نمود. این هلی کوپتر روزآمد شده و هنوز نیز از آن برای سفرهای کوتاه رییس جمهور مورد استفاده قرار می گیرد.
این هلی کوپتر تحت لیسانس ایالات متحده در ژاپن، ایتالیا و بریتانیا نیز ساخته شده است و تعدادی از آن ها نیز به کشورهای دوست ایالات متحده صادر شده است. نیروی هوایی ارتش ایران نیز چندین فروند از این هلی کوپتر در اختیار دارد.
3- بوئینگ سی اچ-47 شینوک (1961)
بار دیگر با هلی کوپتری مواجه هستیم که در طول دوران جنگ ویتنام ساخته شد و تا به امروز نیز کاربردهای خود را حفظ کرده است. هلی کوپتر سی اچ-47 شینوک (Boeing CH-47 Chinook) یک طراحی روتور (چرخ گردان) دوگانه بسیار جالب داشت که به آن امکان می داد از بیشترین توان تولیدی توسط موتورها بهترین استفاده را ببرد تا آن را از زمین بلند کند. از آن جایی که هیچ روتوری در دم هلی کوپتر وجود نداشت تمامی قدرت به دو روتور که در ارتفاعات مختلف در جهات متضاد هم می چرخیدند منتقل می شد.
این ویژگی به شینوک امکان می داد که محموله های سنگینی را به ارتفاعات بلند منتقل کند. با قابلیت حمل حدود 11 تن محموله به صورت آویزان و 9 تن در داخل کابین و یا 55 سرباز نشسته در درون کابین، شینوک یک کامیون پرنده قابل ملاحظه بود. یکی از شگفت انگیزترین ماموریت هایی که می توان با این هلی کوپتر انجام داد جذب آب بود که به مانور «دلتا کویین» شهرت داشت. در واقع این هلی کوپتر می توانست روی سطح آب قرار گرفته و با باز کردن در عقب اجازه دهد آب وارد کابین شود به نحوی که قایق نیروهای ویژه به آرامی و بدون این که خطری آن را تهدید کند به درون هلی کوپتر کشیده شود.
یکی دیگر از ویژگی های خارق العاده این هلی کوپتر «مانور قله» بود که پیاده کردن یا سوار کردن نیروها در روی صخره ها یا نقاط برآمده سنگی را شامل می شد. در این شرایط تنها چرخ های عقب هلی کوپتر با زمین تماس پیدا کرده در حالی که باله های هلی کوپتر در حال چرخیدن بود. این هلی کوپتر ترابری چنان قدرتمند است که انتظار می رود تا سال 2060 نیز در خدمت ارتش ایالات متحده باقی بماند.
4- سیکورسکی اس-64 اسکای کرین (1962)
کی فکر می کرد که می توان یک جرثقیل را به پرواز درآورد؟! بله این درست همان چیزی بود که طراحان سیکورسکی اسل 84 اسکای کرین (Sikorsky S-64 Skycrane) در ذهن داشت. این هلی کوپتر ساختاری شبیه اسکلت داشته و علی رغم ظاهر شکننده اش می تواند بار قابل توجهی را از زمین بلند کند. در فضای قابل توجه بین پاهای آن یک جرثقیل قرار گرفته که می تواند محموله های با وزن فراتر از 11 تن را نیز از زمین بلند کند.
در طول جنگ ویتنام از نسخه نظامی آن برای بازیابی بیش از 380 خودرو نظامی آسیب دیده در میدان نبرد استفاده شد. این هلی کوپتر با چنین قابلیتی میلیون ها دلار از هزینه های ارتش را کاهش داد. از این هلی کوپتر برای حمل تانک، کامیون و نیروها نیز استفاده می شد. همچنین این هلی کوپتر توانایی حمل کانتینرهای خاص نظامی را داشت که از آن ها به عنوان سازه هایی برای مرکز فرماندهی یا بیمارستان های صحرایی استفاده می شد. نسخه آتشنشان این هلی کوپتر توانایی حمل 10.000 لیتر آب در مخزن خود داشته و از آن برای آتش سوزی در جنگل ها استفاده می شود. هنوز نیز این هلی کوپتر در خط تولید وجود داشته و هیچ رقیب یا جایگزینی برای آن در بازار وجود ندارد.
5- سیکورسکی سی اج-53 استالیِن (1964)
هلی کوپتر «سی اچ- 53 استالین» (Sikorsky CH-53 Stallion) بزرگ ترین هلی کوپتر موجود در ناوگان نظامی ایالات متحده به شمار می آید. این هلی کوپتر دو موتوره می تواند بیش از 6 تن بار حمل کند. از این هلی کوپتر برای انتقال نیروها، ورود نیروهای ویژه به میدان نبرد، تخلیه تلفات انسانی و یا بلند کردن تجهیزات نظامی سنگین مانند خودروهای نظامی استفاده می شد. این هلی کوپتر در نیروی دریایی مورد استفاده قرار گرفته و با دارا بودن بدن ضد آب در مواقع اضطراری می توانست روی آب فرود بیاید. اولین نمونه از آن در طی دوران جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفته و نمونه های جدید و پیشرفته آن اخیراً وارد مرحله تولید شده اند. یکی از ویژگی های اصلی این هلی کوپتر قابلیت مین روبی آن است.
