هدف دولت از افزایش تعرفه هیبریدی‌ها چه بود؟

دستورالعمل جدید واردات خودرو در شرایطی منجر به افزایش حقوق ورودی خودرو به کشور شد که هیات دولت تعرفه خودروهای هیبریدی را نیز از 4 به 15 تا 100 درصد بنابر حجم موتور و میزان مصرف سوخت فسیلی این خودروها افزایش داد. در مورد چرایی اقدام دولت در این زمینه، اظهارنظر‌های متفاوتی بیان می‌شود این در شرایطی است که آنچه دولتی‌ها را مجاب به افزایش تعرفه هیبریدی‌ها کرده ظاهرا مدیریت منابع ارزی کشور بوده است. در حال حاضر تعرفه واردات خودروهای بنزینی بر اساس حجم موتور به ترتیب 55، 75 و 95 درصد تعیین شده است، حال آنکه طی چهار سال گذشته تعرفه 40، 40 و 55 درصد بوده، با این تفاوت که هیبریدها طی همین سال‌ها از تعرفه صفر به چهار درصد رسید. روند صعودی تعرفه خودروهای هیبریدی اگر چه حضور این خودروها را در کشور کمرنگ می‌کند، اما ظاهرا دولت با برنامه‌ریزی برای ایجاد محدودیت در واردات خودروهای بنزینی، محدودیت تازه‌ای نیز برای مسیر دوم واردات محصولات خودرویی قرار داده است. به اعتقاد مسوولان دولتی، کم بودن تعرفه هیبریدها، بسیاری از واردکنندگان را به سمت ورود این خودروها سوق می‌داد، حال آنکه این مساله با مدیریت منابع ارزی کشور تداخل پیدا می‌کرد.

از سوی دیگر اما سیاست‌گذاران صنعتی و تجاری کشور فاصله تعرفه‌ای خودروهای بنزینی و هیبریدی را منجر به گرایش واردکنندگان به ورود هیبرید‌ها می‌خوانند و معتقدند که بازار از این بخش آسیبی نخواهد دید. اما آیا فاصله تعرفه‌ای هیبریدها با بنزینی‌ها می‌تواند انگیزه‌ای برای ورود بیشتر این نوع خودروها به کشور شود؟در حال حاضر بحران کاهش منابع سوخت‌های فسیلی از یکسو و پررنگ شدن مسائل زیست‌محیطی و افزایش آلودگی هوا از سوی دیگر موجب شده تا تولید خودروهای برقی در دنیا افزایش پیدا کند؛ این در شرایطی است که در ردیف تعرفه‌ای که دولت برای محصولات هیبریدی تعیین کرده، خودروهایی که پایه برقی دارند از تعرفه کمتری برخوردار هستند حال آنکه خودروهایی که پایه برقی ندارند برای ورود باید تعرفه بیشتری پرداخت کنند.

در این زمینه چند روز پیش از ابلاغ دستورالعمل جدید واردات از سوی هیات دولت، امیرحسین قناتی مدیرکل صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با اشاره به تصمیمات جدید واردات خودرو درخصوص خودروهای هیبریدی ‌نظراتی را مطرح کرده بود.

به‌طوری‌که وی تاکید داشت رویکرد اصلی وزارت صنعت در واردات خودروهای هیبریدی آن بوده که این خودروها صرفا با سوخت هیبرید یا برقی باشد و از سوخت‌های فسیلی صرفا برای شارژ باتری و نه برای حمل‌و‌نقل استفاده شود. قناتی ادامه داده بود که اگر بنا بر استفاده از سوخت فسیلی در این خودروها باشد، واردات این خودروها با حجم موتور بیش از 2 هزار سی‌سی و تعرفه خودروهای برقی به معنای ظلم و اجحاف در زمینه آلودگی هوا است.

براساس اظهارات این مسوول وزارت صنعت، آنگونه که به‌نظر می‌رسد، یکی دیگر از دلایل دولت برای افزایش تعرفه هیبریدی‌ها بحث استفاده این خودروها از سوخت‌های فسیلی همچون بنزین و دیزل بوده است.

بنا به استدلال دولت چون خودروهای هیبریدی وارد شده به کشور به جای استفاده از برق بیشتر از سوخت بنزینی بهره می‌برند بنابراین ورود آنها در بحث کاهش مصرف سوخت چندان موثر نبوده است؛ همین موضوع موجب شده که ورود این خودروها به کشور با تعرفه 4درصدی توجیه لازم را نداشته باشد.

