فرایند دولت الکترونیک چند سالی است که در میان برنامههای دولت دیده میشود و وزارت آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام در اجرای آن اقدامات موثری مثل توسعه مدارس هوشمند ایران را انجام داده است، این وزارتخانه سعی کرده تا ضمن حفظ ماهیت ذاتی خود از فناوریهای نوین نیز برای ایفای بهتر وظایف آموزشی معلمان خود استفاده کند و با راهاندازی بخشی به نام هوشمندسازی مدارس سعی کرده تا اولین قدم را در مسیر دولت الکترونیک در وزارتخانه خود بردارد تا بتواند مطابق قانون برنامه ششم توسعه با همکاری وزارت ارتباطات تا پایان سال 1400 این طرح را به سرانجام برساند.
تا پایان کار دولت دوازدهم باید بسیاری از اقدامات مدارس به صورت هوشمند و الکترونیکی درآمده باشند
طبق مندرجات برنامه ششم توسعه در بخش بند ICT ، باید تا پایان کار دولت دوازدهم امکان دسترسی الکترونیکی به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آزمون و مشاوره تحصیلی، بازی های رایانهای آموزشی، استعداد سنجی و آموزش مهارتهای حرفهای برای دانش آموزان فراهم شود و این موضوع اخیرا جزو اولویتهای تصویب شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته است. گفتنیست بر اساس ماده 69 قانون برنامه ششم توسعه، ارائهی مهارتهای فنی و اجتماعی نیز بهصورت رایگان را برای تمامی دانشآموزان شهرهای زیر 20 هزار نفر و روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ باید صورت بگیرد.
بسیاری از اقدامات وزرت آموزش و پرورش صرفا در حد ایده و حرف خلاصه میشوند
اردیبهشت ماه سال جاری بود که دولت به تمام وزارتخانهها اعلام کرد اصلاح نظام اداری و استقرار دولت الکترونیکی را خواستار شد و وزارت آموزش پرورش نیز در این راه اقداماتی را انجام داده است.
«بهرنگ بینش»، کارشناس فناوری که سابقه فعالیت اجرایی در مدارس را نیز داشته اقدامات آموزش و پرورش در زمینه مدارس هوشمند ایران را نسبت با سایر وزاتخانهها پیشرو اما ناکارآمد میداند. او به دیجیاتو میگوید:
«چند ماه پیش سامانه ارتباط والدین با مدارس توسط آموزش و پرورش ساخته شده بود که امروز خبری از آن نیست، این سامانه پایهای ترین موردی است که میتواند در قالب هوشمندسازی مدارس شکل بگیرد ولی نادیده انگاشته شده که البته علت آن احتمالا به دلیل عدم استقبال والدین بر میگردد. استقبالی که میتوانست بسیار پرشور باشد ولی به خاطر عدم آگاهی رسانی و هماهنگی بین مدارس استانها به برخورد سرد مردم کشیده شده است.»
بینش بیشتر صحبتها و اظهار نظرات پیرامون هوشمندسازی مدارس را در حد طرحهای اولیهای عنوان میکند که به سرعت فراموش میشوند:
«متاسفانه موضوع دانش آموزان و فضای مجازی مثل موضوع کودک و این فضا با اینکه نگرانیها و دغدغههای بسیاری را داراست و دایما از آن حرف زده میشود، ولی خروجی درستی ندارد. زمزمههای استفاده از پیامرسانهای بومی برای مدارس توسط دبیر شورای عالی فضای مجازی و سامانه فراموش شده http://esevice.mido.ir/ و دیگر اقداماتی که هر یک در حد یک تئوری مطرح شدهاند و سپس فراموش شدند.»
83 درصد از یادگیری از طریق بینایی به دانش آموزان منتقل میشود
بینش مدارس غیرانتفاعی را پیشرو فعالیت در این مسائل میداند و به کم کاری دولتی در این زمینه گلایه مند است. او معتقد است که اگر فعالیت در این حوزه از همین امروز هم صورت بگیرد باز نسبت به سیستم مدارس جهان نزدیک به دو دهه بازمانده است. وی به دیجیاتو میگوید:
«83 درصد از یادگیری از طریق بینایی و 17 درصد مابقی از طریق شنوایی انجام میشود بنابراین اگر محتوای آموزشی درستی به وسیله فناوری ساخته شود و به دانش آموزان داده شود قطعا با پیشرفت تحصیلی، تسهیل آموزش به کودکان و نوجوانان و کاهش برخی هزینه های تعلیم مواجه خواهیم بود. اما مشکل اینجاست که معلمان قدیم در برابر سیستم آموزشی این چنین مقاومت میکنند، طبق تجربیاتی که داشتم این معلمان به تازگی از پس تغییرات بسیار زیاد سیستم آموزشی کشور در روال درسی برآمدهاند و آمادگی برخورد با تغییرات گسترده دیگری را به این زودی ندارند.»
مدارس هوشمند در ایران به تعبیر غلط گاهی تبدیل به موضوعی لاکچری در بین خانواده ها شده است
اشاره این کارشناس فناوری به مساله تعویض محتوا و نحوه آموزش بسیاری از دروس مدارس در سالهای اخیر برمیگردد که معلمین بسیاری را از متد قدیمی آموزشی خود دور ساخت. بینش باور دارد که تعداد مدارس هوشمند در کشور بسیار کم است و موارد معدود موجود در حال حاضر نیز برای اقشار خاص قابل استفاده است و حالت عمومی ندارد: «برخی از مدارس هوشمند کنونی حتی اپلیکیشن مخصوص خود را دارند که در نوع خود پیشرفت بسیار خوبی است ولی این مسائل عمومیت ندارد و در کشور به یک موضوع به اصطلاح لاکچری تبدیل شده، در حالی که طبق برنامه ششم توسعه مدارس هوشمند و کارکردهای آن باید همگانی و حتی در روستاها صورت بگیرد.»
همانطور که گفته شد موضوع مدارس هوشمند در اولویتهای تصویب شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته و شاید این اولویت دهی بتواند اقدامات موثرتر و البته پایداری را نیز با خود به همراه بیاورد. طبق شنیدهها قرار است به زودی در زمینه بازیهای رایانهای آموزشی نیز آیین نامهای مصوب شود که چندان بی ارتباط با موضوع مدارس هوشمند نیست و همین مورد میتواند نویدبخش جدی گرفتن دولت در زمینه توسعه مدارس هوشمند باشد.