هلی کوپتر سی اچ-53 دارای سه موتور بوده و توانایی حمل نزدیک به 15 تن وزن را دارد و از همین قابلیت برای کشیدن اهرم مین روبی در سطح دریا استفاده می کند. در واقع این هلی کوپتر می تواند با سرعت و اطمینان بیشتر و با خطر کمتری نسبت به کشتی های مین روب، مین روبی در سطح دریا را انجام دهد. نمونه های مدرن این هلی کوپتر که سبک تر و دارای موتورهای قدرتمندتری بوده محموله های با وزن 16 تن را نیز حمل کرده که دو و نیم برابر توان باربری نسخه اولیه است. این هلی کوپتر با توجه به قابلیت های خارق العاده خود تا دهه های آینده نیز در ارتش ایالات متحده حضور خواهد داشت.
6- بل ای اچ-1 کبرا (1965)
این هلی کوپتر زره دار توانایی شلیک راکت و موشک را داشته و اولین هلی کوپتر تماماً تهاجمی ارتش ایالات متحده و جهان به شمار می آید. هلی کوپتر بل ای اچ- 1 کبرا (Bell AH-1 Cobra) اولین بار در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفته و میدان های نبرد متعددی را به چشم دیده است.
ساختار باریک، چالاکی و صندلی های دو نفره، این هلی کوپتر را به یک پلتفرم مناسب برای پشتیبانی آتش هوایی تبدیل کرده است. ابتدا این هلی کوپتر با مسلسل های کوچک 7.62 میلیمتری، نارنجک اندازهای 40 میلیمتری و راکت مجهز شده بود تا بتواند اهدافی که در جنگل های انبوه ویتنام پنهان می شدند را مورد هدف قرار دهد. آن ها چنان کارآیی خود را ثابت کردند که بیش از 1000 فروند از آن ها در طول چهار سال ساخته شده و در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت. نمونه های بسیار مدرن این هلی کوپتر هنوز هم در ارتش ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرند.
7- سیکورسکی یو اچ-60 بلک هاک (1974)
بعد از پایان سلطه هووی نوبت به قدرت نمایی بلک هاک رسید. هلی کوپتر سیکورسکی یو اچ-60 بلک هاک (Sikorsky UH-60 Blackhawk ؛ SH-60/70 Seahawk) که ستون فقرات ترابری تاکتیکی ارتش ایالات متحده به شمار می آید با تکنولوژی پیشرفته تر و پلتفرمی قوی تر و بزرگ تر جایگزین هووی یو اچ-1 شد. این هلی کوپتر در سال 1979 وارد ارتش شده و به خاطر عملیاتی که در سال 1993 در موگادیشو سومالی انجام گرفت به شهرت رسید که در آن دو فروند از آن ها در یک میدان نبرد شهری مورد اصابت قرار گرفته و زمینگیر شدند که باعث شد عبارت «سقوط شاهین سیاه» (Black Hawk down) ورد زبان شده و بعدها فیلمی با همین عنوان از روی این حادثه ساخته شود.
این هلی کوپتر توانایی حمل بیش از یک تن وزن در داخل کابین و بیش از 4 تن وزن به صورت آویخته را داشته و کابین آن فضای لازم برای 12 سرباز یا 6 برانکارد برای تخلیه مجروحان را دارد. هلی کوپتر بلک هاک بسیار پرکاربرد بوده و نمونه های متنوعی از آن مانند «هاک رادارگریز» ساخته شد که عملیات مشهور دستگیری و قتل اسامه بن لادن را انجام داد. نمونه دیگری از این هلی کوپتر نمونه دریایی اس اچ-60 سی هاک (SH-60 Seahawk) است که نقطه اتکای اصلی نیروی دریایی ایالات متحده برای عملیات ضد زیردریایی، ضد سطحی، ترابری و عملیات جستجو و نجات است. بر روی هر کدام از ناوهای هواپیمابر و کشتی های دومنظوره ایالات متحده چندین فروند از این هلی کوپترها حضور دارند. نمونه اس اچ-60 سی هاک دارای یک رادار قدرتمند جستجوی سطحی،سونار آویخته، بویه صوتی و ضد زیردریایی سونوبوی بوده و می تواند اژدر، موشک های ضد کشتی و سلاح های عمقی برای مقابله با زیردریایی ها و کشتی ها را به کار بگیرد.