در حال حاضر خودروهای هیبریدی در دو نوع هیبریدی معمولی(بدون پایه برق) و هیبریدی با پایه برق (پلاگین یعنی خودروهایی که پیشرانه برقی آنها بر بنزینی ارجحیت دارد) تولید می‌شود از آنجا که خودروهای هیبریدی وارد شده به کشور بدون پایه برق هستند؛ بنابراین دولت تاکیدی بر واردات آنها با تعرفه کمتر ندارد حال آنکه ورود خودروهای پلاگین نیز به‌نظر می‌رسد نیازمند زیرساخت‌های محکمی برای واردات است. در این مورد، فربد زاوه کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: خودروهایی که در حال حاضر به کشور وارد می‌شوند هیبریدی معمولی هستند که این دسته از خودروها از زمان حرکت تا سرعت 20 کیلومتر امکان استفاده از شارژ باتری خود را دارند. وی با بیان اینکه این خودروها هنگام استفاده از پیشرانه احتراق داخلی قابلیت شارژ کردن باتری خود را دارند، می‌گوید: بسیاری از این خودروها در ترافیک‌های شهری کارآیی لازم را دارا هستند. این خودروها در مواقعی که سرعت خودرو کم است از باتری خود استفاده می‌کنند که این موضوع در میزان مصرف سوخت خودرو اثرگذار است. به این ترتیب، هرچند بسیاری از کارشناسان نسبت به سیاست دولت درخصوص تعرفه واردات خودروهای هیبریدی انتقاداتی را مطرح می‌کنند و این موضوع را موجب کاهش جذابیت ورود خودروهای هیبریدی به کشور عنوان می‌کنند، اما همانطور که گفته شد عدم کارآیی این خودروها در بحث مصرف سوخت و خروج ارز تنها موضوع موثر در این تصمیم دولت نبوده است و در این بین دلایلی چون تناسب میان تعرفه خودروهای بنزینی و هیبریدی نیز مدنظر سیاست‌گذاران کشور است. از آنجا که هیات دولت در دستورالعمل جدید واردات خودرو، حقوق ورودی خودروهای بنزینی در سه حجم موتور تا 1500سی‌سی، 1501 تا 2000 سی‌سی، 2001 تا 2500 سی‌سی را به ترتیب 55، 75 و 95 درصد در نظر گرفته است؛ بنابراین نمی‌توانسته نسبت به حقوق ورودی خودروهای هیبریدی بی‌توجه باشد. براین اساس به منظور تناسب میان تعرفه این دو گروه خودرو، بحث افزایش حقوق ورودی خودروهای هیبریدی براساس حجم‌موتور را نیز مدنظر قرار داده است.


در گفت‌و‌گو با مدیر کل مقررات واردات و صادرات تاکید شد
نقش مدیریت منابع ارزی در افزایش تعرفه هیبریدی‌ها
به‌رغم آنکه افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی در دستورالعمل واردات خودرو مرکز توجهات بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفت، اما شرح جدول تعرفه خودروهای هیبریدی و دلایل دولت در خصوص افزایش تعرفه این خودروها مورد غفلت واقع شد. بر همین اساس روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با علی علی‌آبادی فراهانی، مدیرکل مقررات واردات و صادرات سازمان توسعه تجارت به تشریج ردیف تعرفه‌ای خودروهای هیبرید پرداخته که در ذیل آمده است.

بنابر دستورالعمل جدید واردات خودرو که ازسوی هیات دولت ابلاغ شد، علاوه‌بر افزایش تعرفه خودروهای بنزینی، تعرفه واردات هیبریدی‌ها، آن هم با ردیف‌های متفاوت افزایش داشته است، لزوم تعریف ردیف تعرفه‌ای در این زمینه چه بوده است؟
خودرو دونیرو یا هیبریدی، خودرویی است که برای حرکت کردن از ترکیب دو یا چند منبع مجزای قدرت استفاده می‌کند. در بیشتر موارد از این نام در خودروی برقی دوگانه استفاده می‌شود که در سیستم پیشرانه آنها یک موتور احتراق داخلی (معمولا بنزینی یا دیزلی) در کنار یک یا چند موتور الکتریکی قرار دارد، بر این ‌اساس در جدول تعرفه واردات خودروهای هیبریدی به میزان استفاده از سوخت بنزین و برق توجه شده است؛ به‌طوری‌که این خودروها به تفکیک حجم موتور از هم جدا شده‌اند و مشخص شده که حقوق ورودی‌ آنها به کشور باید چه میزانی باشد.

در جدول تعرفه هیبریدها که 16 ردیف دارد، هشت ردیف اول متعلق به خودروهای هیبریدی بدون پایه برق است؛ از آنجاکه در هشت ردیف اول خودروها برای کار کردن نیاز به شارژ برق خارج از سیستم موتور دارند؛ بنابراین تعرفه آنها بیشتر در نظر گرفته شده است. اما در بخش دوم خودروهای هیبریدی است که با پایه برق کار می‌کنند؛ یعنی هنگامی که خودرو با بنزین و دیزل کار می‌کند خودش را شارژ می‌کند؛ از آنجا که این خودرو از هر دو موتور می‌تواند استفاده ‌کند؛ بنابراین در دستورالعمل مدنظر تعرفه کمتری برای آنها در نظر گرفته شده است. در هر صورت دولت در دستورالعمل جدید واردات خودرو به‌منظور شفاف‌سازی همه این موارد را مشخص کرده است و برای هر کدام از این خودروها ردیف تعرفه‌ای در نظر گرفته که حقوق ورودی‌شان نیز مشخص شده است.

در شرایط کنونی چه لزومی برای افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی وجود داشت که دولت تعرفه این خودروها را از 4 درصد به 25 تا 100 درصد افزایش داده است؟
دلایل مختلفی برای افزایش تعرفه هیبریدها وجود دارد. از آنجا که دولت در دستورالعمل جدید واردات خودرو تعرفه خودروهای بنزینی را افزایش داده؛ بنابراین باید تناسبی میان تعرفه واردات خودروهای هیبریدی با بنزینی نیز رعایت می‌شد. به غیر از بحث آلودگی هوا و اینکه استفاده از خودروهای هیبریدی بهتر از خودروی بنزینی است، اما دولت به موضوعات دیگری چون بحث مدیریت منابع ارزی کشور نیز در افزایش حقوق ورودی در بخش هیبریدها توجه داشته و هیات وزیران نیز بر این اساس به تصمیم‌گیری پرداخته است.

چندی پیش مدیرکل نیرو محرکه وزارت صنعت عنوان کرد که واردات خودروهای هیبریدی با حجم موتور بیش از 2 هزار سی‌سی عملا به معنای واردات خودروهای دارای موتورهای با سوخت فسیلی است و تفاوتی با واردات این خودروها ندارد. این موضوع تا چه‌ اندازه در افزایش تعرفه این خودروها موثر بوده است؟
آقای قناتی درست گفته‌اند. یکی دیگر از موضوعاتی که دولت به آن توجه داشته است بحث استفاده از خودروهای هیبریدی بدون پایه برق بوده است. از آنجا که برخی خودروهای هیبریدی نیازمند شارژ هستند بنابراین از بخش الکتریکی‌شان عملا استفاده‌ای صورت نمی‌گیرد و این موضوع نیز جزو موارد خاصی بوده که مدنظر دولت قرار گرفته است.

یکی دیگر از پرسش‌ها این است که مگر خودروی هیبریدی –دیزلی به کشور وارد می‌شود که دولت تعرفه واردات برای این خودروها را به کشور در نظر گرفته است؟
هرچند در سال 95 و 96 واردات خودروهای دیزلی به کشور نداشته‌ایم، ولی حقوق ورودی لازم بوده است که برای آنها گنجانده شود تا در صورت لزوم قوانین لازم برای آنها وجود داشته باشد.

برخی معتقدند افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی موجب کاهش ورود این خودروها به کشور می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟
خیر! تعرفه خودروهای هیبریدی به گونه‌ای در نظر گرفته شده است که قطعا موجب می‌شود این دسته از خودروها جذابیت بیشتری برای ورود به کشور داشته باشند. در این زمینه باید به حقوق ورودی خودروهای بنزینی نگاهی داشته باشید. در مقایسه این دو بخش با یکدیگر به‌خوبی مشخص است که تعرفه واردات خودروهای هیبریدی جذابیت بیشتری نسبت به خودروهای بنزینی دارد. در این زمینه لازم است به مثالی اشاره کنم، خودروی هیبریدی-بنزینی با حجم موتور تا 1500 سی‌سی، تعرفه‌اش 15 درصد است؛ در صورتی که تعرفه خودروهای بنزینی تا حجم 1500 سی‌سی 55 درصد در نظر گرفته شده است، این اختلاف در تعرفه قطعا جذابیت خودروهای هیبریدی را در مقایسه با بنزینی‌ها افزایش می‌دهد؛ بنابراین ما تعرفه واردات خودروهای هیبریدی را با گذشته مقایسه نمی‌کنیم بلکه آنها را با تعرفه واردات خودروهای بنزینی در شرایط کنونی مورد مقایسه قرار می‌دهیم. در هر صورت باید تناسب تعرفه‌ای حفظ می‌شد.

اما در بحث حقوق ورودی هیبریدی‌های بالای 2500 سی‌سی 100 درصد در نظر گرفته شده است. این موضوع چه اندازه می‌تواند به جذابیت ورود این خودروها به کشور کمک کند؟
واردات خودروهای 2500 سی‌سی در بنزینی و هیبریدی کلا ممنوع است. در تبصره 3 ماده 13 دستورالعمل واردات خودرو تاکید شده که واردات خودروهای بالای 2500 سی‌سی ممنوع است. این خودروها در سواری دیزلی یا هیبریدی تفاوتی نمی‌کند و در کل ورود این خودروها به کشور امکان‌پذیر نیست.