8- بوئینگ ای اچ- 64 آپاچی (1975)
این هلی کوپتر که پیشرفته ترین هلی کوپتر تهاجمی ارتش های جهان به شمار می آید نقطه اتکای عملیات زمینی ارتش ایالات متحده در طی بیش از سه دهه بوده است. هلی کوپتر «بوئینگ ای اچ-64 آپاچی» (Boeing AH-64 Apache) برای دوام و بقا در میدان های نبرد بسیار خطرناک طراحی شده و دارای زرهی خاص است که می تواند در برابر سلاح های ضدهوایی 23 میلیمتری نیز دوام بیاورد. همچنین دارای یک باک پیشرفته با قابلیت بسته شدن اتوماتیک است که در صورت مورد اصابت قرار گرفتن باک از نشت سوخت خودداری خواهد کرد. این هلی کوپتر به 16 فروند موشک هلفایر بوده که با لیزر هدایت شده و می توانند اهدافی تا فاصله هشت کیلومتری را نیز مورد اصابت قرار دهند.
هلی کوپتر آپاچی توانایی حمل و شلیک راکت را نیز داشته که بر علیه اهداف بدون زره مورد استفاده قرار می گیرد. یک توپ 30 میلیمتری نیز زیر دماغه این هلی کوپتر قرار دارد که می تواند 300 گلوله را در دقیقه شلیک کند. همچنین موشک های استینگر را می توان روی این هلی کوپتر نصب کرده که به آن امکان می دهد اهداف متوالی را نابود سازد. در اواخر دهه 90 میلادی رادارهای لانگ بو روی هلی کوپتر آپاچی نصب شد که به آن امکان می دهد اهداف را از پشت پوشش و بدون این که توسط دشمن دیده شود از بین ببرد.
9- بل وی-22 اوسپری (1989)
هلی کوپتر بل وی-22 اوسپری (Bell V-22 Osprey) را باید یک ترانسفورمر واقعی دانست که از فیلم های علمی تخیلی بیرون آمده است. در هنگام بلند شدن با توجه به پروانه های کناری اش کاملاً شبیه یک هلی کوپتر است. اما جادوی این هلی کوپتر ثانیه هایی پس از بلند شدن از زمین مانند یک هلی کوپتر معمولی آغاز می شود. تیغه های روتور به سمت جلو خم شده و در حالی که دهان شما باز مانده این هلی کوپتر به یک هواپیما با دو پروانه تبدیل می شود.
این تکنولوژی تبدیل شوندگی تنها یک ویژگی بصری نیست بلکه ارزش کاربردی بسیار جالبی نیز دارد. به همین دلیل از این هلی کوپتر استفاده های متنوعی شده و صدها فروند از آن سفارش داده شده است. این ترکیب خاص به وی-22 امکان داده که با سرعتی دو برابر یک هلی کوپتر معمولی پرواز کرده و به همین دلیل برتری خاصی را در انتقال سربازان و مهمات در زمین دشمن و بازگرداندن مجروحان در کمترین زمان ممکن به نیروهای ایالات متحده می بخشد. همچنین از این هلی کوپتر فوق پیشرفته برای تخلیه بازماندگان حوادث طبیعی و انجام عملیات نفوذی نیروهای ویژه استفاده کرد.
10-سیکورسکی اس-97 ریدر (2015)
اگر چه این هلی کوپتر هنوز وارد خدمت در ارتش ایالات متحده نشده است اما این فهرست بدون آن کامل نخواهد بود. سیکورسکی اس-97 ریدر (Sikorsky S-97 Raider) برای برآورده کردن نیازهای آینده ارتش ایالات متحده در زمینه دیده وری هوایی ساخته شده و تکنولوژی های جدید متنوعی در آن به کار رفته که آن را به سلطان بلامنازع میدان های نبرد زمینی تبدیل خواهد کرد. ویژگی منحصر به فرد این هلی کوپتر سیستم روتوری کواکسیال آن است که عموماً در هلی کوپترهای کاموف روسی وجود دارد.
با استفاده از یک روتور در دم هلی کوپتر دیگر هیچ انرژی برای مقابله با چرخش روتور اصلی تلف نمی شود. در مقابل، روتورهای کواکسیال گشتاور یکدیگر را خنثی کرده و کشش هوایی لازم را فراهم می کنند در حالی که پروانه پیشران، نیروی پیشرانه به سمت جلو را فراهم می آورد. بدین ترتیب این هلی کوپتر با راحتی، سرعت و قدرت بیشتری نسبت به دیگر هلی کوپترها از زمین بلند می شود. این هلی کوپتر فضای کافی برای 6 سرنشین را داشته و قابلیت پرتاب راکت در زیر بال های خود را دارد.
سرعت این هلی کوپتر به 444 کیلومتر در ساعت رسیده که به آن امکان می دهد در ماموریت های دیده وری یا انتقال نیروهای ویژه به میدان نبرد با سرعت قابل توجهی وارد منطقه شده و از آنجا خارج شود. این هلی کوپتر ویژگی های خارق العاده دیگری نیز دارد که هنوز رسانه ای نشده و بدون شک با روزآمدسازی هایی بیشتر در آینده در ارتش ایالات متحده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
